Ribhu Gita - Siva Rahasya Purana Amsha 6

ઋભુગીતા ૨૧ . સર્વ-પ્રપઞ્ચ-હેયત્વ પ્રકરણ નિરૂપણમ્ .

ઋભુઃ -

મહારહસ્યં વક્ષ્યામિ વેદાન્તેષુ ચ ગોપિતમ્ .
યસ્ય શ્રવણમાત્રેણ બ્રહ્મૈવ ભવતિ સ્વયમ્ . ૧.
સચ્ચિદાનન્દમાત્રોઽહં સર્વં સચ્ચિન્મયં તતમ્ .
તદેવ બ્રહ્મ સંપશ્યત્ બ્રહ્મૈવ ભવતિ સ્વયમ્ . ૨.
અહં બ્રહ્મ ઇદં બ્રહ્મ નાના બ્રહ્મ ન સંશયઃ .
સત્યં બ્રહ્મ સદા બ્રહ્માપ્યહં બ્રહ્મૈવ કેવલમ્ . ૩.
ગુરુર્બ્રહ્મ ગુણો બ્રહ્મ સર્વં બ્રહ્મપરોઽસ્મ્યહમ્ .
નાન્તં બ્રહ્મ અહં બ્રહ્મ સર્વં બ્રહ્માપરોઽસ્મ્યહમ્ . ૪.
વેદવેદ્યં પરં બ્રહ્મ વિદ્યા બ્રહ્મ વિશેષતઃ .
આત્મા બ્રહ્મ અહં બ્રહ્મ આદ્યન્તં બ્રહ્મ સોઽસ્મ્યહમ્ . ૫.
સત્યં બ્રહ્મ સદા બ્રહ્મ અન્યન્નાસ્તિ સદા પરમ્ .
અહં બ્રહ્મ ત્વહં નાસ્તિ અહંકારપરં નહિ . ૬.
અહં બ્રહ્મ ઇદં નાસ્તિ અયમાત્મા મહાન્ સદા .
વેદાન્તવેદ્યો બ્રહ્માત્મા અપરં શશશૃઙ્ગવત્ . ૭.
ભૂતં નાસ્તિ ભવિષ્યં ન બ્રહ્મૈવ સ્થિરતાં ગતઃ .
ચિન્મયોઽહં જડં તુચ્છં ચિન્માત્રં દેહનાશનમ્ . ૮.
ચિત્તં કિઞ્ચિત્ ક્વચિચ્ચાપિ ચિત્તં દૂરોઽહમાત્મકઃ .var was હરોઽહમાત્મકઃ
સત્યં જ્ઞાનમનન્તં યન્નાનૃતં જડદુઃખકમ્ . ૯.
આત્મા સત્યમનન્તાત્મા દેહમેવ ન સંશયઃ .
વાર્તાપ્યસચ્છ્રુતં તન્ન અહમેવ મહોમહઃ . ૧૦.
એકસંખ્યાપ્યસદ્બ્રહ્મ સત્યમેવ સદાઽપ્યહમ્ .
સર્વમેવમસત્યં ચ ઉત્પન્નત્વાત્ પરાત્ સદા . ૧૧.
સર્વાવયવહીનોઽપિ નિત્યત્વાત્ પરમો હ્યહમ્ .
સર્વં દૃશ્યં ન મે કિઞ્ચિત્ ચિન્મયત્વાદ્વદામ્યહમ્ . ૧૨.
આગ્રહં ચ ન મે કિઞ્ચિત્ ચિન્મયત્વાદ્વદામ્યહમ્ .
ઇદમિત્યપિ નિર્દેશો ન ક્વચિન્ન ક્વચિત્ સદા . ૧૩.
નિર્ગુણબ્રહ્મ એવાહં સુગુરોરુપદેશતઃ .
વિજ્ઞાનં સગુણો બ્રહ્મ અહં વિજ્ઞાનવિગ્રહઃ . ૧૪.
નિર્ગુણોઽસ્મિ નિરંશોઽસ્મિ ભવોઽસ્મિ ભરણોઽસ્મ્યહમ્ .
દેવોઽસ્મિ દ્રવ્યપૂર્ણોઽસ્મિ શુદ્ધોઽસ્મિ રહિતોઽસ્મ્યહમ્ . ૧૫.
રસોઽસ્મિ રસહીનોઽસ્મિ તુર્યોઽસ્મિ શુભભાવનઃ .
કામોઽસ્મિ કાર્યહીનોઽસ્મિ નિત્યનિર્મલવિગ્રહઃ . ૧૬.
આચારફલહીનોઽસ્મિ અહં બ્રહ્માસ્મિ કેવલમ્ .
ઇદં સર્વં પરં બ્રહ્મ અયમાત્મા ન વિસ્મયઃ . ૧૭.
પૂર્ણાપૂર્ણસ્વરૂપાત્મા નિત્યં સર્વાત્મવિગ્રહઃ .
પરમાનન્દતત્ત્વાત્મા પરિચ્છિન્નં ન હિ ક્વચિત્ . ૧૮.
એકાત્મા નિર્મલાકાર અહમેવેતિ ભાવય .
