ഋഭുഗീതാ ൨൯ ॥ തന്മയ-ഭാവോപദേശ പ്രകരണമ് ॥

ഋഭുഃ -

  • അത്യന്തം തന്മയം വക്ഷ്യേ ദുര്ലഭം യോഗിനാമപി ।
  • വേദശാസ്ത്രേഷു ദേവേഷു രഹസ്യമതിദുര്ലഭമ് ॥ ൧॥
  • യഃ പരം ബ്രഹ്മ സര്വാത്മാ സച്ചിദാനന്ദവിഗ്രഹഃ ।
  • സര്വാത്മാ പരമാത്മാ ഹി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨॥
  • ആത്മരൂപമിദം സര്വമാദ്യന്തരഹിതോഽജയഃ ।
  • കാര്യാകാര്യമിദം നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩॥
  • യത്ര ദ്വൈതഭയം നാസ്തി യത്രാദ്വൈതപ്രബോധനമ് ।
  • ശാന്താശാന്തദ്വയം നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪॥
  • യത്ര സങ്കല്പകം നാസ്തി യത്ര ഭ്രാന്തിര്ന വിദ്യതേ ।
  • തദേവ ഹി മതിര്നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫॥
  • യത്ര ബ്രഹ്മണി നാസ്ത്യേവ യത്ര ഭാവി വികല്പനമ് ।
  • യത്ര സര്വം ജഗന്നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൬॥
  • യത്ര ഭാവമഭാവം വാ മനോഭ്രാന്തി വികല്പനമ് ।
  • യത്ര ഭ്രാന്തേര്ന വാര്താ വാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൭॥
  • യത്ര നാസ്തി സുഖം നാസ്തി ദേഹോഽഹമിതി രൂപകമ് ।
  • സര്വസങ്കല്പനിര്മുക്തം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൮॥
  • യത്ര ബ്രഹ്മ വിനാ ഭാവോ യത്ര ദോഷോ ന വിദ്യതേ ।
  • യത്ര ദ്വന്ദ്വഭയം നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൯॥
  • യത്ര വാക്കായകാര്യം വാ യത്ര കല്പോ ലയം ഗതഃ ।
  • യത്ര പ്രപഞ്ചം നോത്പന്നം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൦॥
  • യത്ര മായാ പ്രകാശോ ന മായാ കാര്യം ന കിഞ്ചന ।
  • യത്ര ദൃശ്യമദൃശ്യം വാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൧॥
  • വിദ്വാന് വിദ്യാപി നാസ്ത്യേവ യത്ര പക്ഷവിപക്ഷകൌ ।
  • ന യത്ര ദോഷാദോഷൌ വാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൨॥
  • യത്ര വിഷ്ണുത്വഭേദോ ന യത്ര ബ്രഹ്മാ ന വിദ്യതേ ।
  • യത്ര ശങ്കരഭേദോ ന തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൩॥
  • ന യത്ര സദസദ്ഭേദോ ന യത്ര കലനാപദമ് ।
  • ന യത്ര ജീവകലനാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൪॥
  • ന യത്ര ശങ്കരധ്യാനം ന യത്ര പരമം പദമ് ।
  • ന യത്ര കലനാകാരം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൫॥
  • ന യത്രാണുര്മഹത്ത്വം ച യത്ര സന്തോഷകല്പനമ് ।
  • യത്ര പ്രപഞ്ചമാഭാസം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൬॥
  • ന യത്ര ദേഹകലനം ന യത്ര ഹി കുതൂഹലമ് ।
  • ന യത്ര ചിത്തകലനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൭॥
  • ന യത്ര ബുദ്ധിവിജ്ഞാനം ന യത്രാത്മാ മനോമയഃ ।
  • ന യത്ര കാമകലനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൮॥
  • ന യത്ര മോക്ഷവിശ്രാന്തിര്യത്ര ബന്ധത്വവിഗ്രഹഃ ।
  • ന യത്ര ശാശ്വതം ജ്ഞാനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൧൯॥
  • ന യത്ര കാലകലനം യത്ര ദുഃഖത്വഭാവനമ് ।
  • ന യത്ര ദേഹകലനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൦॥
  • ന യത്ര ജീവവൈരാഗ്യം യത്ര ശാസ്ത്രവികല്പനമ് ।
  • യത്രാഹമഹമാത്മത്വം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൧॥
  • ന യത്ര ജീവന്മുക്തിര്വാ യത്ര ദേഹവിമോചനമ് ।
  • യത്ര സങ്കല്പിതം കാര്യം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൨॥
  • ന യത്ര ഭൂതകലനം യത്രാന്യത്വപ്രഭാവനമ് ।
  • ന യത്ര ജീവഭേദോ വാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൩॥
  • യത്രാനന്ദപദം ബ്രഹ്മ യത്രാനന്ദപദം സുഖമ് ।
