Ribhu Gita - Siva Rahasya Purana Amsha 6

ഋഭുഗീതാ ൩൧ ॥ മഹാവാക്യാര്ഥ നിരൂപണ പ്രകരണമ് ॥

ഋഭുഃ -

വക്ഷ്യേ രഹസ്യമത്യന്തം സാക്ഷാദ്ബ്രഹ്മപ്രകാശകമ് ।
സര്വോപനിഷദാമര്ഥം സര്വലോകേഷു ദുര്ലഭമ് ॥ ൧॥
പ്രജ്ഞാനം ബ്രഹ്മ നിശ്ചിത്യ പദദ്വയസമന്വിതമ് ।
മഹാവാക്യം ചതുര്വാക്യം ഋഗ്യജുഃസാമസംഭവമ് ॥ ൨॥
മമ പ്രജ്ഞൈവ ബ്രഹ്മാഹം ജ്ഞാനമാത്രമിദം ജഗത് ।
ജ്ഞാനമേവ ജഗത് സര്വം ജ്ഞാനാദന്യന്ന വിദ്യതേ ॥ ൩॥
ജ്ഞാനസ്യാനന്തരം സര്വം ദൃശ്യതേ ജ്ഞാനരൂപതഃ ।
ജ്ഞാനസ്യ ബ്രഹ്മണശ്ചാപി മമേവ പൃഥങ് ന ഹി ॥ ൪॥
ജീവഃ പ്രജ്ഞാനശബ്ദസ്യ ബ്രഹ്മശബ്ദസ്യ ചേശ്വരഃ ।
ഐക്യമസ്മീത്യഖണ്ഡാര്ഥമഖണ്ഡൈകരസം തതമ് ॥ ൫॥
അഖണ്ഡാകാരവൃത്തിസ്തു ജീവന്മുക്തിരിതീരിതമ് ।
അഖണ്ഡൈകരസം വസ്തു വിദേഹോ മുക്തിരുച്യതേ ॥ ൬॥
ബ്രഹ്മൈവാഹം ന സംസാരീ സച്ചിദാനന്ദമസ്മ്യഹമ് ।
നിര്ഗുണോഽഹം നിരംശോഽഹം പരമാനന്ദവാനഹമ് ॥ ൭॥
നിത്യോഽഹം നിര്വികല്പോഽഹം ചിദഹം ചിദഹം സദാ ।
അഖണ്ഡാകാരവൃത്ത്യാഖ്യം ചിത്തം ബ്രഹ്മാത്മനാ സ്ഥിതമ് ॥ ൮॥
ലവണം തോയമാത്രേണ യഥൈകത്വമഖണ്ഡിതമ് ।
അഖണ്ഡൈകരസം വക്ഷ്യേ വിദേഹോ മുക്തിലക്ഷണമ് ॥ ൯॥
പ്രജ്ഞാപദം പരിത്യജ്യ ബ്രഹ്മൈവ പദമേവ ഹി ।
അഹമസ്മി മഹാനസ്മി സിദ്ധോഽസ്മീതി പരിത്യജന് ॥ ൧൦॥
സ്മരണം ച പരിത്യജ്യ ഭാവനം ചിത്തകര്തൃകമ് ।
സര്വമന്തഃ പരിത്യജ്യ സര്വശൂന്യം പരിസ്ഥിതിഃ ॥ ൧൧॥
തൂഷ്ണീം സ്ഥിതിം ച സന്ത്യജ്യ തതോ മൌനവികല്പനമ് ।
യത്തച്ചിത്തം വികല്പാംശം മനസാ കല്പിതം ജഗത് ॥ ൧൨॥
ദേഹോഽഹമിത്യഹങ്കാരം ദ്വൈതവൃത്തിരിതീരിതമ് ।
സര്വം സാക്ഷിരഹം ബ്രഹ്മ ഇത്യേവം ദൃഢനിശ്ചയമ് ॥ ൧൩॥
സര്വദാഽസംശയം ബ്രഹ്മ സാക്ഷിവൃത്തിരിതീരിതമ് ।
ദ്വൈതവൃത്തിഃ സാക്ഷവൃത്തിരഖണ്ഡാകാരവൃത്തികമ് ॥ ൧൪॥
അഖണ്ഡൈകരസം ചേതി ലോകേ വൃത്തിത്രയം ഭവേത് ।
പ്രഥമേ നിശ്ചിതേ ദ്വൈതേ ദ്വിതീയേ സാക്ഷിസംശയഃ ॥ ൧൫॥
തൃതീയേ പദഭാഗേ ഹി ദൃഢനിശ്ചയമീരിതമ് ।
