RRibhugItA 8 || prapa~ncha-shUnyatva-sarvanAstitatva nirUpaNam ||

RRibhuH -

  • vakShye prapa~nchashUnyatvaM shashashRRi~NgeNa saMmitam |
  • durlabhaM sarvalokeShu sAvadhAnamanAH shRRiNu || 1||
  • idaM prapa~nchaM yat ki~nchidyaH shRRiNoti cha pashyati |
  • dRRishyarUpaM cha dRRigrUpaM sarvaM shashaviShANavat || 2||
  • bhUmirApo.analo vAyuH khaM mano buddhireva cha |
  • ahaMkArashcha tejashcha sarvaM shashaviShANavat || 3||
  • nAsha janma cha satyaM cha lokaM bhuvanamaNDalam |
  • puNyaM pApaM jayo mohaH sarvaM shashaviShANavat || 4||
  • kAmakrodhau lobhamohau madamohau ratirdhRRitiH |
  • gurushiShyopadeshAdi sarvaM shashaviShANavat || 5||
  • ahaM tvaM jagadityAdi Adirantimamadhyamam |
  • bhUtaM bhavyaM vartamAnaM sarvaM shashaviShANavat || 6||
  • sthUladehaM sUkShmadehaM kAraNaM kAryamapyayam |
  • dRRishyaM cha darshanaM ki~nchit sarvaM shashaviShANavat || 7||
  • bhoktA bhojyaM bhogarUpaM lakShyalakShaNamadvayam |
  • shamo vichAraH santoShaH sarvaM shashaviShANavat || 8||
  • yamaM cha niyamaM chaiva prANAyAmAdibhAShaNam |
  • gamanaM chalanaM chittaM sarvaM shashaviShANavat || 9||
  • shrotraM netraM gAtragotraM guhyaM jADyaM hariH shivaH |
  • Adiranto mumukShA cha sarvaM shashaviShANavat || 10||
  • j~nAnendriyaM cha tanmAtraM karmendriyagaNaM cha yat |
  • jAgratsvapnasuShuptyAdi sarvaM shashaviShANavat || 11||
  • chaturviMshatitattvaM cha sAdhanAnAM chatuShTayam |
  • sajAtIyaM vijAtIyaM sarvaM shashaviShANavat || 12||
  • sarvalokaM sarvabhUtaM sarvadharmaM satatvakam |
  • sarvAvidyA sarvavidyA sarvaM shashaviShANavat || 13||
  • sarvavarNaH sarvajAtiH sarvakShetraM cha tIrthakam |
  • sarvavedaM sarvashAstraM sarvaM shashaviShANavat || 14||
  • sarvabandhaM sarvamokShaM sarvavij~nAnamIshvaraH |
  • sarvakAlaM sarvabodha sarvaM shashaviShANavat || 15||
  • sarvAstitvaM sarvakarma sarvasa~NgayutirmahAn |
  • sarvadvaitamasadbhAvaM sarvaM shashaviShANavat || 16||
  • sarvavedAntasiddhAntaH sarvashAstrArthanirNayaH |
  • sarvajIvatvasadbhAvaM sarvaM shashaviShANavat || 17||
  • yadyat saMvedyate ki~nchit yadyajjagati dRRishyate |
  • yadyachChRRiNoti guruNA sarvaM shashaviShANavat || 18||
  • yadyaddhyAyati chitte cha yadyat saMkalpyate kvachit |
  • buddhyA nishchIyate yachcha sarvaM shashaviShANavat || 19||
  • yadyad vAchA vyAkaroti yadvAchA chArthabhAShaNam |
  • yadyat sarvendriyairbhAvyaM sarvaM shashaviShANavat || 20||
  • yadyat santyajyate vastu yachChRRiNoti cha pashyati |
  • svakIyamanyadIyaM cha sarvaM shashaviShANavat || 21||
  • satyatvena cha yadbhAti vastutvena rasena cha |
  • yadyat sa~Nkalpyate chitte sarvaM shashaviShANavat || 22||
  • yadyadAtmeti nirNItaM yadyannityamitaM vachaH |
  • yadyadvichAryate chitte sarvaM shashaviShANavat || 23||
  • shivaH saMharate nityaM viShNuH pAti jagattrayam |
  • sraShTA sRRijati lokAn vai sarvaM shashaviShANavat || 24||
  • jIva ityapi yadyasti bhAShayatyapi bhAShaNam |
  • saMsAra iti yA vArtA sarvaM shashaviShANavat || 25||
  • yadyadasti purANeShu yadyadvedeShu nirNayaH |
  • sarvopaniShadAM bhAvaM sarvaM shashaviShANavat || 26||
  • shashashRRi~NgavadevedamuktaM prakaraNaM tava |
  • yaH shRRiNoti rahasyaM vai brahmaiva bhavati svayam || 27||
  • bhUyaH shRRiNu nidAgha tvaM sarvaM brahmeti nishchayam |
  • sudurlabhamidaM nRRINAM devAnAmapi sattama || 28||
  • idamityapi yadrUpamahamityapi yatpunaH |
  • dRRishyate yattadevedaM sarvaM brahmeti kevalam || 29||
  • deho.ayamiti sa~Nkalpastadeva bhayamuchyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 30||
