Ribhu Gita - Siva Rahasya Purana Amsha 6

ਭੁਗੀਤਾ ੨ ॥ ਸ਼ਿਵੇਨ੍ ਭੁ ਪ੍ਰਤਿ ਸੂਤ੍ਰੋਪਦੇਸ਼ ॥

ਈਸ਼੍ਵਰਃ -

ਸ਼੍ਰੁਣੁ ਪਦ੍ਮਜਸਂਭੂਤ ਮਤ੍ਤਃ ਸੂਤ੍ਰਵਿਧਿਕ੍ਰਮਮ੍ ।
ਜ੍ਞਾਨੋਤ੍ਪਾਦਕਹੇਤੂਨਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸਾਰਾਣਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ ॥ ੧॥
ਵ੍ਯਾਸਾ ਮਨ੍ਵਨ੍ਤਰੇਸ਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਯੁਗਜਨਿਤਾਃ ਸ਼ਾਂਭਵਜ੍ਞਾਨਸਿਦ੍ਧ੍ਯੈ
ਭਸ੍ਮਾਭ੍ਯਕ੍ਤਸਮਸ੍ਤਗਾਤ੍ਰਨਿਵਹਾ ਰੁਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼ਮਾਲਾਧਰਾਃ ।
ਕੈਲਾਸਂ ਸਮਵਾਪ੍ਯ ਸ਼ਙ੍ਕਰਪਦਧ੍ਯਾਨੇਨ ਸੂਤ੍ਰਾਣ੍ਯੁਮਾ-
ਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਤਨ੍ਵਤੇ ਸ੍ਵਕਧਿਯਾ ਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯਵਾਦਾਨਹੋ ॥ ੨॥
ਜਿਜ੍ਞਾਸ੍ਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਏਵੇਤ੍ਯਥਪਦਵਿਦਿਤੈਃ ਸਾਧਨਪ੍ਰਾਪ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯੈ-
ਰ੍ਯੋਗੈਰ੍ਯੋਗਾਦ੍ਯੁਪਾਯੈਰ੍ਯਮਨਿਯਮਮਹਾਸਾਂਖ੍ਯਵੇਦਾਨ੍ਤਵਾਕ੍ਯੈਃ ।
ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ ਨ ਰੂਪਗੁਣਤੋ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯਾਹ ਹਿ
ਵੇਦੋਦ੍ਬੋਧਦਵਾਕ੍ਯਹੇਤੁਕਰਣੈਰ੍ਧ੍ਯੇਯਃ ਸ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਕਤੇਃ ॥ ੩॥
ਜਨ੍ਮਾਦ੍ਯਸ੍ਯ ਯਤੋऽਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਰਜਗਤੋ ਮਿਥ੍ਯੈਵ ਤਤ੍ਕਾਰਣਂ
ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੈਵ ਪ੍ਰਕਤਿਪਰਮਦੋ ਵਰ੍ਤਮਾਨਂ ਵਿਵਰ੍ਤੇਤ੍ ।
ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਯਤੋ ਵਾ ਇਤਿਪਦਘਟਿਤੋ ਬੋਧਤੋ ਵਕ੍ਤਿ ਸ਼ਂਭੁਂ
ਨਾਣੁਃ ਕਾਲਵਿਪਾਕਕਰ੍ਮਜਨਿਤੇਤ੍ਯਾਚੋਦਨਾ ਵੈ ਮਸ਼ਾ ॥ ੪॥
ਯੋਨਿਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵੇਦਸ੍ਤਦੁਭਯਮਨਨਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਜ੍ਞਾ
ਨਿਃਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਵੇਦਜਾਲਂ ਸ਼ਿਵਵਰਵਦਨਾਦ੍ਵੇਧਸਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੇਤਤ੍ ।
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਤਰ੍ਕਵਿਤਰ੍ਕਕਰ੍ਕਸ਼ਧਿਯਾ ਨਾਤਿਕ੍ਰਮੇਤ੍ ਤਾਂ ਧਿਯਂ
ਸ੍ਵਾਮ੍ਨਾਯਕ੍ਰਿਯਯਾ ਤਦਪ੍ਰਕਰਣੇ ਯੋਨਿਰ੍ਮਹੇਸ਼ੋ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ ੫॥
ਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯਾਪਿ ਸਮਨ੍ਵਯਾਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਿਗਿਰਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼੍ਵਰੇ ਚੋਦਨਾ
ਸਾ ਚਾਨਿਰ੍ਵਚਨੀਯਤਾਮੁਪਗਤਾ ਵਾਚੋ ਨਿਵਤ੍ਤਾ ਇਤਿ ।
ਆਤ੍ਮੈਵੈਸ਼ ਇਤੀਵ ਵਾਕ੍ਯਸੁਵਤਿਰ੍ਵਤ੍ਤਿਂ ਵਿਧਤ੍ਤੇ ਧਿਯਾ
ਵੇਦਾਨ੍ਤਾਦਿਸ਼ੁ ਏਕ ਏਵ ਭਗਵਾਨੁਕ੍ਤੋ ਮਹੇਸ਼ੋ ਧ੍ਰੁਵਮ੍ ॥ ੬॥
ਨਾਸਦ੍ਵਾ ਵੀਕ੍ਸ਼ਤੇ ਯਜ੍ਜਡਮਿਤਿ ਕਰਣੈਰ੍ਗਨ੍ਧਰੂਪਾਦਿਹੀਨਂ
ਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਦਿਹੀਨਂ ਜਗਦਨੁਗਤਮਪਿ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕਿਂਰੂਪਮੀਸ਼੍ਟੇ ।
ਗੌਣਂ ਚੇਦਪਿ ਸ਼ਬ੍ਦਤੋ ਜਗਦਿਦਂ ਯਨ੍ਨਾਮਰੂਪਾਤ੍ਮਕਂ
ਤਚ੍ਚਾਤ੍ਰਾਵਿਸ਼ਦੀਸ਼੍ਵਰੋऽਰ੍ਥਵਚਸਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਠਾਕ੍ਰਮਃ ॥ ੭॥
ਹੇਯਤ੍ਵਾਵਚਨਾਚ੍ਚ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤਿਗਿਰਾਂ ਸ੍ਥੂਲਂ ਪ੍ਰਦਸ਼੍ਟਂ ਭਵੇ-
ਦ੍ਰੂਪਂ ਨਾਰੂਪਤੋऽਪਿ ਪ੍ਰਕਰਣਵਚਨਂ ਵਾ ਵਿਕਾਰਃ ਕਿਲੇਦਮ੍ ।
ਸ੍ਵਾਪ੍ਯਾਯਾਦਪਿ ਤਦ੍ਵਦਾਪਿ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦੋ ਯਦੀਤ੍ਥਂ ਪਰਃ
ਸਾਮਾਨ੍ਯਾਚ੍ਚ ਗਤੇਰਥਾਪ੍ਯਨੁਭਵੇ ਵਿਦ੍ਯੋਤਤੇ ਸ਼ਙ੍ਕਰਃ ॥ ੮॥
ਸ਼੍ਰੁਤਤ੍ਵਾਦ੍ਵੇਦਾਨ੍ਤਪ੍ਰਤਿਪਦਵਚਃ ਕਾਰਣਮੁਮਾ-
ਸਨਾਥੋ ਨਾਥਾਨਾਂ ਸ ਚ ਕਿਲ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਜ੍ਜਨਿਭਵਃ ।
ਸ ਏਵਾਨਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਕਥਿਤਕੋਸ਼ਾਦਿਰਹਿਤੋ
ਵਿਕਾਰਪ੍ਰਾਚੁਰ੍ਯਾਨ੍ਨ ਹਿ ਭਵਤਿ ਕਾਰ੍ਯਂ ਚ ਕਰਣਮ੍ ॥ ੯॥
ਤਦ੍ਧੇਤੁਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਤੋऽਪਿ ਸ਼ਿਵ ਏਵੇਤਿ ਚਾਨਨ੍ਦਕਤ੍
ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਵਰ੍ਣਕਤਕ੍ਰਮੇਣ ਭਗਵਾਨ੍ ਸਤ੍ਯਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤੋਚ੍ਯਤੇ ।
ਨੈਰਨ੍ਤਰ੍ਯਾਨੁਪਪਤ੍ਤਿਤੋऽਪਿ ਸੁਖਿਤਾ ਚਾਨਨ੍ਦਭੇਦੋऽਰ੍ਥਤਃ
