RRibhugItA 31 || mahAvAkyArtha nirUpaNa prakaraNam ||

RRibhuH -

  • vakShye rahasyamatyantaM sAkShAdbrahmaprakAshakam |
  • sarvopaniShadAmarthaM sarvalokeShu durlabham || 1||
  • praj~nAnaM brahma nishchitya padadvayasamanvitam |
  • mahAvAkyaM chaturvAkyaM RRigyajuHsAmasaMbhavam || 2||
  • mama praj~naiva brahmAhaM j~nAnamAtramidaM jagat |
  • j~nAnameva jagat sarvaM j~nAnAdanyanna vidyate || 3||
  • j~nAnasyAnantaraM sarvaM dRRishyate j~nAnarUpataH |
  • j~nAnasya brahmaNashchApi mameva pRRitha~N na hi || 4||
  • jIvaH praj~nAnashabdasya brahmashabdasya cheshvaraH |
  • aikyamasmItyakhaNDArthamakhaNDaikarasaM tatam || 5||
  • akhaNDAkAravRRittistu jIvanmuktiritIritam |
  • akhaNDaikarasaM vastu videho muktiruchyate || 6||
  • brahmaivAhaM na saMsArI sachchidAnandamasmyaham |
  • nirguNo.ahaM niraMsho.ahaM paramAnandavAnaham || 7||
  • nityo.ahaM nirvikalpo.ahaM chidahaM chidahaM sadA |
  • akhaNDAkAravRRittyAkhyaM chittaM brahmAtmanA sthitam || 8||
  • lavaNaM toyamAtreNa yathaikatvamakhaNDitam |
  • akhaNDaikarasaM vakShye videho muktilakShaNam || 9||
  • praj~nApadaM parityajya brahmaiva padameva hi |
  • ahamasmi mahAnasmi siddho.asmIti parityajan || 10||
  • smaraNaM cha parityajya bhAvanaM chittakartRRikam |
  • sarvamantaH parityajya sarvashUnyaM paristhitiH || 11||
  • tUShNIM sthitiM cha santyajya tato maunavikalpanam |
  • yattachchittaM vikalpAMshaM manasA kalpitaM jagat || 12||
  • deho.ahamityaha~NkAraM dvaitavRRittiritIritam |
  • sarvaM sAkShirahaM brahma ityevaM dRRiDhanishchayam || 13||
  • sarvadA.asaMshayaM brahma sAkShivRRittiritIritam |
  • dvaitavRRittiH sAkShavRRittirakhaNDAkAravRRittikam || 14||
  • akhaNDaikarasaM cheti loke vRRittitrayaM bhavet |
  • prathame nishchite dvaite dvitIye sAkShisaMshayaH || 15||
  • tRRitIye padabhAge hi dRRiDhanishchayamIritam |
  • etattrayArthaM saMshodhya taM parityajya nishchinu || 16||
  • akhaNDaikarasAkAro nityaM tanmayatAM vraja |
  • abhyAsavAkyametattu sadA.abhyAsasya kAraNam || 17||
  • mananasya paraM vAkyaM yo.ayaM chandanavRRikShavat |
  • yuktibhishchintanaM vRRittaM padatrayamudAhRRitam || 18||
  • ahaM padasya jIvo.artha Isho brahmapadasya hi |
  • asmIti padabhAgasya akhaNDAkAravRRittikam || 19||
  • padatrayaM parityajya vichArya manasA saha |
  • akhaNDaikarasaM prApya videho muktilakShaNam || 20||
  • ahaM brahmAsmi chinmAtraM sachchidAnandavigrahaH |
  • ahaM brahmAsmi vAkyasya shravaNAnantaraM sadA || 21||
  • ahaM brahmAsmi nityo.asmi shAnto.asmi paramo.asmyaham |
  • nirguNo.ahaM nirIho.ahaM niraMsho.asmi sadA smRRitaH || 22||var was niryasho.asmi
  • AtmaivAsmi na sandehaH akhaNDaikaraso.asmyaham |
  • evaM nirantaraM tajj~no bhAvayet paramAtmani || 23||
  • yathA chAnubhavaM vAkyaM tasmAdanubhavet sadA |
  • AraMbhAchcha dvitIyAttu smRRitamabhyAsavAkyataH || 24||
  • tRRitIyAntattvamasyeti vAkyasAmAnyanirNayam |
  • tatpadaM tvaMpadaM tvasya padatrayamudAhRRitam || 25||
  • tatpadasyeshvaro hyartho jIvo.arthastvaMpadasya hi |
  • aikyasyApi padasyArthamakhaNDaikarasaM padam || 26||
  • dvaitavRRittiH sAkShavRRittirakhaNDAkAravRRittikaH |
  • akhaNDaM sachchidAnandaM tattvamevAsi nishchayaH || 27||
  • tvaM brahmAsi na sandehastvamevAsi chidavyayaH |
  • tvameva sachchidAnandastvamevAkhaNDanishchayaH || 28||
  • ityevamukto guruNA sa eva paramo guruH |
  • ahaM brahmeti nishchitya sachChiShyaH paramAtmavAn || 29||
  • nAnyo gururnAnyashiShyastvaM brahmAsi guruH paraH |
  • sarvamantropadeShTAro guravaH sa guruH paraH || 30||
  • tvaM brahmAsIti vaktAraM gurureveti nishchinu |