  • deho.ahamiti sa~NkalpastadantaHkaraNaM smRRitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 31||
  • deho.ahamiti sa~NkalpaH sa hi saMsAra uchyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 32||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpastadbandhanamihochyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 33||
  • deho.ahamiti yad j~nAnaM tadeva narakaM smRRitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 34||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpo jagat sarvamitIryate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 35||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpo hRRidayagranthirIritaH |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 36||
  • dehatraye.api bhAvaM yat taddehaj~nAnamuchyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 37||
  • deho.ahamiti yadbhAvaM sadasadbhAvameva cha |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 38||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpastatprapa~nchamihochyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 39||
  • deho.ahamiti sa~NkalpastadevAj~nAnamuchyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 40||
  • deho.ahamiti yA buddhirmalinA vAsanochyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 41||
  • deho.ahamiti yA buddhiH satyaM jIvaH sa eva saH |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 42||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpo mahAnarakamIritam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 43||
  • deho.ahamiti yA buddhirmana eveti nishchitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 44||
  • deho.ahamiti yA buddhiH parichChinnamitIryate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 45||
  • deho.ahamiti yad j~nAnaM sarvaM shoka itIritam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 46||
  • deho.ahamiti yad j~nAnaM saMsparshamiti kathyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 47||
  • deho.ahamiti yA buddhistadeva maraNaM smRRitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 48||
  • deho.ahamiti yA buddhistadevAshobhanaM smRRitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 49||
  • deho.ahamiti yA buddhirmahApApamiti smRRitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 50||
  • deho.ahamiti yA buddhiH tuShTA saiva hi chochyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 51||
  • deho.ahamiti sa~NkalpaH sarvadoShamiti smRRitam |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 52||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpastadeva malamuchyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 53||
  • deho.ahamiti sa~Nkalpo mahatsaMshayamuchyate |
  • kAlatraye.api tannAsti sarvaM brahmeti kevalam || 54||
  • yatki~nchitsmaraNaM duHkhaM yatki~nchit smaraNaM jagat |
  • yatki~nchitsmaraNaM kAmo yatki~nchitsmaraNaM malam || 55||
  • yatki~nchitsmaraNaM pApaM yatki~nchitsmaraNaM manaH |
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM mahArogeti kathyate || 56||
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM mahAmoheti kathyate |
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM tApatrayamudAhRRitam || 57||
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM kAmakrodhaM cha kathyate |
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM saMbandho netarat kvachit || 58||
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM sarvaduHkheti netarat |