ਕਾਮਾਚ੍ਚਾਨਨੁਭਾਵਤੋ ਹਦਿ ਭਿਦਾ ਜਾਯੇਦ੍ਭਯਂ ਸਂਸਤੇਃ ॥ ੧੦॥
ਪੁਚ੍ਛਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤੇਤਿ ਵਚਨਾਚ੍ਛੇਸ਼ੀ ਮਹੇਸ਼ੋऽਵ੍ਯਯਃ ।
ਆਕਾਸ਼ਾਨ੍ਤਰਤੋऽਪਿ ਭੌਤਿਕਹਦਾਕਾਸ਼ਾਤ੍ਮਤਾ ਵਾਕ੍ਯਤੋ
ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਭੇਦਕਲਨੇ ਚਾਕਲ੍ਪਨਾ ਕਲ੍ਪਤਃ ॥ ੧੧॥
ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤ੍ਯੋਰ੍ਵਾ ਨ ਹਿ ਖਲੁ ਨ ਭੇਦਃ ਪਰਸ਼ਿਵੇ
ਅਤੋਤ੍ਥਾਨਂ ਦ੍ਵੈਤੇ ਨ ਭਵਤਿ ਪਰੇ ਵੈ ਵਿਲਯਨੇ ।
ਤਦਰ੍ਹਂ ਯਤ੍ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਂ ਜਗਦਿਦਮਨਾਕਾਰਮਰਸਂ
ਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਂ ਭਵਤਿ ਪਰਮੇਸ਼ੇ ਵਿਲਸਿਤਮ੍ ॥ ੧੨॥
ਅਧੀਨਂ ਚਾਰ੍ਥਂ ਤਦ੍ਭਵਤਿ ਪੁਨਰੇਵੇਕ੍ਸ਼ਣਪਰਂ
ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰੇਚ੍ਛਾ ਸ਼ਂਭੋਰ੍ਨ ਖਲੁ ਕਰਣਂ ਕਾਰ੍ਯਮਪਿ ਨ ॥ ੧੩॥
ਜ੍ਞੇਯਤ੍ਵਾਵਚਨਾਚ੍ਚ ਸ਼ਙ੍ਕਰ ਪਰਾਨਨ੍ਦੇ ਪ੍ਰਮੋਦਾਸ੍ਪਦੇ
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਂ ਨ ਹਿ ਕਾਰਣਂ ਪ੍ਰਕਤਿਕਂ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਤ੍ਰਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥਵਤ੍ ।
ਨ ਵਿਜ੍ਞੇਯਂ ਦੇਹਪ੍ਰਵਿਲਯਸ਼ਤੋਤ੍ਥਾਨਗਣਨਾ
ਸ ਮਤ੍ਯੋਰ੍ਮਤ੍ਯੁਸ੍ਤਦ੍ਭਵਤਿ ਕਿਲ ਭੇਦੇਨ ਜਗਤਃ ॥ ੧੪॥
ਮਹਦ੍ਵਚ੍ਚਾਣੀਯੋ ਭਵਤਿ ਚ ਸਮੋ ਲੋਕਸਦਸ਼ਾ
ਤਥਾ ਜ੍ਯੋਤਿਸ੍ਤ੍ਵੇਕਂ ਪ੍ਰਕਰਣਪਰਂ ਕਲ੍ਪਿਤਵਤਃ ।
ਨ ਸਂਖ੍ਯਾਭੇਦੇਨ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਵਿਭਵਾਦਤਿਕਰਂ
ਸ੍ਵਭਾਵੋऽਯਂ ਸ਼ਸ਼੍ਵਨ੍ਮੁਖਰਯਤਿ ਮੋਦਾਯ ਜਗਤਾਮ੍ ॥ ੧੫॥
ਪ੍ਰਾਣਾਦੁਦ੍ਗਤਪਞ੍ਚਸਂਖ੍ਯਜਨਿਤਾ ਤਦ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਿਵਚ੍ਚ ਸ਼੍ਰੁਤਂ
ਤਚ੍ਛ੍ਰੋਤ੍ਰਂ ਮਨਸੋ ਨ ਸਿਦ੍ਧਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕਜਨ੍ਯਂ ਮਹਃ ।
ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਕਾਰਣਦਰ੍ਸ਼ਿਤੇ ਚ ਕਰਣੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਦਿਤ੍ਯਨ੍ਵਹਂ
ਚਾਕਰ੍ਸ਼ਾ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਜਨਿਤੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤੀਤਿ ਵਾਕ੍ਯੋਤ੍ਤਰਮ੍ ॥ ੧੬॥
ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਤ੍ਵਾਵਚਨੇਨ ਜੀਵਜਗਤੋਰ੍ਭੇਦਃ ਕਥਂ ਕਥ੍ਯਤੇ
ਲਿਙ੍ਗਂ ਪ੍ਰਾਣਗਤਂ ਨ ਚੇਸ਼੍ਵਰਪਰਂ ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਕਿਲੈਕ੍ਯਪ੍ਰਦਮ੍ ।
ਅਨ੍ਯਾਰ੍ਥਤ੍ਵਵਿਵੇਕਤੋऽਰ੍ਥਗਤਿਕਂ ਚਾਕਲ੍ਪਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯਤਃ ।
ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮਿਤ੍ਯਪਰਃ ਕ੍ਰਮਸ੍ਥਿਤਿਰਸਾਵਨ੍ਯੋ ਵਦਨ੍ਤਂ ਮਸ਼ਾ ॥ ੧੭॥
ਪ੍ਰਕਤ੍ਯੈਵਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਭਵਤਿ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਵਿਧੁਰਂ
ਅਭਿਧ੍ਯੋਪਾਦੇਸ਼ਾਦ੍ ਭਵਤਿ ਉਭਯਾਮ੍ਨਾਯਵਚਨੈਃ ।
ਭਵਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਤਾ ਕਤਿਵਿਰਹਿਤੋ ਯੋਨਿਰਪਿ ਚ
ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਾ ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਚ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਗੁਰੁਃ ਪ੍ਰੇਮਸਦਨਃ ॥ ੧੮॥
ਅਭਿਧ੍ਯੋਪਾਦੇਸ਼ਾਤ੍ ਸ ਬਹੁ ਭਵਦੀਕ੍ਸ਼ਾਦਿਵਸ਼ਤਃ
ਸਮਾਸਾਚੋਭਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਕਤਿਜਸਮਾਮ੍ਨਾਯਵਚਨਾਤ੍ ।
ਅਤੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਕਤਿਪਰਿਣਾਮੇਨ ਜਗਤਾਂ
ਮਦੀਵ ਵ੍ਯਾਪਾਰੋ ਭਵਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਸ਼ੁ ਚ ਸ਼ਿਵਃ ॥ ੧੯॥
ਆਨਨ੍ਦਾਭ੍ਯਾਸਯੋਗਾਦ੍ਵਿਕਤਜਗਦਾਨਨ੍ਦਜਗਤੋ
ਅਤੋ ਹੇਤੋਰ੍ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਭਵਤਿ ਸ਼ਿਵਃ ਕਾਰਣਪਰਃ ।
ਹਿਰਣ੍ਯਾਤ੍ਮਾऽऽਦਿਤ੍ਯੇऽਕ੍ਸ਼ਿਣਿ ਉਦੇਤੀਹ ਭਗਵਾਨ੍
ਨਤੇਸ਼੍ਚਾਧਾਰਾਣਾਂ ਸ਼੍ਰਵਣਵਚਨੈਰ੍ਗੋਪਿਤਧਿਯਃ ॥ ੨੦॥
ਭੇਦਾਦਿਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਤੋऽਸ੍ਤਿ ਭਗਵਾਨਨ੍ਯੋ ਭਵੇਤ੍ ਕਿਂ ਤਤਃ
ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਸ਼ਰੀਰਲਿਙ੍ਗਨਿਯਮਾਦ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਯਂ ਹਿ ਸਰ੍ਵਂ ਤਤਃ ।
ਤਜ੍ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਪਰਮਂ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮੁਮਾਕਾਨ੍ਤਾਖ੍ਯਸ਼ਾਨ੍ਤਂ ਮਹੋ