  • യത്രാനന്ദഗുണം നിത്യം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൪॥
  • ന യത്ര വസ്തുപ്രഭവം ന യത്രാപജയോജയഃ ।
  • ന യത്ര വാക്യകഥനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൫॥
  • ന യത്രാത്മവിചാരാങ്ഗം ന യത്ര ശ്രവണാകുലമ് ।
  • ന യത്ര ച മഹാനന്ദം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൬॥
  • ന യത്ര ഹി സജാതീയം വിജാതീയം ന യത്ര ഹി ।
  • ന യത്ര സ്വഗതം ഭേദം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൭॥
  • ന യത്ര നരകോ ഘോരോ ന യത്ര സ്വര്ഗസംപദഃ ।
  • ന യത്ര ബ്രഹ്മലോകോ വാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൮॥
  • ന യത്ര വിഷ്ണുസായുജ്യം യത്ര കൈലാസപര്വതഃ ।
  • ബ്രഹ്മാണ്ഡമണ്ഡലം യത്ര തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൨൯॥
  • ന യത്ര ഭൂഷണം യത്ര ദൂഷണം വാ ന വിദ്യതേ ।
  • ന യത്ര സമതാ ദോഷം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൦॥
  • ന യത്ര മനസാ ഭാവോ ന യത്ര സവികല്പനമ് ।
  • ന യത്രാനുഭവം ദുഃഖം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൧॥
  • യത്ര പാപഭയം നാസ്തി പഞ്ചപാപാദപി ക്വചിത് ।
  • ന യത്ര സങ്ഗദോഷം വാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൨॥
  • യത്ര താപത്രയം നാസ്തി യത്ര ജീവത്രയം ക്വചിത് ।
  • യത്ര വിശ്വവികല്പാഖ്യം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൩॥
  • ന യത്ര ബോധമുത്പന്നം ന യത്ര ജഗതാം ഭ്രമഃ ।
  • ന യത്ര കരണാകാരം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൪॥
  • ന യത്ര ഹി മനോ രാജ്യം യത്രൈവ പരമം സുഖമ് ।
  • യത്ര വൈ ശാശ്വതം സ്ഥാനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൫॥
  • യത്ര വൈ കാരണം ശാന്തം യത്രൈവ സകലം സുഖമ് ।
  • യദ്ഗത്വാ ന നിവര്തന്തേ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൬॥
  • യദ് ജ്ഞാത്വാ മുച്യതേ സര്വം യദ് ജ്ഞാത്വാഽന്യന്ന വിദ്യതേ ।
  • യദ് ജ്ഞാത്വാ നാന്യവിജ്ഞാനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൭॥
  • യത്രൈവ ദോഷം നോത്പന്നം യത്രൈവ സ്ഥാനനിശ്ചലഃ ।
  • യത്രൈവ ജീവസങ്ഘാതഃ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൮॥
  • യത്രൈവ നിത്യതൃപ്താത്മാ യത്രൈവാനന്ദനിശ്ചലമ് ।
  • യത്രൈവ നിശ്ചലം ശാന്തം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൩൯॥
  • യത്രൈവ സര്വസൌഖ്യം വാ യത്രൈവ സന്നിരൂപണമ് ।
  • യത്രൈവ നിശ്ചയാകാരം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൦॥
  • ന യത്രാഹം ന യത്ര ത്വം ന യത്ര ത്വം സ്വയം സ്വയമ് ।
  • യത്രൈവ നിശ്ചയം ശാന്തം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൧॥
  • യത്രൈവ മോദതേ നിത്യം യത്രൈവ സുഖമേധതേ ।
  • യത്ര ദുഃഖഭയം നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൨॥
  • യത്രൈവ ചിന്മയാകാരം യത്രൈവാനന്ദസാഗരഃ ।
  • യത്രൈവ പരമം സാക്ഷാത് തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൩॥
  • യത്രൈവ സ്വയമേവാത്ര സ്വയമേവ തദേവ ഹി ।
  • സ്വസ്വാത്മനോക്തഭേദോഽസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൪॥
  • യത്രൈവ പരമാനന്ദം സ്വയമേവ സുഖം പരമ് ।
  • യത്രൈവാഭേദകലനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൫॥
  • ന യത്ര ചാണുമാത്രം വാ ന യത്ര മനസോ മലമ് ।
  • ന യത്ര ച ദദാമ്യേവ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൬॥
  • യത്ര ചിത്തം മൃതം ദേഹം മനോ മരണമാത്മനഃ ।
  • യത്ര സ്മൃതിര്ലയം യാതി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൭॥
