ਭੁਗੀਤਾ ੪੩ ॥ ਨਿਦਾਧਾਨੁਭਵ ਵਰ੍ਣਨ ਪ੍ਰਕਰਣਮ੍ ॥
ਨਿਦਾਘਃ -
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਰੀਰਂ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਂ ਕਰਣਮੇਵ ਵਾ ।
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮਨੋ ਵਾਪਿ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਜਡਂ ਤਤਃ ॥ ੧॥
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਿਦਾਕਾਸ਼ਂ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਜਗਤ੍ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ।
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਹਰਿਂ ਵਾਪਿ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਿਵਂ ਚ ਵਾ ॥ ੨॥
- ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇ ਲਗ੍ਨਂ ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚੋਤ੍ਥਿਤਃ ।
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਦਾ ਭੇਦਂ ਨ ਜਡਂ ਨ ਜਗਤ੍ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ ॥ ੩॥
- ਨ ਦ੍ਵੈਤਂ ਨ ਸੁਖਂ ਦੁਃਖਂ ਨ ਗੁਰੁਰ੍ਨ ਪਰਾਪਰਮ੍ ।
- ਨ ਗੁਣਂ ਵਾ ਨ ਤੁਰ੍ਯਂ ਵਾ ਨ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨ ਚ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥ ੪॥
- ਨ ਚ ਕਾਲਂ ਨ ਚ ਭਯਂ ਨ ਚ ਸ਼ੋਕਂ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮ੍ ।
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਨ੍ਦੀਨਂ ਨ ਬਨ੍ਧਂ ਨ ਚ ਸਂਭਵਮ੍ ॥ ੫॥
- ਨ ਦੇਹੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਭਾਵੋ ਨ ਚ ਸਦ੍ਵਸ੍ਤੁ ਸਨ੍ਮਨਃ ।
- ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਦਾ ਸ੍ਥੂਲਂ ਨ ਕਸ਼ਂ ਨ ਚ ਕੁਬ੍ਜਕਮ੍ ॥ ੬॥
- ਨ ਭੂਮਿਰ੍ਨ ਜਲਂ ਨਾਗ੍ਨਿਰ੍ਨ ਮੋਹੋ ਨ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਕਮ੍ ।
- ਨ ਗੁਰੁਰ੍ਨ ਚ ਵਾਕ੍ਯਂ ਵਾ ਨ ਦਢਂ ਨ ਚ ਸਰ੍ਵਕਮ੍ ॥ ੭॥
- ਨ ਜਗਚ੍ਛ੍ਰਵਣਂ ਚੈਵ ਨਿਦਿਧ੍ਯਾਸਂ ਨ ਚਾਪਰਃ ।
- ਆਨਨ੍ਦਸਾਗਰੇ ਮਗ੍ਨਸ੍ਤਨ੍ਮਯਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਚੋਤ੍ਥਿਤਃ ॥ ੮॥
- ਆਨਨ੍ਦੋऽਹਮਸ਼ੇਸ਼ੋऽਹਮਜੋऽਹਮਮਤੋਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ।
- ਨਿਤ੍ਯੋऽਹਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸਦਾ ਪੂਰ੍ਣੋऽਸ੍ਮਿ ਨਿਤ੍ਯਧੀਃ ॥ ੯॥
- ਪੂਰ੍ਣੋऽਹਂ ਪੂਰ੍ਣਚਿਤ੍ਤੋऽਹਂ ਪੁਣ੍ਯੋऽਹਂ ਜ੍ਞਾਨਵਾਨਹਮ੍ ।
- ਸ਼ੁਦ੍ਧੋऽਹਂ ਸਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤੋऽਹਂ ਸਰ੍ਵਾਕਾਰੋऽਹਮਵ੍ਯਯਃ ॥ ੧੦॥
- ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰੋऽਹਂ ਸ੍ਵਯਂ ਸੋऽਹਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਰੂਪੋऽਹਮੀਸ਼੍ਵਰਃ ।
- ਪਰਾਪਰੋऽਹਂ ਤੁਰ੍ਯੋऽਹਂ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨੋऽਹਂ ਰਸੋऽਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ ੧੧॥