ਵੇਦਾਨ੍ਤੇਸ਼ੁ ਨਿਤਾਨ੍ਤਵਾਕ੍ਯਕਲਨੇ ਛਨ੍ਦੋऽਭਿਧਾਨਾਦਪਿ ॥ ੨੧॥
ਭੂਤਾਦਿਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਤੋऽਪਿ ਭਗਵਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਮਹੇਸ਼ੇ ਧ੍ਰੁਵਂ
ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਭੂਤਵਰਾਣਿ ਜਾਯਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾऽਸ੍ਯ ਲੇਸ਼ਾਂਸ਼ਤਃ ।
ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਵਿਸ਼੍ਵਪਤੇਰਭੂਤ੍ ਤਦੁਭਯਂ ਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯਤੋ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍
ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯਾਨੁਗਮਾਤ੍ ਸ ਏਵ ਭਗਵਾਨ੍ ਨਾਨ੍ਯਃ ਪਥਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ ੨੨॥
ਨ ਵਕ੍ਤੁਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਾ ਵੈ ਸ ਖਲੁ ਸ਼ਿਵਭੂਮਾਦਿਵਿਹਿਤਃ
ਤਥੈਵਾਯੁਰ੍ਦੇਹੇ ਅਰਣਿਵਹਵਤ੍ ਚਕ੍ਰਗਮਹੋ ।
ਅਦਸ਼੍ਯੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਵੈ ਸ ਹਿ ਸੁਦਸ਼ਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਵਹੈਃ
ਸ਼ਿਵੋ ਦੇਵੋ ਵਾਮੋ ਮੁਨਿਰਪਿ ਚ ਸਾਰ੍ਵਾਤ੍ਮ੍ਯਮਭਜਤ੍ ॥ ੨੩॥
ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ਼ੁ ਵਿਧਿਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਭਗਵਤੋ
ਮਹਾਭੂਤੈਰ੍ਜਾਤਂ ਜਗਦਿਤਿ ਚ ਤਜ੍ਜਾਦਿਵਚਨੈਃ ।
ਅਤੋऽਣੀਯਾਨ੍ ਜ੍ਯਾਯਾਨਪਿ ਦ੍ਵਿਵਿਧਭੇਦਵ੍ਯਪਗਤਾ
ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾ ਨੋऽਸ੍ਤੀਤਿ ਪ੍ਰਥਯਤਿ ਗੁਣੈਰੇਵ ਹਿ ਸ਼ਿਵਃ ॥ ੨੪॥
ਸਂਭੋਗਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰੇਵ ਪ੍ਰਕਟਜਗਤਃ ਕਾਰਣਤਯਾ
ਸਦਾ ਵ੍ਯੋਮੈਵੇਤ੍ਥਂ ਭਵਤਿ ਹਦਯੇ ਸਰ੍ਵਜਗਤਾਮ੍ ।
ਅਤੋऽਤ੍ਤਾ ਵੈ ਸ਼ਰ੍ਵਸ਼੍ਚਰਮਚਰਭੂਤਂ ਜਗਦਿਦਂ
ਮਹਾਮਤ੍ਯੁਰ੍ਦੇਸ਼ੋ ਭਵਤਿ ਸ਼ਿਖਰਨ੍ਨਾਦ ਇਤਿ ਚ ॥ ੨੫॥
ਪ੍ਰਕਰਣਵਚਨੇਨ ਵੇਦਜਾਤੇ
ਭਗਵਤਿ ਭਵਨਾਸ਼ਨੇ ਮਹੇਸ਼ੇ ।
ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਿ ਸ਼ਿਵ ਏਵ ਭੋਗਭੋਕ੍ਤ-
ਨਿਯਮਨਦਰ੍ਸ਼ਨਤੋ ਹਿ ਵਾਕ੍ਯਜਾਤਮ੍ ॥ ੨੬॥
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣੈਃ ਸ਼ਙ੍ਕਰਮੇਵ ਨਿਤ੍ਯਂ
ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਦਤ੍ਯੇਵਮੁਪਾਧਿਯੋਗਾਤ੍ ।
ਅਤੋऽਨ੍ਤਰਾ ਵਾਕ੍ਯਪਦੈਃ ਸਮਰ੍ਥਿਤਃ
ਸ੍ਥਾਨਾਦਿਯੋਗੈਰ੍ਭਗਵਾਨੁਮਾਪਤਿਃ ॥ ੨੭॥
ਸੁਖਾਭਿਧਾਨਾਤ੍ ਸੁਖਮੇਵ ਸ਼ਂਭੁਃ
ਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਖਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੀਰਿਤਃ ।
ਸ਼੍ਰੁਤੋਪਵਾਕ੍ਯੋਪਨਿਸ਼ਤ੍ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਃ
ਗਤਿਂ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਤ ਬੁਧੋऽਪਿ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ॥ ੨੮॥
ਅਨਵਸ੍ਥਿਤਿਤੋऽਪਿ ਨੇਤਰੋ ਭਗਵਾਨੇਵ ਸ ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਿ ਪ੍ਰਬੁਧ੍ਯੇਤ੍ ।
ਭਯਭੀਤਾਃ ਖਲੁ ਯਸ੍ਯ ਸੋਮਸੂਰ੍ਯਾਨਲਵਾਯ੍ਵਂਬੁਜਸਂਭਵਾ ਭ੍ਰਮਨ੍ਤਿ ॥ ੨੯॥
ਅਨ੍ਤਰ੍ਯਾਮਿਤਯੈਵ ਲੋਕਮਖਿਲਂ ਜਾਨਾਤ੍ਯੁਮਾਯਾਃ ਪਤਿਃ ।
ਭੂਤੇਸ਼੍ਵਨ੍ਤਰਗੋऽਪਿ ਭੂਤਨਿਵਹਾ ਨੋ ਜਾਨਤੇ ਸ਼ਙ੍ਕਰਮ੍ ॥ ੩੦॥
ਨ ਤਤ੍ਸ੍ਮਤ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮੈਰਭਿਲਸ਼ਣਤੋ ਭੇਦਵਿਧੁਰਂ
ਨ ਸ਼ਾਰੀਰਂ ਭੇਦੇ ਭਵਤਿ ਅਗਜਾਨਾਯਕਵਰੇ ।
ਅਦਸ਼੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਧਰ੍ਮੈਰ੍ਨ ਖਲੁ ਭਗਵਾਨਨ੍ਯਦਿਤਿ ਚ
ਪਰਾਦਾਦਿਤ੍ਯਂ ਚਾਮਤਿਰਪਿ ਚ ਭੇਦਪ੍ਰਕਲਨੇ ॥ ੩੧॥
ਭੇਦਾਦੇਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਂ ਪਰਸ਼ਿਵੇ ਰੂਪਂ ਨ ਨਾਮ ਪ੍ਰਭਾ ।
ਭਾਵੋ ਵਾ ਭਵਤਿ ਪ੍ਰਭਾਵਿਰਹਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨਾ ਚਾਹ ਤਤ੍ ॥ ੩੨॥
ਸ੍ਮਤਂ ਮਾਨਂ ਸ਼ਂਭੌ ਭਗਵਤਿ ਚ ਤਤ੍ਸਾਧਨਤਯਾ-
ਪ੍ਯਤੋ ਦੈਵਂ ਭੂਤਂ ਨ ਭਵਤਿ ਚ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਪਰਸ਼ਿਵੇ ।
ਅਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤੀ ਚਾਨ੍ਯਃ ਸ੍ਮਤਿਮਪਿ ਤਥਾऽਨ੍ਯੋऽਪਿ ਮਨੁਤੇ
ਤਥਾ ਸਂਪਤ੍ਤਿਰ੍ਵੈ ਭੁਵਿ ਭਵਤਿ ਕਿਂ ਸ਼ਂਭੁਕਲਨੇ ॥ ੩੩॥
ਯਂ ਮੁਕ੍ਤਿਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ਼ਿਖਾਸ਼ਾਖਾਸ਼ਤੈਃ ਕਲ੍ਪਿਤੇ
ਭਿਦ੍ਯੇਦ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਿਰਪਿ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਵਚਨਾਤ੍ ਸਾਕ੍ਸ਼੍ਯੇਵ ਬਾਹ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾ ।
ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤਯੈਵ ਨ ਪ੍ਰਭਵਤੇ ਪ੍ਰਾਣਪ੍ਰਭੇਦੇਨ ਚ
ਤਚ੍ਚਾਪ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਮਣਸ੍ਥਿਤਿਸ਼੍ਚ ਵਿਲਯੇ ਭੁਂਕ੍ਤ੍ਯੇऽਪ੍ਯਸੌ ਸ਼ਙ੍ਕਰਃ ॥ ੩੪॥
ਤਂ ਭੂਮਾ ਸਂਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਛਿਵਮਜਰਮਾਤ੍ਮਾਨਮਧੁਨਾ
ਸ਼ਣੋਤੀਕ੍ਸ਼ੇਦ੍ਵਾਪਿ ਕ੍ਸ਼ਣਮਪਿ ਤਥਾਨ੍ਯਂ ਨ ਮਨੁਤੇ ।
ਤਥਾ ਧਰ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤਿ ਪਰਮਾਕਾਸ਼ਜਨਿਤਂ
ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਂ ਵ੍ਯਾਵਤ੍ਤਂ ਦਹਰਮਪਿ ਦਧ੍ਯਾਦ੍ਯਪਦਿਸ਼ਤ੍ ॥ ੩੫॥
ਅਲਿਙ੍ਗਂ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਥਂ ਵਦਤਿ ਵਿਧਿਵਾਕ੍ਯੈਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਿਯਂ
ਧਤੇਰਾਕਾਸ਼ਾਖ੍ਯਂ ਮਹਿਮਨਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੇਰ੍ਵਿਮਸ਼ਤਾ ।
ਅਤੋ ਮਰ੍ਸ਼ਾਨ੍ਨਾਯਂ ਭਵਤਿ ਭਵਭਾਵਾਤ੍ਮਕਤਯਾ
ਸ਼ਿਵਾਵਿਰ੍ਭਾਵੋ ਵਾ ਭਵਤਿ ਚ ਨਿਰੂਪੇ ਗਤਧਿਯਾਮ੍ ॥ ੩੬॥
ਪਰਾਮਰ੍ਸ਼ੇ ਚਾਨ੍ਯਦ੍ਭਵਤਿ ਦਹਰਂ ਕਿਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਵਚੋ
ਨਿਰੁਕ੍ਤਂ ਚਾਲ੍ਪਂ ਯਤ੍ ਤ੍ਵਨੁਕਤਿ ਤਦੀਯੇऽਹ੍ਨਿ ਮਹਸਾ ।
ਵਿਭਾਤੀਦਂ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ ਪ੍ਰਮਤਿਵਰਸ਼ਬ੍ਦੈਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਭਵੈਃ ॥ ੩੭॥
ਯੋ ਵ੍ਯਾਪਕੋऽਪਿ ਭਗਵਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼ੋऽਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ ।
ਵਾਲਾਗ੍ਰਮਾਤ੍ਰਹਦਯੇ ਕਿਮੁ ਸਨ੍ਨਿਵਿਸ਼੍ਟਃ ॥ ੩੮॥
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਾਨੁਭਵਪ੍ਰਮਾਣਪਰਮਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਕਿਲੈਕਾਰ੍ਥਦਂ
ਮਾਨੇਨਾਪਿ ਚ ਸਂਭਵਾਭ੍ਰਮਪਰੋ ਵਰ੍ਣਂ ਤਥੈਵਾਹ ਹਿ ।
ਸ਼ਬ੍ਦਂ ਚਾਪਿ ਤਥੈਵ ਨਿਤ੍ਯਮਪਿ ਤਤ੍ ਸਾਮ੍ਯਾਨੁਪਤ੍ਤਿਕ੍ਰਿਯਾ
ਮਧ੍ਵਾਦਿਸ਼੍ਵਨਧੀਕਤੋऽਪਿ ਪੁਰੁਸ਼ੋ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਯਭਾਵੋ ਭਵੇਤ੍ ॥ ੩੯॥
ਭਾਵਂ ਚਾਪਿ ਸ਼ੁਗਸ੍ਯ ਤਚ੍ਛ੍ਰਵਣਤੋ ਜਾਤ੍ਯਨ੍ਤਰਾਸਂਭਵਾਤ੍
ਸਂਸ੍ਕਾਰਾਧਿਕਤੋऽਪਿ ਸ਼ਙ੍ਕਰਪਦਂ ਯੇ ਵਕ੍ਤੁਕਾਮਾ ਮਨਾਕ੍ ।
ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਤਃ ਪ੍ਰਸਾਦਪਰਮਾਦਸ੍ਮਾਚ੍ਛਰੀਰਾਤ੍ ਪਰਂ
ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਚਾਭਿਨਿਵਿਸ਼੍ਯ ਵ੍ਯੋਮ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਂ ਪਰਂ ਵਿਨ੍ਦਤਿ ॥ ੪੦॥
ਸ੍ਮਤੀਨਾਂ ਵਾਦੋऽਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁਤਿਵਿਭਵਦੋਸ਼ਾਨ੍ਯਵਚਸਾ
ਸ ਏਵਾਤ੍ਮਾ ਦੋਸ਼ੈਰ੍ਵਿਗਤਮਤਿਕਾਯਃ ਪਰਸ਼ਿਵਃ ।
ਸ ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਸ ਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਧਿਕਤਯਾ
ਸਮਸ੍ਤੇਸ਼ੁ ਪ੍ਰੋਤੋ ਭਵਤਿ ਸ ਹਿ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼ੁ ਕਰਣਮ੍ ॥ ੪੧॥
ਪ੍ਰਧਾਨਾਨਾਂ ਤੇਸ਼ਾਂ ਭਵਤਿ ਇਤਰੇਸ਼ਾਮਨੁਪਮੋ-
ਪ੍ਯਲਬ੍ਧੋऽਪ੍ਯਾਤ੍ਮਾਯਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ਼ਿਰਸਿ ਚੋਕ੍ਤੋऽਣੁਰਹਿਤਃ ।
ਸ ਦਸ਼੍ਯੋऽਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਭਵਤਿ ਵਰਕਾਰ੍ਯੇਸ਼ੁ ਕਰਣਂ
ਅਸਦ੍ਵਾ ਸਦ੍ਵਾ ਸੋऽਪ੍ਯਸਦਿਤਿ ਨ ਦਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਵਸ਼ਗਮ੍ ॥ ੪੨॥
ਅਸਙ੍ਗੋ ਲਕ੍ਸ਼ਣ੍ਯਃ ਸ ਭਵਤਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚਸ੍ਵਪਿ ਮੁਧਾ
ਅਭੀਮਾਨੋਦ੍ਦੇਸ਼ਾਦਨੁਗਤਿਰਥਾਕ੍ਸ਼ਾਦਿਰਹਿਤਃ ।
ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ਾਦੌ ਦੋਸ਼ਾਸ਼੍ਰੁਤਿਰਪਿ ਨ ਈਸ਼੍ਟੇ ਪਰਮਤਂ
ਤ੍ਵਨਿਰ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ੋ ਭੂਯਾਦਨੁਮਿਤਿਕੁਤਰ੍ਕੈਰ੍ਨ ਹਿ ਭਵੇਤ੍ ॥ ੪੩॥
ਭੋਕ੍ਤ੍ਰਾਪਤ੍ਤੇਰਪਿ ਵਿਸ਼ਯਤੋ ਲੋਕਵੇਦਾਰ੍ਥਵਾਦੋ
ਨੈਨਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਭੁਮਤਿਪਰਂ ਵਾਚਿ ਵਾਰਂਭਣੇਭ੍ਯਃ ।
ਭੋਕ੍ਤਾ ਭੋਗਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣੋ ਹਿ ਭਗਵਾਨ੍ ਭਾਵੋऽਪਿ ਲਬ੍ਧੋ ਭਵੇਤ੍
ਸਤ੍ਤ੍ਵਾਚ੍ਚਾਪਿ ਪਰਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਵਿਵਸ਼ਂ ਸਦ੍ਵਾਕ੍ਯਵਾਦਾਨ੍ਵਯਾਤ੍ ॥ ੪੪॥
ਯੁਕ੍ਤੇਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਨ੍ਤਰਾਚ੍ਚਾਸਦਿਤਿ ਨ ਹਿ ਕਾਰ੍ਯਂ ਚ ਕਰਣਂ
