Ribhu Gita - Siva Rahasya Purana Amsha 6

ઋભુગીતા ૩૮ . પ્રપઞ્ચ શૂન્યત્વ પ્રકરણમ્ .

ઋભુઃ -

વક્ષ્યે અત્યદ્ભુતં વ્યક્તં સચ્ચિદાનન્દમાત્રકમ્ .
સર્વપ્રપઞ્ચશૂન્યત્વં સર્વમાત્મેતિ નિશ્ચિતમ્ . ૧.
આત્મરૂપપ્રપઞ્ચં વા આત્મરૂપપ્રપઞ્ચકમ્ .
સર્વપ્રપઞ્ચં નાસ્ત્યેવ સર્વં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચિતમ્ . ૨.
નિત્યાનુભવમાનન્દં નિત્યં બ્રહ્મેતિ ભાવનમ્ .
ચિત્તરૂપપ્રપઞ્ચં વા ચિત્તસંસારમેવ વા . ૩.
ઇદમસ્તીતિ સત્તાત્વમહમસ્તીતિ વા જગત્ .
સ્વાન્તઃકરણદોષં વા સ્વાન્તઃકરણકાર્યકમ્ . ૪.
સ્વસ્ય જીવભ્રમઃ કશ્ચિત્ સ્વસ્ય નાશં સ્વજન્મના .
ઈશ્વરઃ કશ્ચિદસ્તીતિ જીવોઽહમિતિ વૈ જગત્ . ૫.
માયા સત્તા મહા સત્તા ચિત્તસત્તા જગન્મયમ્ .
યદ્યચ્ચ દૃશ્યતે શાસ્ત્રૈર્યદ્યદ્વેદે ચ ભાષણમ્ . ૬.
એકમિત્યેવ નિર્દેશં દ્વૈતમિત્યેવ ભાષણમ્ .
શિવોઽસ્મીતિ ભ્રમઃ કશ્ચિત્ બ્રહ્માસ્મીતિ વિભ્રમઃ . ૭.
વિષ્ણુરસ્મીતિ વિભ્રાન્તિર્જગદસ્તીતિ વિભ્રમઃ .var was જગદસ્મીતિ
ઈષદસ્તીતિ વા ભેદં ઈષદસ્તીતિ વા દ્વયમ્ . ૮.
સર્વમસ્તીતિ નાસ્તીતિ સર્વં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચયમ્ .
આત્મધ્યાનપ્રપઞ્ચં વા સ્મરણાદિપ્રપઞ્ચકમ્ . ૯.
દુઃખરૂપપ્રપઞ્ચં વા સુખરૂપપ્રપઞ્ચકમ્ .
દ્વૈતાદ્વૈતપ્રપઞ્ચં વા સત્યાસત્યપ્રપઞ્ચકમ્ . ૧૦.
જાગ્રત્પ્રપઞ્ચમેવાપિ તથા સ્વપ્નપ્રપઞ્ચકમ્ .
સુપ્તિજ્ઞાનપ્રપઞ્ચં વા તુર્યજ્ઞાનપ્રપઞ્ચકમ્ . ૧૧.
વેદજ્ઞાનપ્રપઞ્ચં વા શાસ્ત્રજ્ઞાનપ્રપઞ્ચકમ્ .
પાપબુદ્ધિપ્રપઞ્ચં વા પુણ્યભેદપ્રપઞ્ચકમ્ . ૧૨.
જ્ઞાનરૂપપ્રપઞ્ચં વા નિર્ગુણજ્ઞાનપ્રપઞ્ચકમ્ .
ગુણાગુણપ્રપઞ્ચં વા દોષાદોષવિનિર્ણયમ્ . ૧૩.
સત્યાસત્યવિચારં વા ચરાચરવિચારણમ્ .
એક આત્મેતિ સદ્ભાવં મુખ્ય આત્મેતિ ભાવનમ્ . ૧૪.
સર્વપ્રપઞ્ચં નાસ્ત્યેવ સર્વં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચયમ્ .
દ્વૈતાદ્વૈતસમુદ્ભેદં નાસ્તિ નાસ્તીતિ ભાષણમ્ . ૧૫.
અસત્યં જગદેવેતિ સત્યં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચયમ્ .
કાર્યરૂપં કારણં ચ નાનાભેદવિજૃમ્ભણમ્ . ૧૬.
સર્વમન્ત્રપ્રદાતારં દૂરે દૂરં તથા તથા .