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM jagatsatyatvavibhramam || 59||
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM mahAdoShaM cha netarat |
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM kAlatrayamudIritam || 60||
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM nAnArUpamudIritam |
  • yatra yatra cha sa~NkalpaM tatra tatra mahajjagat || 61||
  • yatra yatra cha sa~NkalpaM tadevAsatyameva hi |
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM tajjagannAsti saMshayaH || 62||
  • yatki~nchidapi sa~NkalpaM tatsarvaM neti nishchayaH |
  • mana eva jagatsarvaM mana eva mahAripuH || 63||
  • mana eva hi saMsAro mana eva jagattrayam |
  • mana eva mahAduHkhaM mana eva jarAdikam || 64||
  • mana eva hi kAlaM cha mana eva malaM sadA |
  • mana eva hi sa~Nkalpo mana eva hi jIvakaH || 65||
  • mana evAshuchirnityaM mana evendrajAlakam |
  • mana eva sadA mithyA mano vandhyAkumAravat || 66||
  • mana eva sadA nAsti mana eva jaDaM sadA |
  • mana eva hi chittaM cha mano.ahaMkArameva cha || 67||
  • mana eva mahadbandhaM mano.antaHkaraNaM kvachit |
  • mana eva hi bhUmishcha mana eva hi toyakam || 68||
  • mana eva hi tejashcha mana eva marunmahAn |
  • mana eva hi chAkAsho mana eva hi shabdakaH || 69||
  • mana eva sparsharUpaM mana eva hi rUpakam |
  • mana eva rasAkAraM mano gandhaH prakIrtitaH || 70||
  • annakoshaM manorUpaM prANakoshaM manomayam |
  • manokoshaM manorUpaM vij~nAnaM cha manomayaH || 71||
  • mana evAnandakoshaM mano jAgradavasthitam |
  • mana eva hi svapnaM cha mana eva suShuptikam || 72||
  • mana eva hi devAdi mana eva yamAdayaH |
  • mana eva hi yatki~nchinmana eva manomayaH || 73||
  • manomayamidaM vishvaM manomayamidaM puram |
  • manomayamidaM bhUtaM manomayamidaM dvayam || 74||
  • manomayamiyaM jAtirmanomayamayaM guNaH |
  • manomayamidaM dRRishyaM manomayamidaM jaDam || 75||
  • manomayamidaM yadyanmano jIva iti sthitam |
  • sa~NkalpamAtramaj~nAnaM bhedaH sa~Nkalpa eva hi || 76||
  • sa~NkalpamAtraM vij~nAnaM dvandvaM sa~Nkalpa eva hi |
  • sa~NkalpamAtrakAlaM cha deshaM sa~Nkalpameva hi || 77||
  • sa~NkalpamAtro dehashcha prANaH sa~NkalpamAtrakaH |
  • sa~NkalpamAtraM mananaM sa~NkalpaM shravaNaM sadA || 78||
  • sa~NkalpamAtraM narakaM sa~NkalpaM svarga ityapi |
  • sa~Nkalpameva chinmAtraM sa~NkalpaM chAtmachintanam || 79||
  • sa~NkalpaM vA manAktattvaM brahmasa~Nkalpameva hi |
  • sa~Nkalpa eva yatki~nchit tannAstyeva kadAchana || 80||
  • nAsti nAstyeva sa~NkalpaM nAsti nAsti jagattrayam |
  • nAsti nAsti gururnAsti nAsti shiShyo.api vastutaH || 81||
  • nAsti nAsti sharIraM cha nAsti nAsti manaH kvachit |
  • nAsti nAstyeva ki~nchidvA nAsti nAstyakhilaM jagat || 82||
  • nAsti nAstyeva bhUtaM vA sarvaM nAsti na saMshayaH |
  • "sarvaM nAsti" prakaraNaM mayoktaM cha nidAgha te |
  • yaH shRRiNoti sakRRidvApi brahmaiva bhavati svayam || 83||
  • vedAntairapi chandrashekharapadAmbhojAnurAgAdarA-
  • dArodArakumAradAranikaraiH prANairvanairujjhitaH |
  • tyAgAdyo manasA sakRRit shivapadadhyAnena yatprApyate
  • tannaivApyati shabdatarkanivahaiH shAntaM manastadbhavet || 84||
  • asheShadRRishyojjhitadRRi~NmayAnAM
  • sa~Nkalpavarjena sadAsthitAnAm |
  • na jAgrataH svapnasuShuptibhAvo
  • na jIvanaM no maraNaM cha chitram || 85||

  • || iti shrIshivarahasye sha~NkarAkhye ShaShThAMshe RRibhunidAghasaMvAde prapa~nchashUnyatva-sarvanAstitvanirUpaNaM nAma aShTamo.adhyAyaH ||

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com