ഏതത്ത്രയാര്ഥം സംശോധ്യ തം പരിത്യജ്യ നിശ്ചിനു ॥ ൧൬॥
അഖണ്ഡൈകരസാകാരോ നിത്യം തന്മയതാം വ്രജ ।
അഭ്യാസവാക്യമേതത്തു സദാഽഭ്യാസസ്യ കാരണമ് ॥ ൧൭॥
മനനസ്യ പരം വാക്യം യോഽയം ചന്ദനവൃക്ഷവത് ।
യുക്തിഭിശ്ചിന്തനം വൃത്തം പദത്രയമുദാഹൃതമ് ॥ ൧൮॥
അഹം പദസ്യ ജീവോഽര്ഥ ഈശോ ബ്രഹ്മപദസ്യ ഹി ।
അസ്മീതി പദഭാഗസ്യ അഖണ്ഡാകാരവൃത്തികമ് ॥ ൧൯॥
പദത്രയം പരിത്യജ്യ വിചാര്യ മനസാ സഹ ।
അഖണ്ഡൈകരസം പ്രാപ്യ വിദേഹോ മുക്തിലക്ഷണമ് ॥ ൨൦॥
അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി ചിന്മാത്രം സച്ചിദാനന്ദവിഗ്രഹഃ ।
അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി വാക്യസ്യ ശ്രവണാനന്തരം സദാ ॥ ൨൧॥
അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി നിത്യോഽസ്മി ശാന്തോഽസ്മി പരമോഽസ്മ്യഹമ് ।
നിര്ഗുണോഽഹം നിരീഹോഽഹം നിരംശോഽസ്മി സദാ സ്മൃതഃ ॥ ൨൨॥var was നിര്യശോഽസ്മി
ആത്മൈവാസ്മി ന സന്ദേഹഃ അഖണ്ഡൈകരസോഽസ്മ്യഹമ് ।
ഏവം നിരന്തരം തജ്ജ്ഞോ ഭാവയേത് പരമാത്മനി ॥ ൨൩॥
യഥാ ചാനുഭവം വാക്യം തസ്മാദനുഭവേത് സദാ ।
ആരംഭാച്ച ദ്വിതീയാത്തു സ്മൃതമഭ്യാസവാക്യതഃ ॥ ൨൪॥
തൃതീയാന്തത്ത്വമസ്യേതി വാക്യസാമാന്യനിര്ണയമ് ।
തത്പദം ത്വംപദം ത്വസ്യ പദത്രയമുദാഹൃതമ് ॥ ൨൫॥
തത്പദസ്യേശ്വരോ ഹ്യര്ഥോ ജീവോഽര്ഥസ്ത്വംപദസ്യ ഹി ।
ഐക്യസ്യാപി പദസ്യാര്ഥമഖണ്ഡൈകരസം പദമ് ॥ ൨൬॥
ദ്വൈതവൃത്തിഃ സാക്ഷവൃത്തിരഖണ്ഡാകാരവൃത്തികഃ ।
അഖണ്ഡം സച്ചിദാനന്ദം തത്ത്വമേവാസി നിശ്ചയഃ ॥ ൨൭॥
ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സന്ദേഹസ്ത്വമേവാസി ചിദവ്യയഃ ।
ത്വമേവ സച്ചിദാനന്ദസ്ത്വമേവാഖണ്ഡനിശ്ചയഃ ॥ ൨൮॥
ഇത്യേവമുക്തോ ഗുരുണാ സ ഏവ പരമോ ഗുരുഃ ।
അഹം ബ്രഹ്മേതി നിശ്ചിത്യ സച്ഛിഷ്യഃ പരമാത്മവാന് ॥ ൨൯॥
നാന്യോ ഗുരുര്നാന്യശിഷ്യസ്ത്വം ബ്രഹ്മാസി ഗുരുഃ പരഃ ।