  • tathA tattvamasi brahma tvamevAsi cha sadguruH || 31||
  • sadgurorvachane yastu nishchayaM tattvanishchayam |
  • karoti satataM mukternAtra kAryA vichAraNA || 32||
  • mahAvAkyaM gurorvAkyaM tattvamasyAdivAkyakam |
  • shRRiNotu shravaNaM chittaM nAnyat shravaNamuchyate || 33||
  • sarvavedAntavAkyAnAmadvaite brahmaNi sthitiH |
  • ityevaM cha gurorvaktrAt shrutaM brahmeti tachChravaH || 34||
  • gurornAnyo mantravAdI eka eva hi sadguruH |
  • tvaM brahmAsIti yenoktaM eSha eva hi sadguruH || 35||
  • vedAntashravaNaM chaitannAnyachChravaNamIritam |
  • yuktibhishchintanaM chaiva mananaM parikathyate || 36||
  • evaM chandanavRRikSho.api shruto.api parishodhyate |
  • tvaM brahmAsIti chokto.api saMshayaM paripashyati || 37||
  • saMshodhya nishchinotyevamAtmAnaM parishodhyate |
  • yuktirnAma vadAmyatra dehonAhaM vinAshataH || 38||
  • sthUladehaM sUkShmadehaM sthUlasUkShmaM cha kAraNam |
  • trayaM chathurthe nAstIti sarvaM chinmAtrameva hi || 39||
  • etatsarvaM jaDatvAchcha dRRishyatvAdghaTavannahi |
  • ahaM chaitanyamevAtra dRRigrUpatvAllayaM na hi || 40||
  • satyaM j~nAnamanantaM yadAtmanaH sahajA guNAH |
  • antataM jaDaduHkhAdi jagataH prathito guNaH || 41||
  • tasmAdahaM brahma eva idaM sarvamasatyakam |
  • evaM cha mananaM nityaM karoti brahmavittamaH || 42||
  • vakShye nididhyAsanaM cha ubhayatyAgalakShaNam |
  • tvaM brahmAsIti shravaNaM mananaM chAhameva hi || 43||
  • etattyAgaM nididhyAsaM sajAtIyatvabhAvanam |
  • vijAtIyaparityAgaM svagatatvavibhAvanam || 44||
  • sarvatyAgaM parityajya turIyatvaM cha varjanam |
  • brahmachinmAtrasAratvaM sAkShAtkAraM prachakShate || 45||
  • upadeshe mahAvAkyamastitvamiti nirNayaH |
  • tathaivAnubhavaM vAkyamahaM brahmAsmi nirNayaH || 46||
  • praj~nAnaM brahmavAkyotthamabhyAsArthamitIritam |
  • ayamAtmeti vAkyotthadarshanaM vAkyamIritam || 47||
  • ayamekapadaM chaika Atmeti brahma cha trayam |
  • ayaMpadasya jIvo.artha Atmano IshvaraH paraH || 48||
  • tathA brahmapadasyArtha akhaNDAkAravRRittikam |
  • akhaNDaikarasaM sarvaM padatrayalayaM gatam || 49||
  • akhaNDaikaraso hyAtmA nityashuddhavimuktakaH |
  • tadeva sarvamudbhUtaM bhaviShyati na saMshayaH || 50||
  • akhaNDaikaraso deva ayamekamudIritam |
  • Atmeti padamekasya brahmeti padamekakam || 51||
  • ayaM padasya jIvo.artha AtmetIshvara IritaH |
  • asyArtho.asmItyakhaNDArthamakhaNDaikarasaM padam || 52||
  • dvaitavRRittiH sAkShivRRittirakhaNDAkAravRRittikam |
  • akhaNDaikarasaM pashchAt so.ahamasmIti bhAvaya || 53||
  • ityevaM cha chaturvAkyatAtparyArthaM samIritam |
  • upAdhisahitaM vAkyaM kevalaM lakShyamIritam || 54||
  • ki~nchijj~natvAdi jIvasya sarva j~natvAdi cheshvaraH |
  • jIvo.aparo sachaitanyamIshvaro.ahaM parokShakaH || 55||
  • sarvashUnyamiti tyAjyaM brahmAsmIti vinishchayaH |
  • ahaM brahma na sandehaH sachchidAnandavigrahaH || 56||
  • ahamaikyaM paraM gatvA svasvabhAvo bhavottama |
  • etatsarvaM mahAmithyA nAsti nAsti na saMshayaH || 57||
  • sarvaM nAsti na sandehaH sarvaM brahma na saMshayaH |
  • ekAkAramakhaNDArthaM tadevAhaM na saMshayaH |
  • brahmedaM vitatAkAraM tadbrahmAhaM na saMshayaH || 58||

sUtaH -

  • bhavodbhavamukhodbhavaM bhavaharAdyahRRidyaM bhuvi
  • prakRRiShTarasabhAvataH prathitabodhabuddhaM bhava |
  • bhajanti bhasitA~NgakA bharitamodabhArAdarA
  • bhuja~NgavarabhUShaNaM bhuvanamadhyavRRindAvanam || 59||

  • || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe RRibhunidAghasaMvAde mahAvAkyArthanirUpaNaprakaraNaM nAma ekatriMsho.adhyAyaH ||

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com