ఋభుగీతా ౮ ॥ ప్రపఞ్చ-శూన్యత్వ-సర్వనాస్తితత్వ నిరూపణమ్ ॥

ఋభుః -

• వక్ష్యే ప్రపఞ్చశూన్యత్వం శశశృఙ్గేణ సంమితమ్ ।
• దుర్లభం సర్వలోకేషు సావధానమనాః శృణు ॥ ౧॥
• ఇదం ప్రపఞ్చం యత్ కిఞ్చిద్యః శృణోతి చ పశ్యతి ।
• దృశ్యరూపం చ దృగ్రూపం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨॥
• భూమిరాపోఽనలో వాయుః ఖం మనో బుద్ధిరేవ చ ।
• అహంకారశ్చ తేజశ్చ సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౩॥
• నాశ జన్మ చ సత్యం చ లోకం భువనమణ్డలమ్ ।
• పుణ్యం పాపం జయో మోహః సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౪॥
• కామక్రోధౌ లోభమోహౌ మదమోహౌ రతిర్ధృతిః ।
• గురుశిష్యోపదేశాది సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౫॥
• అహం త్వం జగదిత్యాది ఆదిరన్తిమమధ్యమమ్ ।
• భూతం భవ్యం వర్తమానం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౬॥
• స్థూలదేహం సూక్ష్మదేహం కారణం కార్యమప్యయమ్ ।
• దృశ్యం చ దర్శనం కిఞ్చిత్ సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౭॥
• భోక్తా భోజ్యం భోగరూపం లక్ష్యలక్షణమద్వయమ్ ।
• శమో విచారః సన్తోషః సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౮॥
• యమం చ నియమం చైవ ప్రాణాయామాదిభాషణమ్ ।
• గమనం చలనం చిత్తం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౯॥
• శ్రోత్రం నేత్రం గాత్రగోత్రం గుహ్యం జాడ్యం హరిః శివః ।
• ఆదిరన్తో ముముక్షా చ సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౦॥
• జ్ఞానేన్ద్రియం చ తన్మాత్రం కర్మేన్ద్రియగణం చ యత్ ।
• జాగ్రత్స్వప్నసుషుప్త్యాది సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౧॥
• చతుర్వింశతితత్త్వం చ సాధనానాం చతుష్టయమ్ ।
• సజాతీయం విజాతీయం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౨॥
• సర్వలోకం సర్వభూతం సర్వధర్మం సతత్వకమ్ ।
• సర్వావిద్యా సర్వవిద్యా సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౩॥
• సర్వవర్ణః సర్వజాతిః సర్వక్షేత్రం చ తీర్థకమ్ ।
• సర్వవేదం సర్వశాస్త్రం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౪॥
• సర్వబన్ధం సర్వమోక్షం సర్వవిజ్ఞానమీశ్వరః ।
• సర్వకాలం సర్వబోధ సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౫॥
• సర్వాస్తిత్వం సర్వకర్మ సర్వసఙ్గయుతిర్మహాన్ ।
• సర్వద్వైతమసద్భావం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౬॥
• సర్వవేదాన్తసిద్ధాన్తః సర్వశాస్త్రార్థనిర్ణయః ।
• సర్వజీవత్వసద్భావం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౭॥
• యద్యత్ సంవేద్యతే కిఞ్చిత్ యద్యజ్జగతి దృశ్యతే ।
• యద్యచ్ఛృణోతి గురుణా సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౮॥
• యద్యద్ధ్యాయతి చిత్తే చ యద్యత్ సంకల్ప్యతే క్వచిత్ ।
• బుద్ధ్యా నిశ్చీయతే యచ్చ సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౧౯॥
• యద్యద్ వాచా వ్యాకరోతి యద్వాచా చార్థభాషణమ్ ।
• యద్యత్ సర్వేన్ద్రియైర్భావ్యం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౦॥
• యద్యత్ సన్త్యజ్యతే వస్తు యచ్ఛృణోతి చ పశ్యతి ।
• స్వకీయమన్యదీయం చ సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౧॥
• సత్యత్వేన చ యద్భాతి వస్తుత్వేన రసేన చ ।
• యద్యత్ సఙ్కల్ప్యతే చిత్తే సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౨॥
• యద్యదాత్మేతి నిర్ణీతం యద్యన్నిత్యమితం వచః ।
• యద్యద్విచార్యతే చిత్తే సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౩॥
• శివః సంహరతే నిత్యం విష్ణుః పాతి జగత్త్రయమ్ ।
• స్రష్టా సృజతి లోకాన్ వై సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౪॥
• జీవ ఇత్యపి యద్యస్తి భాషయత్యపి భాషణమ్ ।
• సంసార ఇతి యా వార్తా సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౫॥
• యద్యదస్తి పురాణేషు యద్యద్వేదేషు నిర్ణయః ।
• సర్వోపనిషదాం భావం సర్వం శశవిషాణవత్ ॥ ౨౬॥
• శశశృఙ్గవదేవేదముక్తం ప్రకరణం తవ ।
• యః శృణోతి రహస్యం వై బ్రహ్మైవ భవతి స్వయమ్ ॥ ౨౭॥