സര്വമന്ത്രോപദേഷ്ടാരോ ഗുരവഃ സ ഗുരുഃ പരഃ ॥ ൩൦॥
ത്വം ബ്രഹ്മാസീതി വക്താരം ഗുരുരേവേതി നിശ്ചിനു ।
തഥാ തത്ത്വമസി ബ്രഹ്മ ത്വമേവാസി ച സദ്ഗുരുഃ ॥ ൩൧॥
സദ്ഗുരോര്വചനേ യസ്തു നിശ്ചയം തത്ത്വനിശ്ചയമ് ।
കരോതി സതതം മുക്തേര്നാത്ര കാര്യാ വിചാരണാ ॥ ൩൨॥
മഹാവാക്യം ഗുരോര്വാക്യം തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യകമ് ।
ശൃണോതു ശ്രവണം ചിത്തം നാന്യത് ശ്രവണമുച്യതേ ॥ ൩൩॥
സര്വവേദാന്തവാക്യാനാമദ്വൈതേ ബ്രഹ്മണി സ്ഥിതിഃ ।
ഇത്യേവം ച ഗുരോര്വക്ത്രാത് ശ്രുതം ബ്രഹ്മേതി തച്ഛ്രവഃ ॥ ൩൪॥
ഗുരോര്നാന്യോ മന്ത്രവാദീ ഏക ഏവ ഹി സദ്ഗുരുഃ ।
ത്വം ബ്രഹ്മാസീതി യേനോക്തം ഏഷ ഏവ ഹി സദ്ഗുരുഃ ॥ ൩൫॥
വേദാന്തശ്രവണം ചൈതന്നാന്യച്ഛ്രവണമീരിതമ് ।
യുക്തിഭിശ്ചിന്തനം ചൈവ മനനം പരികഥ്യതേ ॥ ൩൬॥
ഏവം ചന്ദനവൃക്ഷോഽപി ശ്രുതോഽപി പരിശോധ്യതേ ।
ത്വം ബ്രഹ്മാസീതി ചോക്തോഽപി സംശയം പരിപശ്യതി ॥ ൩൭॥
സംശോധ്യ നിശ്ചിനോത്യേവമാത്മാനം പരിശോധ്യതേ ।
യുക്തിര്നാമ വദാമ്യത്ര ദേഹോനാഹം വിനാശതഃ ॥ ൩൮॥
സ്ഥൂലദേഹം സൂക്ഷ്മദേഹം സ്ഥൂലസൂക്ഷ്മം ച കാരണമ് ।
ത്രയം ചഥുര്ഥേ നാസ്തീതി സര്വം ചിന്മാത്രമേവ ഹി ॥ ൩൯॥
ഏതത്സര്വം ജഡത്വാച്ച ദൃശ്യത്വാദ്ഘടവന്നഹി ।
അഹം ചൈതന്യമേവാത്ര ദൃഗ്രൂപത്വാല്ലയം ന ഹി ॥ ൪൦॥
സത്യം ജ്ഞാനമനന്തം യദാത്മനഃ സഹജാ ഗുണാഃ ।
അന്തതം ജഡദുഃഖാദി ജഗതഃ പ്രഥിതോ ഗുണഃ ॥ ൪൧॥
തസ്മാദഹം ബ്രഹ്മ ഏവ ഇദം സര്വമസത്യകമ് ।
ഏവം ച മനനം നിത്യം കരോതി ബ്രഹ്മവിത്തമഃ ॥ ൪൨॥
വക്ഷ്യേ നിദിധ്യാസനം ച ഉഭയത്യാഗലക്ഷണമ് ।
ത്വം ബ്രഹ്മാസീതി ശ്രവണം മനനം ചാഹമേവ ഹി ॥ ൪൩॥
ഏതത്ത്യാഗം നിദിധ്യാസം സജാതീയത്വഭാവനമ് ।
വിജാതീയപരിത്യാഗം സ്വഗതത്വവിഭാവനമ് ॥ ൪൪॥
സര്വത്യാഗം പരിത്യജ്യ തുരീയത്വം ച വര്ജനമ് ।
ബ്രഹ്മചിന്മാത്രസാരത്വം സാക്ഷാത്കാരം പ്രചക്ഷതേ ॥ ൪൫॥