- ਬ੍ਰਹ੍ਮਾऽਹਂ ਸਰ੍ਵਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋऽਹਂ ਸਦਾ ਪੂਰ੍ਣੋऽਹਮਕ੍ਸ਼ਰਃ ।
- ਮਮਾਨੁਭਵਰੂਪਂ ਯਤ੍ ਸਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤਂ ਚ ਸਦ੍ਗੁਰੋ ॥ ੧੨॥
- ਨਮਸ੍ਕਰੋਮਿ ਤੇ ਨਾਹਂ ਸਰ੍ਵਂ ਚ ਗੁਰੁਦਕ੍ਸ਼ਿਣਾ ।
- ਮਦ੍ਦੇਹਂ ਤ੍ਵਤ੍ਪਦੇ ਦਤ੍ਤਂ ਤ੍ਵਯਾ ਭਸ੍ਮੀਕਤਂ ਕ੍ਸ਼ਣਾਤ੍ ॥ ੧੩॥
- ਮਮਾਤ੍ਮਾ ਚ ਮਯਾ ਦਤ੍ਤਃ ਸ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮਨਿ ਪੂਰਿਤਃ ।
- ਤ੍ਵਮੇਵਾਹਮਹਂ ਚ ਤ੍ਵਮਹਮੇਵ ਤ੍ਵਮੇਵ ਹਿ ॥ ੧੪॥
- ਐਕ੍ਯਾਰ੍ਣਵਨਿਮਗ੍ਨੋऽਸ੍ਮਿ ਐਕ੍ਯਜ੍ਞਾਨਂ ਤ੍ਵਮੇਵ ਹਿ ।
- ਏਕਂ ਚੈਤਨ੍ਯਮੇਵਾਹਂ ਤ੍ਵਯਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ॥ ੧੫॥
- ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਦੇਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਵ ਏਕਾਕਾਰਂ ਨ ਚਾਨ੍ਯਤਃ ।
- ਤ੍ਵਯਾ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਦੇਸ਼ੋ ਨ ਮਯਾ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਮਸ੍ਤਿ ਨ ॥ ੧੬॥
- ਏਕਂ ਕਾਰਣਮੇਕਂ ਚ ਏਕਮੇਵ ਦ੍ਵਯਂ ਨ ਹਿ ।
- ਤ੍ਵਯਾ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਕਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯਮਪ੍ਯਲਮ੍ ॥ ੧੭॥
- ਤ੍ਵਮੇਵ ਸਦ੍ਗੁਰੁਰ੍ਨਾਸਿ ਅਹਂ ਨਾਸ੍ਮਿ ਸਸ਼ਿਸ਼੍ਯਕਃ ।
- ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਾਤ੍ਰਮਿਦਂ ਸਰ੍ਵਮਸ੍ਮਿਨ੍ਮਾਨੋऽਸ੍ਮਿ ਤਨ੍ਮਯਃ ॥ ੧੮॥
- ਭੇਦਾਭੇਦਂ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਨ ।
- ਮਮੈਵ ਚੇਨ੍ਨਮਸ੍ਕਾਰੋ ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਏਵ ਹਿ ॥ ੧੯॥
- ਤਵੈਵ ਚੇਨ੍ਨਮਸ੍ਕਾਰੋ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਫਲਂ ਭਵੇਤ੍ ।
- ਤਵ ਚੇਨ੍ਮਮ ਚੇਦ੍ਭੇਦਃ ਫਲਾਭਾਵੋ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥ ੨੦॥
- ਨਮਸ੍ਕਤੋऽਹਂ ਯੁਸ਼੍ਮਾਕਂ ਭਵਾਨਜ੍ਞੀਤਿ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਤਿ ।
- ਮਮੈਵਾਪਕਰਿਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਭਵਾਮ੍ਯਹਮ੍ ॥ ੨੧॥
- ਮਮੈਵ ਚੇਨ੍ਨਮਸ੍ਕਾਰਃ ਫਲਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸ੍ਵਤਃ ਸ੍ਥਿਤੇ ।
- ਕਸ੍ਯਾਪਿ ਚ ਨਮਸ੍ਕਾਰਃ ਕਦਾਚਿਦਪਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਹਿ ॥ ੨੨॥
- ਸਦਾ ਚੈਤਨ੍ਯਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਨਾਹਂ ਨ ਤ੍ਵਂ ਨ ਹਿ ਦ੍ਵਯਮ੍ ।
- ਨ ਬਨ੍ਧਂ ਨ ਪਰੋ ਨਾਨ੍ਯੇ ਨਾਹਂ ਨੇਦਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਨ ॥ ੨੩॥
- ਨ ਦ੍ਵਯਂ ਨੈਕਮਦ੍ਵੈਤਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਂ ਨ ਮਨੋ ਨ ਤਤ੍ ।
- ਨ ਬੀਜਂ ਨ ਸੁਖਂ ਦੁਃਖਂ ਨਾਸ਼ਂ ਨਿਸ਼੍ਠਾ ਨ ਸਤ੍ਸਦਾ ॥ ੨੪॥
- ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨ ਸਨ੍ਦੇਹਃ ਕੇਵਲਾਤ੍ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਿ ।
- ਨ ਜੀਵੋ ਨੇਸ਼੍ਵਰੋ ਨੈਕੋ ਨ ਚਨ੍ਦ੍ਰੋ ਨਾਗ੍ਨਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ॥ ੨੫॥
- ਨ ਵਾਰ੍ਤਾ ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਨਾਹਂ ਨ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਂ ਗੁਣਾਨ੍ਤਰਮ੍ ।
- ਨ ਕਾਲੋ ਨ ਜਗਨ੍ਨਾਨ੍ਯੋ ਨ ਵਾ ਕਾਰਣਮਦ੍ਵਯਮ੍ ॥ ੨੬॥
- ਨੋਨ੍ਨਤੋऽਤ੍ਯਨ੍ਤਹੀਨੋऽਹਂ ਨ ਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਤਃ ।
- ਸਰ੍ਵਂ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਵ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਵ ਸਰ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਕੇਵਲਮ੍ ॥ ੨੭॥
- ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਆਤ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਮੇਵ ਹਿ ।
- ਸਰ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਸਨ੍ਦੇਹਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ ॥ ੨੮॥
- ਤ੍ਵਮੇਵ ਸਦ੍ਗੁਰੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਹਿ ਸਦ੍ਗੁਰੁਰਨ੍ਯਤਃ ।
- ਆਤ੍ਮੈਵ ਸਦ੍ਗੁਰੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮੈਵ ਸਦ੍ਗੁਰੁਃ ॥ ੨੯॥
- ਗੁਰੁਃ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਤੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੋ ਗੁਰੁਹੀਨੋ ਨ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਕਃ ।
- ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੇ ਸਤਿ ਗੁਰੁਃ ਕਲ੍ਪ੍ਯਃ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਾਭਾਵੇ ਗੁਰੁਰ੍ਨ ਹਿ ॥ ੩੦॥
- ਗੁਰੁਸ਼ਿਸ਼੍ਯਵਿਹੀਨਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਹਿ ।
- ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ਮਨਿ ਕਲ੍ਪ੍ਯੋऽਹਂ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ਮਾ ਨ ਚਾਪਰਃ ॥ ੩੧॥
- ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ਮਾਹਮੇਵੈਕੋ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ ਕਿਞ੍ਚਿਨ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ।
- ਸਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤੋऽਹਂ ਸਤਤਂ ਨਾਨ੍ਯਂ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਦ੍ਗੁਰੋਃ ॥ ੩੨॥
- ਨਾਨ੍ਯਤ੍ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਿਞ੍ਚਨ ।
- ਸਰ੍ਵਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਂ ਚੇਦ੍ ਦਸ਼੍ਯਤਾਂ ਪਥਕ੍ ॥ ੩੩॥
- ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਨ੍ਯਦਸ੍ਤੀਤਿ ਸਰ੍ਵਦਾ ।