અહંભાવનયા યુક્ત અહંભાવેન સંયુતઃ . ૧૯.
શાન્તં ભાવય સર્વાત્મા શામ્યતત્ત્વં મનોમલઃ .
દેહોઽહમિતિ સન્ત્યજ્ય બ્રહ્માહમિતિ નિશ્ચિનુ . ૨૦.
બ્રહ્મૈવાહં બ્રહ્મમાત્રં બ્રહ્મણોઽન્યન્ન કિઞ્ચન .
ઇદં નાહમિદં નાહમિદં નાહં સદા સ્મર . ૨૧.
અહં સોઽહમહં સોઽહમહં બ્રહ્મેતિ ભાવય .
ચિદહં ચિદહં બ્રહ્મ ચિદહં ચિદહં વદ . ૨૨.
નેદં નેદં સદા નેદં ન ત્વં નાહં ચ ભાવય .
સર્વં બ્રહ્મ ન સન્દેહઃ સર્વં વેદં ન કિઞ્ચન . ૨૩.
સર્વં શબ્દાર્થભવનં સર્વલોકભયં ન ચ .
સર્વતીર્થં ન સત્યં હિ સર્વદેવાલયં ન હિ . ૨૪.
સર્વચૈતન્યમાત્રત્વાત્ સર્વં નામ સદા ન હિ .
સર્વરૂપં પરિત્યજ્ય સર્વં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચિનુ . ૨૫.
બ્રહ્મૈવ સર્વં તત્સત્યં પ્રપઞ્ચં પ્રકૃતિર્નહિ .
પ્રાકૃતં સ્મરણં ત્યજ્ય બ્રહ્મસ્મરણમાહર . ૨૬.
તતસ્તદપિ સન્ત્યજ્ય નિજરૂપે સ્થિરો ભવ .
સ્થિરરૂપં પરિત્યજ્ય આત્મમાત્રં ભવત્યસૌ . ૨૭.
ત્યાગત્વમપિ સન્ત્યજ્ય ભેદમાત્રં સદા ત્યજ .
સ્વયં નિજં સમાવૃત્ય સ્વયમેવ સ્વયં ભજ . ૨૮.
ઇદમિત્યઙ્ગુલીદૃષ્ટમિદમસ્તમચેતનમ્ .
ઇદં વાક્યં ચ વાક્યેન વાચાઽપિ પરિવેદનમ્ . ૨૯.
સર્વભાવં ન સન્દેહઃ સર્વં નાસ્તિ ન સંશયઃ .
સર્વં તુચ્છં ન સન્દેહઃ સર્વં માયા ન સંશયઃ . ૩૦.
ત્વં બ્રહ્માહં ન સન્દેહો બ્રહ્મૈવેદં ન સંશયઃ .
સર્વં ચિત્તં ન સન્દેહઃ સર્વં બ્રહ્મ ન સંશયઃ . ૩૧.
બ્રહ્માન્યદ્ભાતિ ચેન્મિથ્યા સર્વં મિથ્યા પરાવરા .
ન દેહં પઞ્ચભૂતં વા ન ચિત્તં ભ્રાન્તિમાત્રકમ્ . ૩૨.
ન ચ બુદ્ધીન્દ્રિયાભાવો ન મુક્તિર્બ્રહ્મમાત્રકમ્ .
નિમિષં ચ ન શઙ્કાપિ ન સઙ્કલ્પં તદસ્તિ ચેત્ . ૩૩.
અહઙ્કારમસદ્વિદ્ધિ અભિમાનં તદસ્તિ ચેત્ .
ન ચિત્તસ્મરણં તચ્ચેન્ન સન્દેહો જરા યદિ . ૩૪.
પ્રાણો...દીયતે શાસ્તિ ઘ્રાણો યદિહ ગન્ધકમ્ .
ચક્ષુર્યદિહ ભૂતસ્ય શ્રોત્રં શ્રવણભાવનમ્ . ૩૫.
ત્વગસ્તિ ચેત્ સ્પર્શસત્તા જિહ્વા ચેદ્રસસઙ્ગ્રહઃ .
જીવોઽસ્તિ ચેજ્જીવનં ચ પાદશ્ચેત્ પાદચારણમ્ . ૩૬.
હસ્તૌ યદિ ક્રિયાસત્તા સ્રષ્ટા ચેત્ સૃષ્ટિસંભવઃ .
રક્ષ્યં ચેદ્રક્ષકો વિષ્ણુર્ભક્ષ્યં ચેદ્ભક્ષકઃ શિવઃ . ૩૭.
સર્વં બ્રહ્મ ન સન્દેહઃ સર્વં બ્રહ્મૈવ કેવલમ્ .
પૂજ્યં ચેત્ પૂજનં ચાસ્તિ ભાસ્યં ચેદ્ભાસકઃ શિવઃ . ૩૮.
