हरीतक्यादिभ्य श्च ४।३।१६७

हरीतकी इत्येवम् आदिभ्यः शब्देभ्यः फले प्रत्ययस्य लुब् भवति। लुकि प्राप्ते लुपो विधाने युक्तवद्भावे स्त्रीप्रत्ययश्रवणे च विशेषः। हरीतक्याः फलं हरीतकी। कोशातकी। नखरजनी। अत्र च व्यक्तिर् युक्तवद्भावेन इष्यते, वचनं त्वभिधेयवदेव भवति। हरीतक्याः फलानि हरीतक्यः। हरीतकी। कोशातकी। नखरजनी। शष्कण्डी। दाडी। दोडी। दीडी। श्वेतपाकी। अर्जुनपाकी। काला। द्राक्षा। ध्वङ्क्षा। गर्गरिका। कण्टकारिका। शेफालिका। येषां च फलपाकनिमित्तः शोषः। पुष्पमुलेषु बहुलम्। हरीतक्यादिः।

हरीतक्यादिभ्यश्च। , ४।३।१६५

हरीतक्यादिषु कण्टकारिका,गर्गारिका, शेफालिका-- इत्येते "संज्ञायां कन्" ५।३।७५ इति कन्नन्तत्वान्नित्स्वरेणाद्युदात्ताः। तेनैव तेभ्य औत्सर्गिकस्याणो लुप्। शेषेभ्यस्त्वनुदात्तादिलक्षणस्याञः, सर्वे तेऽन्तोदात्तत्वादनुदात्तादयः। तत्र काला, द्राक्षा, ध्राक्षा-- इत्येतेभ्यः प्राग्ये पठ()न्ते ते ङीषन्तत्वादन्तोदात्ताः तत्र ()ओतपाकी, अर्जुनपाकी-- इत्येतौ "पाककर्णपर्ण" ४।१।६४ इत्यादिना ङीषन्तौ। शेषेभ्यस्तु गौरादित्वात् "गौरादिभ्यश्च" ४।१।४१। कालाद्राक्षाध्राक्षाशब्देभ्यः प्रातिपदिकस्वरेणान्तोदात्तेभ्यष्टाप्, सवर्णदीर्घत्वम्, "एकादेश उदात्तेनोदात्तः" ८।२।५ इत्युदात्तत्वम्। अतः कालादयोऽप्यन्तोदात्ताः॥

हरितक्यादिभ्यश्च १५२५, ४।३।१६५

हरीतक्यादिभ्यश्च। हरीतक्यादीनामिति। वार्तिकमिदम्। एषां प्रकृतिलिङ्गमेव लुप्तप्रत्ययार्थे अतिदिश्यते, नतु प्रकृतिवचनमपीत्यर्थः। हरीतक्य इति। जातिङीषन्तः प्रत्ययस्वरेणान्तोदात्तो हरीतकीशब्दः। ततोऽनुदात्तादित्वादञि तस्य "फले लु"गिति लुकि प्राप्ते लुपि युक्तवत्त्वात्स्त्रीत्वे विशेष्यानुरोधाद्बहुवचनम्।

हरीतक्यादिभ्यश्च ११८७, ४।३।१६५

हरीतक्यादिभ्यश्च। इह द्राक्षाप्रभृतिभ्यो "नित्यं वृद्धे"ति प्राप्तस्य मयटो लुप्, अनुदात्तादिभ्योऽञः, इतरेभ्यस्त्वणः। लिङ्गमेवेति। वचनं तु विशेष्यवदेव, "हरीतक्यादिषुव्यक्ति"रित्युक्तत्वादिति भावः।