ਭੁਗੀਤਾ ੩੧ ॥ ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਾਰ੍ਥ ਨਿਰੂਪਣ ਪ੍ਰਕਰਣਮ੍ ॥

ਭੁਃ -

• ਵਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਰਹਸ੍ਯਮਤ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਮ੍ ।
• ਸਰ੍ਵੋਪਨਿਸ਼ਦਾਮਰ੍ਥਂ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼ੁ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍ ॥ ੧॥
• ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਪਦਦ੍ਵਯਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍ ।
• ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਂ ਚਤੁਰ੍ਵਾਕ੍ਯਂ ਗ੍ਯਜੁਃਸਾਮਸਂਭਵਮ੍ ॥ ੨॥
• ਮਮ ਪ੍ਰਜ੍ਞੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਂ ਜ੍ਞਾਨਮਾਤ੍ਰਮਿਦਂ ਜਗਤ੍ ।
• ਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਜਗਤ੍ ਸਰ੍ਵਂ ਜ੍ਞਾਨਾਦਨ੍ਯਨ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ॥ ੩॥
• ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਰ੍ਵਂ ਦਸ਼੍ਯਤੇ ਜ੍ਞਾਨਰੂਪਤਃ ।
• ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਮੇਵ ਪਥਙ੍ ਨ ਹਿ ॥ ੪॥
• ਜੀਵਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦਸ੍ਯ ਚੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
• ਐਕ੍ਯਮਸ੍ਮੀਤ੍ਯਖਣ੍ਡਾਰ੍ਥਮਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਤਤਮ੍ ॥ ੫॥
• ਅਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤਿਸ੍ਤੁ ਜੀਵਨ੍ਮੁਕ੍ਤਿਰਿਤੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਵਸ੍ਤੁ ਵਿਦੇਹੋ ਮੁਕ੍ਤਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ॥ ੬॥
• ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵਾਹਂ ਨ ਸਂਸਾਰੀ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਮਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ।
• ਨਿਰ੍ਗੁਣੋऽਹਂ ਨਿਰਂਸ਼ੋऽਹਂ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਵਾਨਹਮ੍ ॥ ੭॥
• ਨਿਤ੍ਯੋऽਹਂ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੋऽਹਂ ਚਿਦਹਂ ਚਿਦਹਂ ਸਦਾ ।
• ਅਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤ੍ਯਾਖ੍ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਥਿਤਮ੍ ॥ ੮॥
• ਲਵਣਂ ਤੋਯਮਾਤ੍ਰੇਣ ਯਥੈਕਤ੍ਵਮਖਣ੍ਡਿਤਮ੍ ।
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਵਿਦੇਹੋ ਮੁਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ ੯॥
• ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਦਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਪਦਮੇਵ ਹਿ ।
• ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਮਹਾਨਸ੍ਮਿ ਸਿਦ੍ਧੋऽਸ੍ਮੀਤਿ ਪਰਿਤ੍ਯਜਨ੍ ॥ ੧੦॥
• ਸ੍ਮਰਣਂ ਚ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਭਾਵਨਂ ਚਿਤ੍ਤਕਰ੍ਤਕਮ੍ ।
• ਸਰ੍ਵਮਨ੍ਤਃ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ੂਨ੍ਯਂ ਪਰਿਸ੍ਥਿਤਿਃ ॥ ੧੧॥
• ਤੂਸ਼੍ਣੀਂ ਸ੍ਥਿਤਿਂ ਚ ਸਨ੍ਤ੍ਯਜ੍ਯ ਤਤੋ ਮੌਨਵਿਕਲ੍ਪਨਮ੍ ।