  • യത്രൈവാഹം മൃതോ നൂനം യത്ര കാമോ ലയം ഗതഃ ।
  • യത്രൈവ പരമാനന്ദം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൮॥
  • യത്ര ദേവാസ്ത്രയോ ലീനം യത്ര ദേഹാദയോ മൃതാഃ ।
  • ന യത്ര വ്യവഹാരോഽസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൪൯॥
  • യത്ര മഗ്നോ നിരായാസോ യത്ര മഗ്നോ ന പശ്യതി ।
  • യത്ര മഗ്നോ ന ജന്മാദിസ്തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൦॥
  • യത്ര മഗ്നോ ന ചാഭാതി യത്ര ജാഗ്രന്ന വിദ്യതേ ।
  • യത്രൈവ മോഹമരണം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൧॥
  • യത്രൈവ കാലമരണം യത്ര യോഗോ ലയം ഗതഃ ।
  • യത്ര സത്സങ്ഗതിര്നഷ്ടാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൨॥
  • യത്രൈവ ബ്രഹ്മണോ രൂപം യത്രൈവാനന്ദമാത്രകമ് ।
  • യത്രൈവ പരമാനന്ദം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൩॥
  • യത്ര വിശ്വം ക്വചിന്നാസ്തി യത്ര നാസ്തി തതോ ജഗത് ।
  • യത്രാന്തഃകരണം നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൪॥
  • യത്രൈവ സുഖമാത്രം ച യത്രൈവാനന്ദമാത്രകമ് ।
  • യത്രൈവ പരമാനന്ദം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൫॥
  • യത്ര സന്മാത്രചൈതന്യം യത്ര ചിന്മാത്രമാത്രകമ് ।
  • യത്രാനന്ദമയം ഭാതി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൬॥
  • യത്ര സാക്ഷാത് പരം ബ്രഹ്മ യത്ര സാക്ഷാത് സ്വയം പരമ് ।
  • യത്ര ശാന്തം പരം ലക്ഷ്യം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൭॥
  • യത്ര സാക്ഷാദഖണ്ഡാര്ഥം യത്ര സാക്ഷാത് പരായണമ് ।
  • യത്ര നാശാദികം നാസ്തി തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൮॥
  • യത്ര സാക്ഷാത് സ്വയം മാത്രം യത്ര സാക്ഷാത്സ്വയം ജയമ് ।
  • യത്ര സാക്ഷാന്മഹാനാത്മാ തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൫൯॥
  • യത്ര സാക്ഷാത് പരം തത്ത്വം യത്ര സാക്ഷാത് സ്വയം മഹത് ।
  • യത്ര സാക്ഷാത്തു വിജ്ഞാനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൬൦॥
  • യത്ര സാക്ഷാദ്ഗുണാതീതം യത്ര സാക്ഷാദ്ധി നിര്മലമ് ।
  • യത്ര സാക്ഷാത് സദാശുദ്ധം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൬൧॥
  • യത്ര സാക്ഷാന്മഹാനാത്മാ യത്ര സാക്ഷാത് സുഖാത് സുഖമ് ।
  • യത്രൈവ ജ്ഞാനവിജ്ഞാനം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൬൨॥
  • യത്രൈവ ഹി സ്വയം ജ്യോതിര്യത്രൈവ സ്വയമദ്വയമ് ।
  • യത്രൈവ പരമാനന്ദം തന്മയോ ഭവ സര്വദാ ॥ ൬൩॥
  • ഏവം തന്മയഭാവോക്തം ഏവം നിത്യശനിത്യശഃ ।
  • ബ്രഹ്മാഹം സച്ചിദാനന്ദം അഖണ്ഡോഽഹം സദാ സുഖമ് ॥ ൬൪॥
  • വിജ്ഞാനം ബ്രഹ്മമാത്രോഽഹം സ ശാന്തം പരമോഽസ്മ്യഹമ് ।
  • ചിദഹം ചിത്തഹീനോഽഹം നാഹം സോഽഹം ഭവാമ്യഹമ് ॥ ൬൫॥
  • തദഹം ചിദഹം സോഽഹം നിര്മലോഽഹമഹം പരമ് ।
  • പരോഽഹം പരമോഽഹം വൈ സര്വം ത്യജ്യ സുഖീഭവ ॥ ൬൬॥
  • ഇദം സര്വം ചിത്തശേഷം ശുദ്ധത്വകമലീകൃതമ് ।
  • ഏവം സര്വം പരിത്യജ്യ വിസ്മൃത്വാ ശുദ്ധകാഷ്ഠവത് ॥ ൬൭॥
  • പ്രേതവദ്ദേഹം സംത്യജ്യ കാഷ്ഠവല്ലോഷ്ഠവത് സദാ ।
  • സ്മരണം ച പരിത്യജ്യ ബ്രഹ്മമാത്രപരോ ഭവ ॥ ൬൮॥
  • ഏതത് പ്രകരണം യസ്തു ശൃണോതി സകൃദസ്തി വാ ।
  • മഹാപാതകയുക്തോഽപി സര്വം ത്യക്ത്വാ പരം ഗതഃ ॥ ൬൯॥
  • അങ്ഗാവബദ്ധാഭിരുപാസനാഭി-
  • ര്വദന്തി വേദാഃ കില ത്വാമസങ്ഗമ് ।
  • സമസ്തഹൃത്കോശവിശേഷസങ്ഗം
  • ഭൂമാനമാത്മാനമഖണ്ഡരൂപമ് ॥ ൭൦॥

  • ॥ ഇതി ശ്രീശിവരഹസ്യേ ശങ്കരാഖ്യേ ഷഷ്ഠാംശേ ഋഭുനിദാഘസംവാദേ തന്മയഭാവോപദേശപ്രകരണം നാമ ഏകോനത്രിംശോഽധ്യായഃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com