• భూయః శృణు నిదాఘ త్వం సర్వం బ్రహ్మేతి నిశ్చయమ్ ।
• సుదుర్లభమిదం నౄణాం దేవానామపి సత్తమ ॥ ౨౮॥
• ఇదమిత్యపి యద్రూపమహమిత్యపి యత్పునః ।
• దృశ్యతే యత్తదేవేదం సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౨౯॥
• దేహోఽయమితి సఙ్కల్పస్తదేవ భయముచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౦॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పస్తదన్తఃకరణం స్మృతమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౧॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పః స హి సంసార ఉచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౨॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పస్తద్బన్ధనమిహోచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౩॥
• దేహోఽహమితి యద్ జ్ఞానం తదేవ నరకం స్మృతమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౪॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పో జగత్ సర్వమితీర్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౫॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పో హృదయగ్రన్థిరీరితః ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౬॥
• దేహత్రయేఽపి భావం యత్ తద్దేహజ్ఞానముచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౭॥
• దేహోఽహమితి యద్భావం సదసద్భావమేవ చ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౮॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పస్తత్ప్రపఞ్చమిహోచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౩౯॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పస్తదేవాజ్ఞానముచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౦॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిర్మలినా వాసనోచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౧॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిః సత్యం జీవః స ఏవ సః ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౨॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పో మహానరకమీరితమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౩॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిర్మన ఏవేతి నిశ్చితమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౪॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిః పరిచ్ఛిన్నమితీర్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౫॥
• దేహోఽహమితి యద్ జ్ఞానం సర్వం శోక ఇతీరితమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౬॥
• దేహోఽహమితి యద్ జ్ఞానం సంస్పర్శమితి కథ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౭॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిస్తదేవ మరణం స్మృతమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౮॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిస్తదేవాశోభనం స్మృతమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౪౯॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిర్మహాపాపమితి స్మృతమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౫౦॥
• దేహోఽహమితి యా బుద్ధిః తుష్టా సైవ హి చోచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౫౧॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పః సర్వదోషమితి స్మృతమ్ ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౫౨॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పస్తదేవ మలముచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౫౩॥
• దేహోఽహమితి సఙ్కల్పో మహత్సంశయముచ్యతే ।
• కాలత్రయేఽపి తన్నాస్తి సర్వం బ్రహ్మేతి కేవలమ్ ॥ ౫౪॥
• యత్కిఞ్చిత్స్మరణం దుఃఖం యత్కిఞ్చిత్ స్మరణం జగత్ ।
• యత్కిఞ్చిత్స్మరణం కామో యత్కిఞ్చిత్స్మరణం మలమ్ ॥ ౫౫॥
• యత్కిఞ్చిత్స్మరణం పాపం యత్కిఞ్చిత్స్మరణం మనః ।