• ਯਤ੍ਤਚ੍ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਕਲ੍ਪਾਂਸ਼ਂ ਮਨਸਾ ਕਲ੍ਪਿਤਂ ਜਗਤ੍ ॥ ੧੨॥
• ਦੇਹੋऽਹਮਿਤ੍ਯਹਙ੍ਕਾਰਂ ਦ੍ਵੈਤਵਤ੍ਤਿਰਿਤੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਸਰ੍ਵਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਰਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਇਤ੍ਯੇਵਂ ਦਢਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ॥ ੧੩॥
• ਸਰ੍ਵਦਾऽਸਂਸ਼ਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਵਤ੍ਤਿਰਿਤੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਦ੍ਵੈਤਵਤ੍ਤਿਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਵਤ੍ਤਿਰਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤਿਕਮ੍ ॥ ੧੪॥
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਚੇਤਿ ਲੋਕੇ ਵਤ੍ਤਿਤ੍ਰਯਂ ਭਵੇਤ੍ ।
• ਪ੍ਰਥਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੇ ਦ੍ਵੈਤੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯੇ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਸਂਸ਼ਯਃ ॥ ੧੫॥
• ਤਤੀਯੇ ਪਦਭਾਗੇ ਹਿ ਦਢਨਿਸ਼੍ਚਯਮੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਏਤਤ੍ਤ੍ਰਯਾਰ੍ਥਂ ਸਂਸ਼ੋਧ੍ਯ ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੁ ॥ ੧੬॥
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਾਕਾਰੋ ਨਿਤ੍ਯਂ ਤਨ੍ਮਯਤਾਂ ਵ੍ਰਜ ।
• ਅਭ੍ਯਾਸਵਾਕ੍ਯਮੇਤਤ੍ਤੁ ਸਦਾऽਭ੍ਯਾਸਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍ ॥ ੧੭॥
• ਮਨਨਸ੍ਯ ਪਰਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਯੋऽਯਂ ਚਨ੍ਦਨਵਕ੍ਸ਼ਵਤ੍ ।
• ਯੁਕ੍ਤਿਭਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਵਤ੍ਤਂ ਪਦਤ੍ਰਯਮੁਦਾਹਤਮ੍ ॥ ੧੮॥
• ਅਹਂ ਪਦਸ੍ਯ ਜੀਵੋऽਰ੍ਥ ਈਸ਼ੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਦਸ੍ਯ ਹਿ ।
• ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਪਦਭਾਗਸ੍ਯ ਅਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤਿਕਮ੍ ॥ ੧੯॥
• ਪਦਤ੍ਰਯਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਮਨਸਾ ਸਹ ।
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਦੇਹੋ ਮੁਕ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ॥ ੨੦॥
• ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਮਿ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਂ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਵਿਗ੍ਰਹਃ ।
• ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਮਿ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰਵਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਦਾ ॥ ੨੧॥
• ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਮਿ ਨਿਤ੍ਯੋऽਸ੍ਮਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤੋऽਸ੍ਮਿ ਪਰਮੋऽਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ।
• ਨਿਰ੍ਗੁਣੋऽਹਂ ਨਿਰੀਹੋऽਹਂ ਨਿਰਂਸ਼ੋऽਸ੍ਮਿ ਸਦਾ ਸ੍ਮਤਃ ॥ ੨੨॥var was ਨਿਰ੍ਯਸ਼ੋऽਸ੍ਮਿ
• ਆਤ੍ਮੈਵਾਸ੍ਮਿ ਨ ਸਨ੍ਦੇਹਃ ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸੋऽਸ੍ਮ੍ਯਹਮ੍ ।
• ਏਵਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਤਜ੍ਜ੍ਞੋ ਭਾਵਯੇਤ੍ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਿ ॥ ੨੩॥
• ਯਥਾ ਚਾਨੁਭਵਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਤਸ੍ਮਾਦਨੁਭਵੇਤ੍ ਸਦਾ ।
• ਆਰਂਭਾਚ੍ਚ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਤ੍ਤੁ ਸ੍ਮਤਮਭ੍ਯਾਸਵਾਕ੍ਯਤਃ ॥ ੨੪॥
• ਤਤੀਯਾਨ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਯੇਤਿ ਵਾਕ੍ਯਸਾਮਾਨ੍ਯਨਿਰ੍ਣਯਮ੍ ।
• ਤਤ੍ਪਦਂ ਤ੍ਵਂਪਦਂ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਪਦਤ੍ਰਯਮੁਦਾਹਤਮ੍ ॥ ੨੫॥
• ਤਤ੍ਪਦਸ੍ਯੇਸ਼੍ਵਰੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥੋ ਜੀਵੋऽਰ੍ਥਸ੍ਤ੍ਵਂਪਦਸ੍ਯ ਹਿ ।
• ਐਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਪਦਸ੍ਯਾਰ੍ਥਮਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਪਦਮ੍ ॥ ੨੬॥
• ਦ੍ਵੈਤਵਤ੍ਤਿਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਵਤ੍ਤਿਰਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤਿਕਃ ।
• ਅਖਣ੍ਡਂ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਵਾਸਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ ੨੭॥
• ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸਿ ਨ ਸਨ੍ਦੇਹਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵਾਸਿ ਚਿਦਵ੍ਯਯਃ ।
• ਤ੍ਵਮੇਵ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵਾਖਣ੍ਡਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ॥ ੨੮॥
• ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤੋ ਗੁਰੁਣਾ ਸ ਏਵ ਪਰਮੋ ਗੁਰੁਃ ।
• ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸਚ੍ਛਿਸ਼੍ਯਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਵਾਨ੍ ॥ ੨੯॥
• ਨਾਨ੍ਯੋ ਗੁਰੁਰ੍ਨਾਨ੍ਯਸ਼ਿਸ਼੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸਿ ਗੁਰੁਃ ਪਰਃ ।
• ਸਰ੍ਵਮਨ੍ਤ੍ਰੋਪਦੇਸ਼੍ਟਾਰੋ ਗੁਰਵਃ ਸ ਗੁਰੁਃ ਪਰਃ ॥ ੩੦॥
• ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸੀਤਿ ਵਕ੍ਤਾਰਂ ਗੁਰੁਰੇਵੇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੁ ।
• ਤਥਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤ੍ਵਮੇਵਾਸਿ ਚ ਸਦ੍ਗੁਰੁਃ ॥ ੩੧॥
• ਸਦ੍ਗੁਰੋਰ੍ਵਚਨੇ ਯਸ੍ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍ ।
• ਕਰੋਤਿ ਸਤਤਂ ਮੁਕ੍ਤੇਰ੍ਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ ॥ ੩੨॥
• ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਂ ਗੁਰੋਰ੍ਵਾਕ੍ਯਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਯਾਦਿਵਾਕ੍ਯਕਮ੍ ।
• ਸ਼ਣੋਤੁ ਸ਼੍ਰਵਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ ਸ਼੍ਰਵਣਮੁਚ੍ਯਤੇ ॥ ੩੩॥
• ਸਰ੍ਵਵੇਦਾਨ੍ਤਵਾਕ੍ਯਾਨਾਮਦ੍ਵੈਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਸ੍ਥਿਤਿਃ ।
• ਇਤ੍ਯੇਵਂ ਚ ਗੁਰੋਰ੍ਵਕ੍ਤ੍ਰਾਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤਿ ਤਚ੍ਛ੍ਰਵਃ ॥ ੩੪॥
• ਗੁਰੋਰ੍ਨਾਨ੍ਯੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਾਦੀ ਏਕ ਏਵ ਹਿ ਸਦ੍ਗੁਰੁਃ ।
• ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸੀਤਿ ਯੇਨੋਕ੍ਤਂ ਏਸ਼ ਏਵ ਹਿ ਸਦ੍ਗੁਰੁਃ ॥ ੩੫॥
• ਵੇਦਾਨ੍ਤਸ਼੍ਰਵਣਂ ਚੈਤਨ੍ਨਾਨ੍ਯਚ੍ਛ੍ਰਵਣਮੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਯੁਕ੍ਤਿਭਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਚੈਵ ਮਨਨਂ ਪਰਿਕਥ੍ਯਤੇ ॥ ੩੬॥
• ਏਵਂ ਚਨ੍ਦਨਵਕ੍ਸ਼ੋऽਪਿ ਸ਼੍ਰੁਤੋऽਪਿ ਪਰਿਸ਼ੋਧ੍ਯਤੇ ।
• ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸੀਤਿ ਚੋਕ੍ਤੋऽਪਿ ਸਂਸ਼ਯਂ ਪਰਿਪਸ਼੍ਯਤਿ ॥ ੩੭॥
• ਸਂਸ਼ੋਧ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤ੍ਯੇਵਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਸ਼ੋਧ੍ਯਤੇ ।
• ਯੁਕ੍ਤਿਰ੍ਨਾਮ ਵਦਾਮ੍ਯਤ੍ਰ ਦੇਹੋਨਾਹਂ ਵਿਨਾਸ਼ਤਃ ॥ ੩੮॥
• ਸ੍ਥੂਲਦੇਹਂ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਦੇਹਂ ਸ੍ਥੂਲਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਂ ਚ ਕਾਰਣਮ੍ ।
• ਤ੍ਰਯਂ ਚਥੁਰ੍ਥੇ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਸਰ੍ਵਂ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮੇਵ ਹਿ ॥ ੩੯॥
• ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਜਡਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਦਸ਼੍ਯਤ੍ਵਾਦ੍ਘਟਵਨ੍ਨਹਿ ।
• ਅਹਂ ਚੈਤਨ੍ਯਮੇਵਾਤ੍ਰ ਦਗ੍ਰੂਪਤ੍ਵਾਲ੍ਲਯਂ ਨ ਹਿ ॥ ੪੦॥
• ਸਤ੍ਯਂ ਜ੍ਞਾਨਮਨਨ੍ਤਂ ਯਦਾਤ੍ਮਨਃ ਸਹਜਾ ਗੁਣਾਃ ।
• ਅਨ੍ਤਤਂ ਜਡਦੁਃਖਾਦਿ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਥਿਤੋ ਗੁਣਃ ॥ ੪੧॥
• ਤਸ੍ਮਾਦਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਏਵ ਇਦਂ ਸਰ੍ਵਮਸਤ੍ਯਕਮ੍ ।
• ਏਵਂ ਚ ਮਨਨਂ ਨਿਤ੍ਯਂ ਕਰੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਃ ॥ ੪੨॥
• ਵਕ੍ਸ਼੍ਯੇ ਨਿਦਿਧ੍ਯਾਸਨਂ ਚ ਉਭਯਤ੍ਯਾਗਲਕ੍ਸ਼ਣਮ੍ ।
• ਤ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸੀਤਿ ਸ਼੍ਰਵਣਂ ਮਨਨਂ ਚਾਹਮੇਵ ਹਿ ॥ ੪੩॥
• ਏਤਤ੍ਤ੍ਯਾਗਂ ਨਿਦਿਧ੍ਯਾਸਂ ਸਜਾਤੀਯਤ੍ਵਭਾਵਨਮ੍ ।
• ਵਿਜਾਤੀਯਪਰਿਤ੍ਯਾਗਂ ਸ੍ਵਗਤਤ੍ਵਵਿਭਾਵਨਮ੍ ॥ ੪੪॥
• ਸਰ੍ਵਤ੍ਯਾਗਂ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਤੁਰੀਯਤ੍ਵਂ ਚ ਵਰ੍ਜਨਮ੍ ।
• ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਸਾਰਤ੍ਵਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਕਾਰਂ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼ਤੇ ॥ ੪੫॥
• ਉਪਦੇਸ਼ੇ ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮਿਤਿ ਨਿਰ੍ਣਯਃ ।
• ਤਥੈਵਾਨੁਭਵਂ ਵਾਕ੍ਯਮਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਮਿ ਨਿਰ੍ਣਯਃ ॥ ੪੬॥
• ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਕ੍ਯੋਤ੍ਥਮਭ੍ਯਾਸਾਰ੍ਥਮਿਤੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਅਯਮਾਤ੍ਮੇਤਿ ਵਾਕ੍ਯੋਤ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਨਂ ਵਾਕ੍ਯਮੀਰਿਤਮ੍ ॥ ੪੭॥
• ਅਯਮੇਕਪਦਂ ਚੈਕ ਆਤ੍ਮੇਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚ ਤ੍ਰਯਮ੍ ।
• ਅਯਂਪਦਸ੍ਯ ਜੀਵੋऽਰ੍ਥ ਆਤ੍ਮਨੋ ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਪਰਃ ॥ ੪੮॥
• ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਦਸ੍ਯਾਰ੍ਥ ਅਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤਿਕਮ੍ ।
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਸਰ੍ਵਂ ਪਦਤ੍ਰਯਲਯਂ ਗਤਮ੍ ॥ ੪੯॥
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ੁਦ੍ਧਵਿਮੁਕ੍ਤਕਃ ।
• ਤਦੇਵ ਸਰ੍ਵਮੁਦ੍ਭੂਤਂ ਭਵਿਸ਼੍ਯਤਿ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥ ੫੦॥
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸੋ ਦੇਵ ਅਯਮੇਕਮੁਦੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਆਤ੍ਮੇਤਿ ਪਦਮੇਕਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤਿ ਪਦਮੇਕਕਮ੍ ॥ ੫੧॥
• ਅਯਂ ਪਦਸ੍ਯ ਜੀਵੋऽਰ੍ਥ ਆਤ੍ਮੇਤੀਸ਼੍ਵਰ ਈਰਿਤਃ ।
• ਅਸ੍ਯਾਰ੍ਥੋऽਸ੍ਮੀਤ੍ਯਖਣ੍ਡਾਰ੍ਥਮਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਪਦਮ੍ ॥ ੫੨॥
• ਦ੍ਵੈਤਵਤ੍ਤਿਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿਵਤ੍ਤਿਰਖਣ੍ਡਾਕਾਰਵਤ੍ਤਿਕਮ੍ ।
• ਅਖਣ੍ਡੈਕਰਸਂ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਸੋऽਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਵਯ ॥ ੫੩॥
• ਇਤ੍ਯੇਵਂ ਚ ਚਤੁਰ੍ਵਾਕ੍ਯਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਾਰ੍ਥਂ ਸਮੀਰਿਤਮ੍ ।
• ਉਪਾਧਿਸਹਿਤਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਕੇਵਲਂ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯਮੀਰਿਤਮ੍ ॥ ੫੪॥
• ਕਿਞ੍ਚਿਜ੍ਜ੍ਞਤ੍ਵਾਦਿ ਜੀਵਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵ ਜ੍ਞਤ੍ਵਾਦਿ ਚੇਸ਼੍ਵਰਃ ।
• ਜੀਵੋऽਪਰੋ ਸਚੈਤਨ੍ਯਮੀਸ਼੍ਵਰੋऽਹਂ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ਕਃ ॥ ੫੫॥
• ਸਰ੍ਵਸ਼ੂਨ੍ਯਮਿਤਿ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਮੀਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ।
• ਅਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਸਨ੍ਦੇਹਃ ਸਚ੍ਚਿਦਾਨਨ੍ਦਵਿਗ੍ਰਹਃ ॥ ੫੬॥
• ਅਹਮੈਕ੍ਯਂ ਪਰਂ ਗਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਸ੍ਵਭਾਵੋ ਭਵੋਤ੍ਤਮ ।
• ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਮਹਾਮਿਥ੍ਯਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥ ੫੭॥
• ਸਰ੍ਵਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨ ਸਨ੍ਦੇਹਃ ਸਰ੍ਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ।
• ਏਕਾਕਾਰਮਖਣ੍ਡਾਰ੍ਥਂ ਤਦੇਵਾਹਂ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ।
• ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਦਂ ਵਿਤਤਾਕਾਰਂ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਹਂ ਨ ਸਂਸ਼ਯਃ ॥ ੫੮॥

ਸੂਤਃ -

• ਭਵੋਦ੍ਭਵਮੁਖੋਦ੍ਭਵਂ ਭਵਹਰਾਦ੍ਯਹਦ੍ਯਂ ਭੁਵਿ
• ਪ੍ਰਕਸ਼੍ਟਰਸਭਾਵਤਃ ਪ੍ਰਥਿਤਬੋਧਬੁਦ੍ਧਂ ਭਵ ।
• ਭਜਨ੍ਤਿ ਭਸਿਤਾਙ੍ਗਕਾ ਭਰਿਤਮੋਦਭਾਰਾਦਰਾ
• ਭੁਜਙ੍ਗਵਰਭੂਸ਼ਣਂ ਭੁਵਨਮਧ੍ਯਵਨ੍ਦਾਵਨਮ੍ ॥ ੫੯॥

• ॥ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਿਵਰਹਸ੍ਯੇ ਸ਼ਙ੍ਕਰਾਖ੍ਯੇ ਸ਼ਸ਼੍ਠਾਂਸ਼ੇ ਭੁਨਿਦਾਘਸਂਵਾਦੇ ਮਹਾਵਾਕ੍ਯਾਰ੍ਥਨਿਰੂਪਣਪ੍ਰਕਰਣਂ ਨਾਮ ਏਕਤ੍ਰਿਂਸ਼ੋऽਧ੍ਯਾਯਃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com