ਪ੍ਰਮਾਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵਾ ਨ ਭਵਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਮਨਸਾ ।
ਪਰਃ ਪ੍ਰਾਣੋਦ੍ਦੇਸ਼ਾਦ੍ਧਿਤਕਰਣਦੋਸ਼ਾਭਿਧਧਿਯਾ
ਤਥਾਸ਼੍ਮਾਦ੍ਯਾ ਦਿਵ੍ਯਾ .... ਦ੍ਯੋਤਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾ ਦਿਵਿ ॥ ੪੫॥
ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਿਰ੍ਵਾ ਕਤ੍ਸ੍ਨਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਵਰਬਲਾਦਾਤ੍ਮਨਿ ਚਿਰਂ
ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼ੇ ਦੋਸ਼ਾਣਾਂ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਦਿਸੁਦਸ਼ਾ ।
ਵਿਕਾਰਾਣਾਂ ਭੇਦੋ ਨ ਭਵਤਿ ਵਿਯੋਜ੍ਯੋ ਗੁਣਧਿਯਾਂ
ਅਤੋ ਲੋਕੇ ਲੀਲਾਪਰਵਿਸ਼ਮਨੈਰ੍ਘਣ੍ਯਵਿਧੁਰਮ੍ ॥ ੪੬॥
ਸ ਕਰ੍ਮਾਰਂਭਾਦ੍ਵਾ ਉਪਲਭਤਿ ਯਦ੍ਯੇਤਿ ਚ ਪਰਂ
ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਧਰ੍ਮਪਦੈਰਯੁਕ੍ਤਵਚਨਾਪਤ੍ਤੇਃ ਪ੍ਰਵਤ੍ਤੇਰ੍ਭਵੇਤ੍ ।
ਭੂਤਾਨਾਂ ਗਤਿਸ਼ੋਪਯੁਜ੍ਯਪਯਸਿ ਕ੍ਸ਼ਾਰਂ ਯਥਾ ਨੋਪਯੁਕ੍
ਅਵਸ੍ਥਾਨਂ ਨੈਵ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਤਣੇਸ਼ੂਦ੍ਯਤਮਤੇ-
ਸ੍ਤਥਾਭਾਵਾਤ੍ ਪੁਂਸਿ ਪ੍ਰਕਟਯਤਿ ਕਾਰ੍ਯਂ ਚ ਕਰਣਮ੍ ॥ ੪੭॥
ਅਙ੍ਗਿਤ੍ਵਾਨੁਪਪਤ੍ਤਿਤੋऽਪ੍ਯਨੁਮਿਤੋ ਸ਼ਕ੍ਤਿਜ੍ਞਹੀਨਂ ਜਗਤ੍
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਸਭਮਿਤਿ ਮੌਨਂ ਹਿ ਸ਼ਰਣਮ੍ ।
ਮਹਦ੍ਦੀਰ੍ਘਂ ਹਸ੍ਵਂ ਉਭਯਮਪਿ ਕਰ੍ਮੈਵ ਕਰਣੇ
ਤਥਾ ਸਾਮ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਸ੍ਵਭਾਵਾਚ੍ਚ ਨਿਯਤਮ੍ ॥ ੪੮॥
ਨ ਸ੍ਥਾਨਤੋऽਪਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਲਿਙ੍ਗਸਮਨ੍ਵਯੇਨ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵੈਯਰ੍ਥ੍ਯਮਤੋ ਹਿ ਮਾਤ੍ਰਾ ।
ਸੂਰ੍ਯੋਪਮਾ ਪ੍ਰਮਵਤਿਤ੍ਵਤਥਾ ਉਦਤ੍ਵਾ-
ਤ੍ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਚ੍ਚ ਨਿਯਤਂ ਪ੍ਰਤਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪਮ੍ ॥ ੪੯॥
ਤਦਵ੍ਯਕ੍ਤਂ ਨ ਤਤੋ ਲਿਙ੍ਗਮੇਤਤ੍
ਤਥੋਭਯਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਾਚ੍ਚ ਤੇਜਃ ।
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਾਚ੍ਚ ਪਰਮਃ ਸੇਤੁਰੀਸ਼ਃ
ਸਾਮਾਨ੍ਯਤਃ ਸ੍ਥਾਨਵਿਸ਼ੇਸ਼ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ॥ ੫੦॥
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਸ਼੍ਚੋਪਪਤ੍ਤੇਸ੍ਤਥਾਨ੍ਯਦਤਃ ਫਲਂ ਚੋਪਪਦ੍ਯੇਤ ਯਸ੍ਮਾਤ੍ ।
ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਿਭਿਸ਼੍ਚੋਦਿਤਂ ਯਤ੍ ਧਰ੍ਮਂ ਪਰੇ ਚੇਸ਼੍ਵਰਂ ਚੇਤਿ ਚਾਨ੍ਯੇ ।
ਨ ਕਰ੍ਮਵਚ੍ਚੇਸ਼੍ਵਰੇ ਭੇਦਧੀਰ੍ਨਃ ॥ ੫੧॥
ਭੇਦਾਨ੍ਨ ਚੇਤਿ ਪਰਤਃ ਪਰਮਾਰ੍ਥਦਸ਼੍ਟ੍ਯਾ
ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਭੇਦਾਦੁਪਸਂਹਾਰਭੇਦਃ ।
ਅਥਾਨ੍ਯਥਾਤ੍ਵਂ ਵਚਸੋऽਸੌ ਵਰੀਯਾਨ੍
ਸਂਜ੍ਞਾਤਸ਼੍ਚੇਦ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਿਰੇਵ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍ ॥ ੫੨॥
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਾਭੇਦਾਦਨਯੋਸ੍ਤਥਾਨ੍ਯਤ੍
ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਮਾਨਨ੍ਦਮਯਃ ਸ਼ਿਰਸ੍ਤ੍ਵਮ੍ ।
ਤਥੇਤਰੇ ਤ੍ਵਰ੍ਥਸਾਮਾਨ੍ਯਯੋਗਾਤ੍
ਪ੍ਰਯੋਜਨਾਭਾਵਤਯਾऽਪ੍ਯਯਾਯ ਤੇ ॥ ੫੩॥
ਸ਼ਬ੍ਦਾਤ੍ਤਥਾ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਗਹੀਤਿਰੁਤ੍ਤਰਾਤ੍
ਤਥਾਨ੍ਵਯਾਦਿਤਰਾਖ੍ਯਾਨਪੂਰ੍ਵਮ੍ ।
ਅਸ਼ਬ੍ਦਤ੍ਵਾਦੇਵਮੇਤਤ੍ ਸਮਾਨ-
ਮੇਵਂ ਚ ਸਂਵਿਦ੍ਵਚਨਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਤ੍ ॥ ੫੪॥
ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ਸਂਭਤਂ ਚੈਵਮੇਸ਼ੋऽਨਾਮ੍ਨਾਯਾਦ੍ਵੇਦ੍ਯਭੇਦਾਤ੍ ਪਰੇਤਿ ।
ਗਤੇਰਰ੍ਥਾਦੁਪਪਨ੍ਨਾਰ੍ਥਲੋਕੇ ਸ਼ਬ੍ਦਾਨੁਮਾਨੈਃ ਸਗੁਣੋऽਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ ॥ ੫੫॥
ਯਥਾਧਿਕਾਰਂ ਸ੍ਥਿਤਿਰੇਵ ਚਾਨ੍ਤਰਾ
ਤਤ੍ਰੈਵ ਭੇਦਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼ਨ੍ਹੀਤਰਵਤ੍ ।
ਅਨ੍ਯਤ੍ਤਥਾ ਸਤ੍ਯਕਤ੍ਯਾ ਤਥੈਕੇ
ਕਾਮਾਦਿਰਤ੍ਰਾਯਤਨੇਸ਼ੁ ਚਾਦਰਾਤ੍ ॥ ੫੬॥
ਉਪਸ੍ਥਿਤੇ ਤਦ੍ਵਚਨਾਤ੍ ਤਥਾਗ੍ਨੇਃ
ਸਂਲੋਪ ਏਵਾਗ੍ਨਿਭਵਃ ਪ੍ਰਦਾਨੇ ।
ਅਤੋऽਨ੍ਯਚਿਨ੍ਤਾਰ੍ਥਭੇਦਲਿਙ੍ਗਂ ਬਲੀਯਃ
ਕ੍ਰਿਯਾ ਪਰਂ ਚਾਸਮਾਨਾਚ੍ਚ ਦਸ਼੍ਟੇਃ ॥ ੫੭॥
ਸ਼੍ਰੁਤੇਰ੍ਬਲਾਦਨੁਬਨ੍ਧੇਮਖੇ ਵੈ
ਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚੈਕ ਏਵ ।
ਤਦ੍ਭਾਵਭਾਵਦੁਪਲਬ੍ਧਿਰੀਸ਼ੇ
ਸਦ੍ਭਾਵਭਾਵਾਦਨੁਭਾਵਤਸ਼੍ਚ ॥ ੫੮॥
ਅਙ੍ਗਾਵਬਦ੍ਧਾ ਹਿ ਤਥੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰਤੋ
ਭੂਮ੍ਨਃ ਕ੍ਰਤੋਰ੍ਜਾਯਤੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ॥ ੫੯॥
ਰੂਪਾਦੇਸ਼੍ਚ ਵਿਪਰ੍ਯਯੇਣ ਤੁ ਦਸ਼ਾ ਦੋਸ਼ੋਭਯਤ੍ਰਾਪ੍ਯਯਂ
ਅਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾਃ ਸਕਲਾਨਪੇਕ੍ਸ਼੍ਯਕਰਣਂ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਵਾਦੇਨ ਹਿ ।
ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਸਮੁਦਾਯਕੇऽਪਿ ਇਤਰੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਯਿਕੇਨਾਪਿ ਯਤ੍
ਵਿਦ੍ਯਾऽਵਿਦ੍ਯਾ ਅਸਤਿ ਬਲਤੋ ਧੁਰ੍ਯਮਾਰ੍ਯਾਭਿਸ਼ਂਸੀ ॥ ੬੦॥
ਦੋਸ਼ੋਭਯੋਰਪਿ ਤਦਾ ਸ੍ਵਗਮੋऽਭ੍ਯੁਪੇਯਾ ।
ਸ੍ਮਤ੍ਯਾ ਸਤੋ ਦਸ਼ਿ ਉਦਾਸੀਨਵਦ੍ਭਜੇਤ ॥ ੬੧॥
ਨਾਭਾਵਾਦੁਪਲਬ੍ਧਿਤੋऽਪਿ ਭਗਵਦ੍ਵੈਧਰ੍ਮ੍ਯਸ੍ਵਨ੍ਯਾਦਿਵਤ੍
ਭਾਵੇਨਾਪ੍ਯੁਪਲਬ੍ਧਿਰੀਸ਼ਿਤੁਰਹੋ ਸਾ ਵੈ ਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਲ੍ਪ੍ਯਤੇ ।
ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨੁਪਪਤ੍ਤਿਤੋऽਪਿ ਭਗਵਤ੍ਯੇਕਾਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਪੁਨਃ ।
ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨਾਤ੍ਮਨਿ ਨੋ ਵਿਕਾਰਕਲਨਂ ਨਿਤ੍ਯਂ ਪਤੇਰ੍ਧਰ੍ਮਤਃ ॥ ੬੨॥
ਸਂਬਨ੍ਧਾਨੁਅਪਪਤ੍ਤਿਤੋऽਪਿ ਸਮਧਿਸ਼੍ਠਾਨੋਪਪਤ੍ਤੇਰਪਿ
ਤਚ੍ਚੈਵਾਕਰਣਂ ਚ ਭੋਗਵਿਧੁਰਂ ਤ੍ਵਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਰ੍ਵਜ੍ਞਤਾ ।
ਉਤ੍ਪਤ੍ਤੇਰਪਿ ਕਰ੍ਤੁਰੇਵ ਕਾਰਣਤਯਾ ਵਿਜ੍ਞਾਨਭਾਵੋ ਯਦਿ
... ਨਿਸ਼ੇਧਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਤੋऽਪਿ ਮਰੁਤਸ਼੍ਚਾਕਾਸ਼ਤਃ ਪ੍ਰਾਣਤਃ ॥ ੬੩॥
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਤਦਪੀਤਿ ਗੌਣਪਰਤਾ ਵਾਕ੍ਯੇਸ਼ੁ ਭਿਨ੍ਨਾ ਕ੍ਰਿਯਾ
ਕਾਰ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯਸਮਨ੍ਵਯਾਯਕਰਣਂ ਸ਼ਬ੍ਦਾਚ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਤਤ੍ ।
ਸ਼ਬ੍ਦੇਭ੍ਯੋऽਪ੍ਯਮਤਂ ਸ਼੍ਰੁਤਂ ਭਵਤਿ ਤਦ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ਪਰਂ ਸ਼ਾਂਭਵਂ
ਯਾਵਲ੍ਲੋਕਵਿਭਾਗਕਲ੍ਪਨਵਸ਼ਾਤ੍ ਭੂਤਕ੍ਰਮਾਤ੍ ਸਰ੍ਜਤਿ ॥ ੬੪॥
ਤਸ੍ਯਾਸਂਭਵਤੋ ਭਵੇਜ੍ਜਗਦਿਦਂ ਤੇਜਃਪ੍ਰਸੂਤਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ
ਚਾਪਃ ਕ੍ਸ਼੍ਮਾ ਮਰੁਦੇਵ ਖਾਤ੍ਮਕਥਯਨ੍ਤਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਂਜ੍ਞਾਨਤਃ ॥ ੬੫॥
ਵਿਪਰ੍ਯਯੇਣ ਕ੍ਰਮਤੋऽਨ੍ਤਰਾ ਹਿ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਾਨਕ੍ਰਮਤੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਤ੍ ।
ਨ ਚਾਤ੍ਮਨਃ ਕਾਰਣਤਾਵਿਪਰ੍ਯਸ਼੍ਚਰਾਚਰਵ੍ਯਾਪਕਤੋ ਹਿ ਭਾਵੈਃ ॥ ੬੬॥
ਨਾਤ੍ਮਾ ਸ਼੍ਰੁਤੋ ਨਿਤ੍ਯਤਾਸ਼ਕ੍ਤਿਯੋਗਾਨ੍ਨਾਨੇਵ ਭਾਸਤ੍ਯਵਿਕਲ੍ਪਕੋ ਹਿ ।
ਸਂਜ੍ਞਾਨ ਏਵਾਤ੍ਰ ਗਤਾਗਤਾਨਾਂ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨਂ ਚੋਤ੍ਤਰਣੇਨਾਣੁਰੇਵ ॥ ੬੭॥
ਸ੍ਵਸ਼ਬ੍ਦੋਨ੍ਮਾਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸੁਖਯਤਿ ਸਦਾਨਨ੍ਦਨਤਨੁਂ
ਵਿਰੋਧਸ਼੍ਚਾਨ੍ਦ੍ਰੋਪਦ੍ਰਵ ਇਵ ਸਦਾਤ੍ਮਾ ਨਿਖਿਲਗਃ ।
ਗੁਣਾਦਾਲੋਕੇਸ਼ੁ ਵ੍ਯਤਿਕਰਵਤੋ ਗਨ੍ਧਵਹਤਃ
ਪਰੋ ਦਸ਼੍ਟੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਪਦਿਸ਼ਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨੁਭਵਤਃ ॥ ੬੮॥
ਯਾਵਚ੍ਚਾਤ੍ਮਾ ਨੈਵਾ ਦਸ਼੍ਯੇਤ ਦੋਸ਼ੈਃ
ਪੁਂਸ੍ਤ੍ਵਾਦਿਵਤ੍ਤ੍ਵਸਤੋ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਗਾਤ੍ ।
ਮਨੋऽਨ੍ਯਤ੍ਰਾਯਦਿ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼ੁ ਗੌਣਂ ਵਿਮੁਖਃ
ਕਰ੍ਤਾ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ਉਪਾਦਾਨਵਸ਼ਤਃ ॥ ੬੯॥
ਅਸ੍ਯਾਤ੍ਮਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰਿਯਂ ਕਰ੍ਤਤ੍ਵਵਾਦਂ ਵਦਤ੍
ਉਪਾਲਬ੍ਧੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤੇਰ੍ਵਿਪਰਤਿ ਸਮਾਧ੍ਯਾ ਕ੍ਸ਼ੁਭਿਤਯਾ ।
ਪਰਾਤ੍ਤਤ੍ਤੁ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾਪ੍ਯਨੁਕਤਿ ਸੁਰਤ੍ਵਕ੍ਸ਼ੁਭਿਤਯਾ
ਪਰੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਵਰ੍ਣੈਰ੍ਭਗਵਤਿ ਅਨੁਜ੍ਞਾਪਰਿਹਰੌ ।
ਤਨੋਃ ਸਂਬਨ੍ਧੇਨ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਿ ਪਰਂ ਜ੍ਯੋਤਿਕਲਨੇ ॥ ੭੦॥
ਆਸਨ੍ਨਤੇਵ੍ਯਤਿਕਰਂ ਪਰਰੂਪਭੇਦੇ
ਆਭਾਸ ਏਵ ਸੁਦਸ਼ਾ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਮ੍ਯਾਤ੍ ।
ਆਕਾਸ਼ਵਤ੍ ਸਰ੍ਵਗਤੋऽਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ
ਆਸਨ੍ਧਿਭੇਦਾਤ੍ ਪ੍ਰਤਿਦੇਸ਼ਭਾਵਾਤ੍ ॥ ੭੧॥
ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਣੋ ਗੌਣਃ ਪ੍ਰਕਤਿਵਿਧਿਪੂਰ੍ਵਾਰ੍ਥਕਲਨਾ-
ਦਘਸ੍ਤੋਯੇ ਸਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਥਿਤਗਤਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਕਥਿਤਃ ।
ਹਸ੍ਤਾਦਯਸ੍ਤ੍ਵਣਵਃ ਪ੍ਰਾਣਵਾਯੋਃ
ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ੍ਤਥਾ ਕਰਣਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਦੋਸ਼ਃ ॥ ੭੨॥
ਯਃ ਪਞ੍ਚਵਤ੍ਤਿਰ੍ਮਨਵਚ੍ਚ ਦਸ਼੍ਯਤੇ ਤਥਾਣੁਤੋ ਜ੍ਯੋਤਿਰਸੁਸ਼੍ਚ ਖਾਨਿ ।
ਭੇਦਸ਼੍ਰੁਤੇਰ੍ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਿਪ੍ਰਯੋਗਾਦਾਤ੍ਮਾਦਿਭੇਦੇ ਤੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਾਦਃ ॥ ੭੩॥
ਆਤ੍ਮੈਕਤ੍ਵਾਤ੍ ਪ੍ਰਾਣਗਤੇਸ਼੍ਚ ਵਹ੍ਨੇਃ ਤੇ ਜਾਗਤੀਵਾਸ਼੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚੇਸ਼੍ਟਾ ।
ਭੋਕ੍ਤੁਰ੍ਨ ਚਾਤ੍ਮਨ੍ਯਵਿਦੀਕਤਾ ਯੇ ਤੇ ਧੂਮਮਾਰ੍ਗੇਣ ਕਿਲ ਪ੍ਰਯਾਨ੍ਤਿ ॥ ੭੪॥
ਚਰਣਾਦਿਤਿ ਚਾਨ੍ਯਕਲ੍ਪਨਾਂ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਤੈਵ ਗਤਿਪ੍ਰਰੋਹਾਤ੍ ।
ਵ੍ਯਾਪਾਰਵੈਧੁਰ੍ਯਸਮੂਹਵਿਦ੍ਯਾ ਤੇ ਕਰ੍ਮਣੈਵੇਹ ਤਤੀਯਲਬ੍ਧਾਮ੍ ॥ ੭੫॥
ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਂ ਤਦ੍ਗਦਤੋऽਪ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾ ਸਵ੍ਯੋਪਪਤ੍ਤੇਰੁਤ ਦੌਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਤ੍ ।
ਚਿਰਨ੍ਤਪਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਰਤੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਤ੍ ਤੇ ਸ੍ਥਾਵਰੇ ਚਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਰ੍ਥਵਾਦਃ ॥ ੭੬॥
ਸਨ੍ਧ੍ਯਾਂਸ਼ਸਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ਕਿਲ ਨਿਰ੍ਮਮੇ ਜਗਤ੍ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼ੁ ਮਾਯਾਮਯਤੋऽਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ ।
ਕਤ੍ਸ੍ਨਂ ਮਾਯਾਮਯਂ ਤਜ੍ਜਗਦਿਦਮਸਤੋ ਨਾਮਰੂਪਂ ਤੁ ਜਾਤਮ੍ ।
ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਿਤੋऽਪਿ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਂ ਤਿਰੋਧਾਨਕਤ੍ ॥ ੭੭॥
ਦੇਹਯੋਗਾਤ੍ ਹ੍ਰਸਤੇ ਵਰ੍ਧਤੇ ਯਃ
ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਯਤ੍ ਪਸ਼੍ਯਤੇ ਸੋऽਥ ਬੋਧਾਤ੍ ।
ਸ ਸ਼ੋਸ਼ੁਚਾਨਸ੍ਮਤਿਸ਼ਬ੍ਦਬੋਧਃ ॥ ੭੮॥
ਨਾਨਾਸ਼ਬ੍ਦਾਦਿਭੇਦਾਤ੍ ਫਲਵਿਵਿਧਮਹਾਕਰ੍ਮਵੈਚਿਤ੍ਰ੍ਯਯੋਗਾਤ੍
ਈਸ਼੍ਟੇ ਤਾਂ ਗੁਣਧਾਰਣਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤਿਹਿਤਾਂ ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਦ੍ਬੋਧਤਃ ।
ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ਸਿਦ੍ਧਿਤ ਏਵ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤੇ ਆਚਾਰਯੋਗਾਦਤਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤੇਸ਼੍ਚ ॥ ੭੯॥
ਵਾਚਾ ਸਮਾਰਂਭਣਤੋ ਨਿਯਾਮਤਃ
ਤਸ੍ਯਾਧਿਕਾਪ੍ਰਾਤ੍ਵਕਸ੍ਯੋਪਦੇਸ਼ਾਤ੍ ।
ਤੁਲ੍ਯਂ ਦਸ਼ਾ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਭਾਗਃ
ਅਧ੍ਯਾਪਯਾਤ੍ਰਾਨ੍ਨਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਸ੍ਤੁ ਤੇ ॥ ੮੦॥
ਕਾਮੋਪਮਰ੍ਦੇਨ ਤਦੂਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਸਾ
ਵਿਮਰ੍ਸ਼ਤੋ ਯਾਤਿ ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਤੋऽਨ੍ਯਃ ।
ਅਨੁਸ਼੍ਠੇਯਂ ਚਾਨ੍ਯਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ਼ਿਰਸਿ ਨਿਸ਼੍ਠਾਭ੍ਰਮਵਸ਼ਾਤ੍ ।
ਵਿਧਿਸ੍ਤੁਤ੍ਯਾ ਭਾਵਂ ਪ੍ਰਵਦਤਿ
ਰਥਾਗ੍ਨੇਰਾਧਾਨਮਨੁਵਦਤਿ ਜ੍ਞਾਨਾਙ੍ਗਮਪਿ ਚ ॥ ੮੧॥
ਪ੍ਰਾਣਾਤ੍ਯਯੇ ਵਾਪਿ ਸਮਂ ਤਥਾਨ੍ਨਂ
ਅਬਾਧਤਃ ਸ੍ਮਤਿਤਃ ਕਾਮਕਾਰੇ ।
ਵਿਹਿਤਾਸ਼੍ਰਮਕਰ੍ਮਤਃ ਸਹੈਵ ਕਾਰ੍ਯਾਤ੍
ਤਥੋਭਯੋਰ੍ਲਿਙ੍ਗਭਙ੍ਗਂ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍ ॥ ੮੨॥
ਤਥਾਨ੍ਤਰਾ ਚਾਪਿ ਸ੍ਮਤੇਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਃ
ਜ੍ਯਾਯੋऽਪਿ ਲਿਙ੍ਗਾਭਯਭਾਵਨਾਧਿਕਾ ।
ਸੈਵਾਧਿਕਾਰਾਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍ ਤਦੁਕ੍ਤਂ
ਆਚਾਰਤਃ ਸ੍ਵਾਮਿਨ ਈਜ੍ਯਵਤ੍ਤ੍ਯਾ ॥ ੮੩॥
ਸ੍ਮਤੇ ਤ੍ਵਿਕ੍ਸਹਕਾਰ੍ਯਂ ਚ ਕਤ੍ਸ੍ਨਮ੍ ।
ਤਨ੍ਮੌਨਵਾਚਾ ਵਚਨੇਨ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ ।
ਤਦੈਹਿਕਂ ਤਦਵਸ੍ਥਾਧਤੇਸ਼੍ਚ ॥ ੮੪॥
ਆਵਤ੍ਤ੍ਯਾਪ੍ਯਸਕਤ੍ਤਥੋਪਦਿਸ਼ਤਿ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨ੍ਨੁਪਾਗਚ੍ਛਤਿ