ഉപദേശേ മഹാവാക്യമസ്തിത്വമിതി നിര്ണയഃ ।
തഥൈവാനുഭവം വാക്യമഹം ബ്രഹ്മാസ്മി നിര്ണയഃ ॥ ൪൬॥
പ്രജ്ഞാനം ബ്രഹ്മവാക്യോത്ഥമഭ്യാസാര്ഥമിതീരിതമ് ।
അയമാത്മേതി വാക്യോത്ഥദര്ശനം വാക്യമീരിതമ് ॥ ൪൭॥
അയമേകപദം ചൈക ആത്മേതി ബ്രഹ്മ ച ത്രയമ് ।
അയംപദസ്യ ജീവോഽര്ഥ ആത്മനോ ഈശ്വരഃ പരഃ ॥ ൪൮॥
തഥാ ബ്രഹ്മപദസ്യാര്ഥ അഖണ്ഡാകാരവൃത്തികമ് ।
അഖണ്ഡൈകരസം സര്വം പദത്രയലയം ഗതമ് ॥ ൪൯॥
അഖണ്ഡൈകരസോ ഹ്യാത്മാ നിത്യശുദ്ധവിമുക്തകഃ ।
തദേവ സര്വമുദ്ഭൂതം ഭവിഷ്യതി ന സംശയഃ ॥ ൫൦॥
അഖണ്ഡൈകരസോ ദേവ അയമേകമുദീരിതമ് ।
ആത്മേതി പദമേകസ്യ ബ്രഹ്മേതി പദമേകകമ് ॥ ൫൧॥
അയം പദസ്യ ജീവോഽര്ഥ ആത്മേതീശ്വര ഈരിതഃ ।
അസ്യാര്ഥോഽസ്മീത്യഖണ്ഡാര്ഥമഖണ്ഡൈകരസം പദമ് ॥ ൫൨॥
ദ്വൈതവൃത്തിഃ സാക്ഷിവൃത്തിരഖണ്ഡാകാരവൃത്തികമ് ।
അഖണ്ഡൈകരസം പശ്ചാത് സോഽഹമസ്മീതി ഭാവയ ॥ ൫൩॥
ഇത്യേവം ച ചതുര്വാക്യതാത്പര്യാര്ഥം സമീരിതമ് ।
ഉപാധിസഹിതം വാക്യം കേവലം ലക്ഷ്യമീരിതമ് ॥ ൫൪॥
കിഞ്ചിജ്ജ്ഞത്വാദി ജീവസ്യ സര്വ ജ്ഞത്വാദി ചേശ്വരഃ ।
ജീവോഽപരോ സചൈതന്യമീശ്വരോഽഹം പരോക്ഷകഃ ॥ ൫൫॥
സര്വശൂന്യമിതി ത്യാജ്യം ബ്രഹ്മാസ്മീതി വിനിശ്ചയഃ ।
അഹം ബ്രഹ്മ ന സന്ദേഹഃ സച്ചിദാനന്ദവിഗ്രഹഃ ॥ ൫൬॥
അഹമൈക്യം പരം ഗത്വാ സ്വസ്വഭാവോ ഭവോത്തമ ।
ഏതത്സര്വം മഹാമിഥ്യാ നാസ്തി നാസ്തി ന സംശയഃ ॥ ൫൭॥
സര്വം നാസ്തി ന സന്ദേഹഃ സര്വം ബ്രഹ്മ ന സംശയഃ ।
ഏകാകാരമഖണ്ഡാര്ഥം തദേവാഹം ന സംശയഃ ।
ബ്രഹ്മേദം വിതതാകാരം തദ്ബ്രഹ്മാഹം ന സംശയഃ ॥ ൫൮॥

സൂതഃ -

ഭവോദ്ഭവമുഖോദ്ഭവം ഭവഹരാദ്യഹൃദ്യം ഭുവി
പ്രകൃഷ്ടരസഭാവതഃ പ്രഥിതബോധബുദ്ധം ഭവ ।
ഭജന്തി ഭസിതാങ്ഗകാ ഭരിതമോദഭാരാദരാ
ഭുജങ്ഗവരഭൂഷണം ഭുവനമധ്യവൃന്ദാവനമ് ॥ ൫൯॥

॥ ഇതി ശ്രീശിവരഹസ്യേ ശങ്കരാഖ്യേ ഷഷ്ഠാംശേ ഋഭുനിദാഘസംവാദേ മഹാവാക്യാര്ഥനിരൂപണപ്രകരണം നാമ ഏകത്രിംശോഽധ്യായഃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com