- ਅਹੋ ਭੇਦਂ ਪ੍ਰਕੁਪਿਤਂ ਅਹੋ ਮਾਯਾ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ ੩੪॥
- ਅਹੋ ਸਦ੍ਗੁਰੁਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮਹੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਖਂ ਮਹਤ੍ ।
- ਅਹੋ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮਹੋ ਸਜ੍ਜਨਵੈਭਵਃ ॥ ੩੫॥
- ਅਹੋ ਮੋਹਵਿਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚ ਅਹੋ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਤ੍ਸੁਖਮ੍ ।
- ਅਹੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਅਹੋ ਸਰ੍ਵਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਨ ॥ ੩੬॥
- ਅਹਮੇਵ ਹਿ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਅਹਮਾਨਨ੍ਦ ਏਵ ਹਿ ।
- ਮਮਾਨ੍ਤਃਕਰਣੇ ਯਦ੍ਯਨ੍ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਂ ਭਵਦੀਰਿਤਮ੍ ॥ ੩੭॥
- ਸਰ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿਦਨ੍ਯਦੈਵਤਮ੍ ।
- ਏਵਂ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਤਤਂ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਦ੍ਗੁਰੋ ॥ ੩੮॥
- ਏਵਂ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਤਿਸ਼੍ਠਾਮਿ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪੇ ਮਮਾਤ੍ਮਨਿ ॥ ੩੯॥
- ਅਗਾਧਵੇਦਵਾਕ੍ਯਤੋ ਨ ਚਾਧਿਭੇਸ਼ਜਂ ਭਵੇ-
- ਦੁਮਾਧਵਾਙ੍ਘ੍ਰਿਪਙ੍ਕਜਸ੍ਮਤਿਃ ਪ੍ਰਬੋਧਮੋਕ੍ਸ਼ਦਾ ।
- ਪ੍ਰਬੁਦ੍ਧਭੇਦਵਾਸਨਾਨਿਰੁਦ੍ਧਹਤ੍ਤਮੋਭਿਦੇ
- ਮਹਾਰੁਜਾਘਵੈਦ੍ਯਮੀਸ਼੍ਵਰਂ ਹਦਮ੍ਬੁਜੇ ਭਜੇ ॥ ੪੦॥
- ਦ੍ਯਤਤ੍ਪ੍ਰਦਗ੍ਧਕਾਮਦੇਹ ਦੁਗ੍ਧਸਨ੍ਨਿਭਂ ਪ੍ਰਮੁਗ੍ਧਸਾਮਿ ।
- ਸੋਮਧਾਰਿਣਂ ਸ਼੍ਰੁਤੀਡ੍ਯਗਦ੍ਯਸਂਸ੍ਤੁਤਂ ਤ੍ਵਭੇਦ੍ਯਮੇਕਸ਼ਙ੍ਕਰਮ੍ ॥ ੪੧॥
- ਵਰਃ ਕਙ੍ਕਃ ਕਾਕੋ ਭਵਦੁਭਯਜਾਤੇਸ਼ੁ ਨਿਯਤਂ
- ਮਹਾਸ਼ਙ੍ਕਾਤਙ੍ਕੈਰ੍ਵਿਧਿਵਿਹਿਤਸ਼ਾਨ੍ਤੇਨ ਮਨਸਾ ।
- ਯਦਿ ਸ੍ਵੈਰਂ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਨਗਪਤਿਸੁਤਾਨਾਯਕਪਦਂ
- ਸ ਏਵਾਯਂ ਧੁਰ੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਮੁਨਿਜਾਤੇਸ਼ੁ ਨਿਯਤਮ੍ ॥ ੪੨॥
- ਕਃ ਕਾਲਾਨ੍ਤਕਪਾਦਪਦ੍ਮਭਜਨਾਦਨ੍ਯਦ੍ਧਦਾ ਕਸ਼੍ਟਦਾਂ
- ਧਰ੍ਮਾਭਾਸਪਰਂਪਰਾਂ ਪ੍ਰਥਯਤੇ ਮੂਰ੍ਖੋ ਖਰੀਂ ਤੌਰਗੀਮ੍ ।
- ਕਰ੍ਤੁਂ ਯਤ੍ਨਸ਼ਤੈਰਸ਼ਕ੍ਯਕਰਣੈਰ੍ਵਿਨ੍ਦੇਤ ਦੁਃਖਾਦਿਕਂvar was ਦੁਃਖਾਧਿਕਮ੍
- ਤਦ੍ਵਤ੍ ਸਾਂਬਪਦਾਂਬੁਜਾਰ੍ਚਨਰਤਿਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਥਾ ਦੁਃਖਭਾਕ੍ ॥ ੪੩॥
- ॥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਿਵਰਹਸ੍ਯੇ ਸ਼ਙ੍ਕਰਾਖ੍ਯੇ ਸ਼ਸ਼੍ਠਾਂਸ਼ੇ ਭੁਨਿਦਾਘਸਂਵਾਦੇ ਨਿਦਾਘਾਨੁਭਵਵਰ੍ਣਨਪ੍ਰਕਰਣਂ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿਂਸ਼ੋऽਧ੍ਯਾਯਃ ॥
Special Thanks
The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.
Credits
Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma
https://sanskritdocuments.org
Send corrections to sanskrit at cheerful.com