ਗ੍ਰਾਹਂ ਯਾਤਿ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤੋ ਪ੍ਰਤੀਕਕਲਨਾਤ੍ ਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਸ਼੍ਟਿਃ ਪ੍ਰਭੋਃ ।
ਆਦਿਤ੍ਯਾਦਿਕਤੀਸ਼ੁ ਤਥਾ ਸਤੀਰਪਿ ਕਰ੍ਮਾਙ੍ਗਤਾਧ੍ਯਾਨਤਃ
ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚਾਸ੍ਥਿਰਤਾਂ ਸ੍ਮਰਨ੍ਤਿ ਚ ਪੁਨਰ੍ਯਤ੍ਰੈਵ ਤਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁਤਾ ॥ ੮੫॥
ਆਪ੍ਰਾਯਣਾਤ੍ ਤਤ੍ਰ ਦਸ਼੍ਟਂ ਹਿ ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਗਮਾਤ੍ ਪੂਰ੍ਵਯੋऽਸ਼੍ਲੇਸ਼ਨਾਸ਼ੌ ।
ਤਥੇਤਰਸ੍ਯਾਪਿ ਪਤੇਦਸਂਸਤੌ ਅਨਾਰਬ੍ਧਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਾਦਿਕਾਰ੍ਯੇ ॥ ੮੬॥
ਅਤੋऽਨ੍ਯੇਸ਼ਾਮੁਭਯੋਰ੍ਯਤ੍ਰ ਯੋਗਾਤ੍
ਵਿਦ੍ਯਾਭੋਗੇਨ ਵਾਙ੍ਮਨਸੀ ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਚ੍ਚ ।
ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਨੁਮਨਸਾ ਪ੍ਰਾਣ ਏਵ
ਸੋऽਧ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ ਉਪਦਰ੍ਸ਼ੇਨ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ ॥ ੮੭॥
ਸਮਾਨਵਤ੍ਤ੍ਯਾ ਕ੍ਰਮਤੇ ਚਾਸੁ ਵਤ੍ਤ੍ਯਾ
ਸਂਸਾਰਤੋ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੋਪਪਤ੍ਤੇਃ ।
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਪ੍ਰਮਾਣੋਪਮਰ੍ਦੋਪਲਬ੍ਧਸ੍ਥਿਤਿਸ਼੍ਚ
ਤਥੋਪਪਤ੍ਤੇਰੇਸ਼ ਊਸ਼੍ਮਾ ਰਸੈਕੇ ॥ ੮੮॥
ਅਤ੍ਰ ਸ੍ਮਰ੍ਯਨਾਨੁਪਰਤਾਵਿਧਿਵਾਕ੍ਯਸਿਦ੍ਧੇ-
ਰ੍ਵੈਯਾਸਕਿਰ੍ਮੁਨਿਰੇਸ਼ੋਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ ।
ਅਵਿਭਾਗੋ ਵਚਨਾਦ੍ਧਾਰ੍ਦ ਏਵ
ਰਸ਼੍ਮ੍ਯਨੁਸਾਰੀ ਨਿਸ਼ਿਤੋ ਦਕ੍ਸ਼ਿਣਾਯਨੇ ।
ਯੋਗਿਨਃ ਪ੍ਰਤਿਸਤੈਸ੍ਤਥਾਰ੍ਚਿਰਾਤ੍
ਵਾਯੁਮਦ੍ਘਟਿਤੋ ਵਰੁਣੇਨ ॥ ੮੯॥
ਅਤਿਵਾਹਿਕਵਿਧੇਸ੍ਤਦਲਿਙ੍ਗਾਤ੍ ਤਦ੍ਵਦਤ੍ਰ ਉਭਯੋਰਪਿ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ।
ਤਦ੍ਵੈਤੇਨ ਗਤਿਰਪ੍ਯੁਪਾਵਤੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਾਮੀਪ੍ਯਸਕਾਰ੍ਯਹੇਤੌ ॥ ੯੦॥
ਸ੍ਮਤਿਸ੍ਤਥਾऽਨ੍ਯੋऽਪਿ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਕਾਯੇ ਤਥਾ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਪ੍ਰਤੀਕਃ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਦਸ਼੍ਟ੍ਯਾ ਸਂਪਦਾਵਿਰ੍ਭਵੇਨ ਸ੍ਵੇਨਾਂਸ਼ਤ੍ਵਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿਵਿਜ੍ਞਾਨਤੋ ਹਿ ॥ ੯੧॥
ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਦਵਿਭਾਗੇਨ ਦਸ਼੍ਟਃ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋऽਨ੍ਯਦ੍ਦ੍ਯੁਤਿਤਨ੍ਮਾਤ੍ਰਤੋऽਨ੍ਯਃ ।
ਉਪਨ੍ਯਾਸਾਦਨ੍ਯਸਂਕਲ੍ਪਭੂਤ੍ਯਾ ਰਥਵਾਨ੍ਯੋऽਪ੍ਯੁਥਾਹ ॥ ੯੨॥
ਭਾਵਮਨ੍ਯੋ ਉਭਯਂ ਨ ਸ੍ਵਭਾਵਾ
ਭਾਵੇ ਸਂਪਤ੍ਤਿਰੇਵਂ ਜਗਤ੍ ਸ੍ਯਾਤ੍ ।
ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਣੋਪਦੇਸ਼ਾਤ੍ ਸ੍ਥਿਤਿਰਪਿ
ਜਗਤੋ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਭਾਵਾਦੁਪਾਸਾ
ਭੇਦਾਭਾਸਸ੍ਥਿਤਿਰਵਿਕਾਰਾਵਰ੍ਤਿਰਿਤਿ ਚ ॥ ੯੩॥
ਤਥਾ ਦਸ਼੍ਟੇਰ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟੁਰ੍ਵਿਪਰੀਤਦਸ਼੍ਟੇਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਵਸ਼ਾਤ੍
ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਬੋਦ੍ਧਾ ਭਵਤਿ ਅਨੁਮਾਨੇਨ ਹਿ ਬੁਧਃ ।
ਭੋਗੇ ਸਾਮਾਨ੍ਯਲਿਙ੍ਗਾਤ੍ ਸ਼ਿਵਭਜਨਭਵੇ ਮਾਨ੍ਯਮਨਸਾ
ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਭਵਤਿ ਵਿਧਿਵਾਕ੍ਯੇਨ ਨਿਯਤਮ੍ ॥ ੯੪॥
ਤਵੋਕ੍ਤਃ ਸੂਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵਿਧਿਰਪਿ ਚ ਸਾਮਾਨ੍ਯਮੁਭਯ-
ਪ੍ਰਕਸ਼੍ਟ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯੈਵ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਮਹਾਨਨ੍ਦਸਦਨੇ ॥ ੯੫॥

ਸ੍ਕਨ੍ਦਃ -

ਤ੍ਰਿਨੇਤ੍ਰਵਕ੍ਤ੍ਰਸੁਚਰਿਤ੍ਰਰੂਪਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਾਦਾਮ੍ਬੁਜਮਿਤ੍ਰਰੂਪਾਃ ।
ਪ੍ਰਹਸ਼੍ਟਰੂਪਾ ਮੁਨਯੋ ਵਿਤੇਨਿਰੇ ਮਤਾਨੁਸਾਰੀਣ੍ਯਥ ਸੂਤ੍ਰਿਤਾਨਿ ॥ ੯੬॥
ਨ ਤਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੁਦ੍ਭਵਬੋਧਦਾਨਿ ਵਿਸ਼੍ਵੇਸ਼ਪਾਦਾਮ੍ਬੁਜਭਕ੍ਤਿਦਾਨਿ ॥ ੯੭॥

॥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਿਵਰਹਸ੍ਯੇ ਸ਼ਙ੍ਕਰਾਖ੍ਯੇ ਸ਼ਸ਼੍ਠਾਂਸ਼ੇ ਸ਼ਿਵੇਨ ਭੁਂ ਪ੍ਰਤਿ ਸੂਤ੍ਰੋਪਦੇਸ਼ੋ ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋऽਧ੍ਯਾਯਃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com