સર્વં સન્ત્યજ્ય સતતં સ્વાત્મન્યેવ સ્થિરો ભવ . ૧૭.
મૌનભાવં મૌનકાર્યં મૌનયોગં મનઃપ્રિયમ્ .
પઞ્ચાક્ષરોપદેષ્ટારં તથા ચાષ્ટાક્ષરપ્રદમ્ . ૧૮.
યદ્યદ્યદ્યદ્વેદશાસ્ત્રં યદ્યદ્ભેદો ગુરોઽપિ વા .
સર્વદા સર્વલોકેષુ સર્વસઙ્કલ્પકલ્પનમ્ . ૧૯.
સર્વવાક્યપ્રપઞ્ચં હિ સર્વચિત્તપ્રપઞ્ચકમ્ .
સર્વાકારવિકલ્પં ચ સર્વકારણકલ્પનમ્ . ૨૦.
સર્વદોષપ્રપઞ્ચં ચ સુખદુઃખપ્રપઞ્ચકમ્ .
સહાદેયમુપાદેયં ગ્રાહ્યં ત્યાજ્યં ચ ભાષણમ્ . ૨૧.
વિચાર્ય જન્મમરણં વાસનાચિત્તરૂપકમ્ .
કામક્રોધં લોભમોહં સર્વડમ્ભં ચ હુંકૃતિમ્ . ૨૨.
ત્રૈલોક્યસંભવં દ્વૈતં બ્રહ્મેન્દ્રવરુણાદિકમ્ .
જ્ઞાનેન્દ્રિયં ચ શબ્દાદિ દિગ્વાય્વર્કાદિદૈવતમ્ . ૨૩.
કર્મેન્દ્રિયાદિસદ્ભાવં વિષયં દેવતાગણમ્ .
અન્તઃકરણવૃત્તિં ચ વિષયં ચાધિદૈવતમ્ . ૨૪.
ચિત્તવૃત્તિં વિભેદં ચ બુદ્ધિવૃત્તિનિરૂપણમ્ .
માયામાત્રમિદં દ્વૈતં સદસત્તાદિનિર્ણયમ્ . ૨૫.
કિઞ્ચિદ્ દ્વૈતં બહુદ્વૈતં જીવદ્વૈતં સદા હ્યસત્ .
જગદુત્પત્તિમોહં ચ ગુરુશિષ્યત્વનિર્ણયમ્ . ૨૬.
ગોપનં તત્પદાર્થસ્ય ત્વંપદાર્થસ્ય મેલનમ્ .
તથા ચાસિપદાર્થસ્ય ઐક્યબુદ્ધ્યાનુભાવનમ્ . ૨૭.
ભેદેષુ ભેદાભેદં ચ નાન્યત્ કિઞ્ચિચ્ચ વિદ્યતે .
એતત્ પ્રપઞ્ચં નાસ્ત્યેવ સર્વં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચયઃ . ૨૮.
સર્વં ચૈતન્યમાત્રત્વાત્ કેવલં બ્રહ્મ એવ સઃ .
આત્માકારમિદં સર્વમાત્મનોઽન્યન્ન કિઞ્ચન . ૨૯.
તુર્યાતીતં બ્રહ્મણોઽન્યત્ સત્યાસત્યં ન વિદ્યતે .
સર્વં ત્યક્ત્વા તુ સતતં સ્વાત્મન્યેવ સ્થિરો ભવ . ૩૦.
ચિત્તં કાલં વસ્તુભેદં સઙ્કલ્પં ભાવનં સ્વયમ્ .
સર્વં સંત્યજ્ય સતતં સર્વં બ્રહ્મૈવ ભાવય . ૩૧.
યદ્યદ્ભેદપરં શાસ્ત્રં યદ્યદ્ ભેદપરં મનઃ .
સર્વં સંત્યજ્ય સતતં સ્વાત્મન્યેવ સ્થિરો ભવ . ૩૨.
મનઃ કલ્પિતકલ્પં વા આત્માકલ્પનવિભ્રમમ્ .
અહંકારપરિચ્છેદં દેહોઽહં દેહભાવના . ૩૩.
સર્વં સંત્યજ્ય સતતમાત્મન્યેવ સ્થિરો ભવ .
પ્રપઞ્ચસ્ય ચ સદ્ભાવં પ્રપઞ્ચોદ્ભવમન્યકમ્ . ૩૪.
બન્ધસદ્ભાવકલનં મોક્ષસદ્ભાવભાષણમ્ .
દેવતાભાવસદ્ભાવં દેવપૂજાવિનિર્ણયમ્ . ૩૫.
પઞ્ચાક્ષરેતિ યદ્દ્વૈતમષ્ટાક્ષરસ્ય દૈવતમ્ .
પ્રાણાદિપઞ્ચકાસ્તિત્વમુપપ્રાણાદિપઞ્ચકમ્ . ૩૬.