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం మహారోగేతి కథ్యతే ॥ ౫౬॥
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం మహామోహేతి కథ్యతే ।
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం తాపత్రయముదాహృతమ్ ॥ ౫౭॥
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం కామక్రోధం చ కథ్యతే ।
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం సంబన్ధో నేతరత్ క్వచిత్ ॥ ౫౮॥
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం సర్వదుఃఖేతి నేతరత్ ।
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం జగత్సత్యత్వవిభ్రమమ్ ॥ ౫౯॥
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం మహాదోషం చ నేతరత్ ।
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం కాలత్రయముదీరితమ్ ॥ ౬౦॥
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం నానారూపముదీరితమ్ ।
• యత్ర యత్ర చ సఙ్కల్పం తత్ర తత్ర మహజ్జగత్ ॥ ౬౧॥
• యత్ర యత్ర చ సఙ్కల్పం తదేవాసత్యమేవ హి ।
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం తజ్జగన్నాస్తి సంశయః ॥ ౬౨॥
• యత్కిఞ్చిదపి సఙ్కల్పం తత్సర్వం నేతి నిశ్చయః ।
• మన ఏవ జగత్సర్వం మన ఏవ మహారిపుః ॥ ౬౩॥
• మన ఏవ హి సంసారో మన ఏవ జగత్త్రయమ్ ।
• మన ఏవ మహాదుఃఖం మన ఏవ జరాదికమ్ ॥ ౬౪॥
• మన ఏవ హి కాలం చ మన ఏవ మలం సదా ।
• మన ఏవ హి సఙ్కల్పో మన ఏవ హి జీవకః ॥ ౬౫॥
• మన ఏవాశుచిర్నిత్యం మన ఏవేన్ద్రజాలకమ్ ।
• మన ఏవ సదా మిథ్యా మనో వన్ధ్యాకుమారవత్ ॥ ౬౬॥
• మన ఏవ సదా నాస్తి మన ఏవ జడం సదా ।
• మన ఏవ హి చిత్తం చ మనోఽహంకారమేవ చ ॥ ౬౭॥
• మన ఏవ మహద్బన్ధం మనోఽన్తఃకరణం క్వచిత్ ।
• మన ఏవ హి భూమిశ్చ మన ఏవ హి తోయకమ్ ॥ ౬౮॥
• మన ఏవ హి తేజశ్చ మన ఏవ మరున్మహాన్ ।
• మన ఏవ హి చాకాశో మన ఏవ హి శబ్దకః ॥ ౬౯॥
• మన ఏవ స్పర్శరూపం మన ఏవ హి రూపకమ్ ।
• మన ఏవ రసాకారం మనో గన్ధః ప్రకీర్తితః ॥ ౭౦॥
• అన్నకోశం మనోరూపం ప్రాణకోశం మనోమయమ్ ।
• మనోకోశం మనోరూపం విజ్ఞానం చ మనోమయః ॥ ౭౧॥
• మన ఏవానన్దకోశం మనో జాగ్రదవస్థితమ్ ।
• మన ఏవ హి స్వప్నం చ మన ఏవ సుషుప్తికమ్ ॥ ౭౨॥
• మన ఏవ హి దేవాది మన ఏవ యమాదయః ।
• మన ఏవ హి యత్కిఞ్చిన్మన ఏవ మనోమయః ॥ ౭౩॥
• మనోమయమిదం విశ్వం మనోమయమిదం పురమ్ ।
• మనోమయమిదం భూతం మనోమయమిదం ద్వయమ్ ॥ ౭౪॥
• మనోమయమియం జాతిర్మనోమయమయం గుణః ।
• మనోమయమిదం దృశ్యం మనోమయమిదం జడమ్ ॥ ౭౫॥
• మనోమయమిదం యద్యన్మనో జీవ ఇతి స్థితమ్ ।
• సఙ్కల్పమాత్రమజ్ఞానం భేదః సఙ్కల్ప ఏవ హి ॥ ౭౬॥
• సఙ్కల్పమాత్రం విజ్ఞానం ద్వన్ద్వం సఙ్కల్ప ఏవ హి ।
• సఙ్కల్పమాత్రకాలం చ దేశం సఙ్కల్పమేవ హి ॥ ౭౭॥
• సఙ్కల్పమాత్రో దేహశ్చ ప్రాణః సఙ్కల్పమాత్రకః ।
• సఙ్కల్పమాత్రం మననం సఙ్కల్పం శ్రవణం సదా ॥ ౭౮॥
• సఙ్కల్పమాత్రం నరకం సఙ్కల్పం స్వర్గ ఇత్యపి ।
• సఙ్కల్పమేవ చిన్మాత్రం సఙ్కల్పం చాత్మచిన్తనమ్ ॥ ౭౯॥
• సఙ్కల్పం వా మనాక్తత్త్వం బ్రహ్మసఙ్కల్పమేవ హి ।
• సఙ్కల్ప ఏవ యత్కిఞ్చిత్ తన్నాస్త్యేవ కదాచన ॥ ౮౦॥
• నాస్తి నాస్త్యేవ సఙ్కల్పం నాస్తి నాస్తి జగత్త్రయమ్ ।
• నాస్తి నాస్తి గురుర్నాస్తి నాస్తి శిష్యోఽపి వస్తుతః ॥ ౮౧॥
• నాస్తి నాస్తి శరీరం చ నాస్తి నాస్తి మనః క్వచిత్ ।
• నాస్తి నాస్త్యేవ కిఞ్చిద్వా నాస్తి నాస్త్యఖిలం జగత్ ॥ ౮౨॥
• నాస్తి నాస్త్యేవ భూతం వా సర్వం నాస్తి న సంశయః ।
• "సర్వం నాస్తి" ప్రకరణం మయోక్తం చ నిదాఘ తే ।
• యః శృణోతి సకృద్వాపి బ్రహ్మైవ భవతి స్వయమ్ ॥ ౮౩॥
• వేదాన్తైరపి చన్ద్రశేఖరపదామ్భోజానురాగాదరా-
• దారోదారకుమారదారనికరైః ప్రాణైర్వనైరుజ్ఝితః ।
• త్యాగాద్యో మనసా సకృత్ శివపదధ్యానేన యత్ప్రాప్యతే
• తన్నైవాప్యతి శబ్దతర్కనివహైః శాన్తం మనస్తద్భవేత్ ॥ ౮౪॥
• అశేషదృశ్యోజ్ఝితదృఙ్మయానాం
• సఙ్కల్పవర్జేన సదాస్థితానామ్ ।
• న జాగ్రతః స్వప్నసుషుప్తిభావో
• న జీవనం నో మరణం చ చిత్రమ్ ॥ ౮౫॥

• ॥ ఇతి శ్రీశివరహస్యే శఙ్కరాఖ్యే షష్ఠాంశే ఋభునిదాఘసంవాదే ప్రపఞ్చశూన్యత్వ-సర్వనాస్తిత్వనిరూపణం నామ అష్టమోఽధ్యాయః ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com