સર્વં મિથ્યા ન સન્દેહઃ સર્વં ચિન્માત્રમેવ હિ .
અસ્તિ ચેત્ કારણં સત્યં કાર્યં ચૈવ ભવિષ્યતિ . ૩૯.
નાસ્તિ ચેન્નાસ્તિ હીનોઽહં બ્રહ્મૈવાહં પરાયણમ્ .
અત્યન્તદુઃખમેતદ્ધિ અત્યન્તસુખમવ્યયમ્ . ૪૦.
અત્યન્તં જન્મમાત્રં ચ અત્યન્તં રણસંભવમ્ .
અત્યન્તં મલિનં સર્વમત્યન્તં નિર્મલં પરમ્ . ૪૧.
અત્યન્તં કલ્પનં દુષ્ટં અત્યન્તં નિર્મલં ત્વહમ્ .
અત્યન્તં સર્વદા દોષમત્યન્તં સર્વદા ગુણમ્ . ૪૨.
અત્યન્તં સર્વદા શુભ્રમત્યન્તં સર્વદા મલમ્ .
અત્યન્તં સર્વદા ચાહમત્યન્તં સર્વદા ઇદમ્ . ૪૩.
અત્યન્તં સર્વદા બ્રહ્મ અત્યન્તં સર્વદા જગત્ .
એતાવદુક્તમભયમહં ભેદં ન કિઞ્ચન . ૪૪.
સદસદ્વાપિ નાસ્ત્યેવ સદસદ્વાપિ વાક્યકમ્ .
નાસ્તિ નાસ્તિ ન સન્દેહો બ્રહ્મૈવાહં ન સંશયઃ . ૪૫.
કારણં કાર્યરૂપં વા સર્વં નાસ્તિ ન સંશયઃ .
કર્તા ભોક્તા ક્રિયા વાપિ ન ભોજ્યં ભોગતૃપ્તતા . ૪૬.
સર્વં બ્રહ્મ ન સન્દેહઃ સર્વ શબ્દો ન વાસ્તવમ્ .
ભૂતં ભવિષ્યં વાર્તં તુ કાર્યં વા નાસ્તિ સર્વદા . ૪૭.
સદસદ્ભેદ્યભેદં વા ન ગુણા ગુણભાગિનઃ .
નિર્મલં વા મલં વાપિ નાસ્તિ નાસ્તિ ન કિઞ્ચન . ૪૮.
ભાષ્યં વા ભાષણં વાઽપિ નાસ્તિ નાસ્તિ ન કિઞ્ચન .
પ્રબલં દુર્બલં વાપિ અહં ચ ત્વં ચ વા ક્વચિત્ . ૪૯.
ગ્રાહ્યં ચ ગ્રાહકં વાપિ ઉપેક્ષ્યં નાત્મનઃ ક્વચિત્ .
તીર્થં વા સ્નાનરૂપં વા દેવો વા દેવ પૂજનમ્ . ૫૦.
જન્મ વા મરણં હેતુર્નાસ્તિ નાસ્તિ ન કિઞ્ચન .
સત્યં વા સત્યરૂપં વા નાસ્તિ નાસ્તિ ન કિઞ્ચન . ૫૧.
માતરઃ પિતરો વાપિ દેહો વા નાસ્તિ કિઞ્ચન .
દૃગ્રૂપં દૃશ્યરૂપં વા નાસ્તિ નાસ્તીહ કિઞ્ચન . ૫૨.
માયાકાર્યં ચ માયા વા નાસ્તિ નાસ્તીહ કિઞ્ચન .
જ્ઞાનં વા જ્ઞાનભેદો વા નાસ્તિ નાસ્તીહ કિઞ્ચન . ૫૩.
સર્વપ્રપઞ્ચહેયત્વં પ્રોક્તં પ્રકરણં ચ તે .
યઃ શૃણોતિ સકૃદ્વાપિ આત્માકારં પ્રપદ્યતે . ૫૪.

સ્કન્દઃ -

માયા સા ત્રિગુણા ગણાધિપગુરોરેણાઙ્કચૂડામણેઃ
પાદામ્ભોજસમર્ચનેન વિલયં યાત્યેવ નાસ્ત્યન્યથા .
વિદ્યા હૃદ્યતમા સુવિદ્યુદિવ સા ભાત્યેવ હૃત્પઙ્કજે
યસ્યાનલ્પતપોભિરુગ્રકરણાદૃક્ તસ્ય મુક્તિઃ સ્થિરા . ૫૫.

. ઇતિ શ્રીશિવરહસ્યે શઙ્કરાખ્યે ષષ્ઠાંશે ઋભુનિદાઘસંવાદે સર્વપ્રપઞ્ચહેયત્વપ્રકરણવર્ણનં નામ એકવિંશોઽધ્યાયઃ .

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com