પૃથિવીભૂતભેદં ચ ગુણા યત્ કુણ્ઠનાદિકમ્ .
વેદાન્તશાસ્ત્રસિદ્ધાન્તં શૈવાગમનમેવ ચ . ૩૭.
લૌકિકં વાસ્તવં દોષં પ્રવૃત્તિં ચ નિવૃત્તિકમ્ .
સર્વં સંત્યજ્ય સતતમાત્મન્યેવ સ્થિરો ભવ . ૩૮.
આત્મજ્ઞાનસુખં બ્રહ્મ અનાત્મજ્ઞાનદૂષણમ્ .
રેચકં પૂરકં કુમ્ભં ષડાધારવિશોધનમ્ . ૩૯.
દ્વૈતવૃત્તિશ્ચ દેહોઽહં સાક્ષિવૃત્તિશ્ચિદંશકમ્ .
અખણ્ડાકારવૃત્તિશ્ચ અખણ્ડાકારસંમતમ્ . ૪૦.
અનન્તાનુભવં ચાપિ અહં બ્રહ્મેતિ નિશ્ચયમ્ .
ઉત્તમં મધ્યમં ચાપિ તથા ચૈવાધમાધમમ્ . ૪૧.
દૂષણં ભૂષણં ચૈવ સર્વવસ્તુવિનિન્દનમ્ .
અહં બ્રહ્મ ઇદં બ્રહ્મ સર્વં બ્રહ્મૈવ તત્ત્વતઃ . ૪૨.
અહં બ્રહ્માસ્મિ મુગ્ધોઽસ્મિ વૃદ્ધોઽસ્મિ સદસત્પરઃ .
વૈશ્વાનરો વિરાટ્ સ્થૂલપ્રપઞ્ચમિતિ ભાવનમ્ . ૪૩.
આનન્દસ્ફારણેનાહં પરાપરવિવર્જિતઃ .
નિત્યાનન્દમયં બ્રહ્મ સચ્ચિદાનન્દવિગ્રહઃ . ૪૪.
દૃગ્રૂપં દૃશ્યરૂપં ચ મહાસત્તાસ્વરૂપકમ્ .
કૈવલ્યં સર્વનિધનં સર્વભૂતાન્તરં ગતમ્ . ૪૫.
ભૂતભવ્યં ભવિષ્યચ્ચ વર્તમાનમસત્ સદા .
કાલભાવં દેહભાવં સત્યાસત્યવિનિર્ણયમ્ . ૪૬.
પ્રજ્ઞાનઘન એવાહં શાન્તાશાન્તં નિરઞ્જનમ્ .
પ્રપઞ્ચવાર્તાસ્મરણં દ્વૈતાદ્વૈતવિભાવનમ્ . ૪૭.
શિવાગમસમાચારં વેદાન્તશ્રવણં પદમ્ .
અહં બ્રહ્માસ્મિ શુદ્ધોઽસ્મિ ચિન્માત્રોઽસ્મિ સદાશિવઃ . ૪૮.
સર્વં બ્રહ્મેતિ સન્ત્યજ્ય સ્વાત્મન્યેવ સ્થિરો ભવ .
અહં બ્રહ્મ ન સન્દેહ ઇદં બ્રહ્મ ન સંશયઃ . ૪૯.
સ્થૂલદેહં સૂક્ષ્મદેહં કારણં દેહમેવ ચ .
એવં જ્ઞાતું ચ સતતં બ્રહ્મૈવેદં ક્ષણે ક્ષણે . ૫૦.
શિવો હ્યાત્મા શિવો જીવઃ શિવો બ્રહ્મ ન સંશયઃ .
એતત્ પ્રકરણં યસ્તુ સકૃદ્વા સર્વદાપિ વા . ૫૧.
પઠેદ્વા શૃણુયાદ્વાપિ સ ચ મુક્તો ન સંશયઃ .
નિમિષં નિમિષાર્ધં વા શ્રુત્વૈતબ્રહ્મભાગ્ભવેત્ . ૫૨.
લોકાલોકજગત્સ્થિતિપ્રવિલયપ્રોદ્ભાવસત્તાત્મિકા
ભીતિઃ શઙ્કરનામરૂપમસ્કૃદ્વ્યાકુર્વતે કેવલમ્ .
સત્યાસત્યનિરઙ્કુશશ્રુતિવચોવીચીભિરામૃશ્યતે
યસ્ત્વેતત્ સદિતીવ તત્ત્વવચનૈર્મીમાંસ્યતેઽયં શિવઃ . ૫૩.

. ઇતિ શ્રીશિવરહસ્યે શઙ્કરાખ્યે ષષ્ઠાંશે ઋભુનિદાઘસંવાદે પ્રપઞ્ચશૂન્યત્વપ્રકરણં નામ અષ્ટત્રિંશોઽધ્યાયઃ .

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com