ഋഭുഗീതാ ൪ ॥ ഋഭു-നിദാധ സംവാദഃ ॥

സ്കന്ദഃ -

• ഹിമാദ്രിശിഖരേ തത്ര കേദാരേ സംസ്ഥിതം ഋഭുമ് ।
• കേദാരേശം പൂജയന്തം ശാംഭവം മുനിസത്തമമ് ।
• ഭസ്മരുദ്രാക്ഷസംപന്നം നിഃസ്പൃഹം മുനയോഽബ്രുവന് ॥ ൧॥

മുനയഃ -

• പദ്മോദ്ഭവസുതശ്രേഷ്ഠ ത്വയാ കൈലാസപര്വതേ ।
• ആരാധ്യ ദേവമീശാനം തസ്മാത് സൂത്രശ്രുതീരിതമ് ॥ ൨॥
• ജ്ഞാനം ലബ്ധം മുനിശ്രേഷ്ഠ ത്വം നോ ബ്രൂഹി വിമുക്തയേ ।
• യേന സംസാരവാരാശേഃ സമുത്തീര്ണാ ഭവാമഹേ ॥ ൩॥

സൂതഃ -

• ഋഭുര്മുനീനാം വചസാ തുഷ്ടഃ ശിഷ്ടാന് സമീക്ഷ്യ താന് ।
• അഷ്ടമൂര്തിപദധ്യാനനിഷ്ഠാംസ്താനഭ്യുവാച ഹ ॥ ൪॥

ഋഭുഃ -

• വിശ്വസ്യ കാരണമുമാപതിരേവ ദേവോ
• വിദ്യോതകോ ജഡജഗത്പ്രമദൈകഹേതുഃ ।
• ന തസ്യ കാര്യം കരണം മഹേശിതുഃ
• സ ഏവ തത്കാരണമീശ്വരോ ഹരഃ ॥ ൮॥
• സൂതഃ സായകസംഭവഃ സമുദിതാഃ സൂതാനനേഭ്യോ ഹയാഃ
• നേത്രേ തേ രഥിനോ രഥാങ്ഗയുഗലീ യുഗ്യാന്തമൃഗ്യോ രഥീ ।
• മൌവീമൂര്ധ്നി രഥഃ സ്ഥിതോ രഥവഹശ്ചാപം ശരവ്യം പുരഃ
• യോദ്ധും കേശചരാഃ സ ഏവ നിഖിലസ്ഥാണോരണുഃ പാതു വഃ ॥ ൯॥var was നഃ
• നിദാഘമഥ സംബോധ്യ തതോ ഋഭുരുവാച ഹ ।
• അധ്യാത്മനിര്ണയം വക്ഷ്യേ നാസ്തി കാലത്രയേഷ്വപി ॥ ൧൦॥
• ശിവോപദിഷ്ടം സംക്ഷിപ്യ ഗുഹ്യാത് ഗുഹ്യതരം സദാ ।
• അനാത്മേതി പ്രസങ്ഗാത്മാ അനാത്മേതി മനോഽപി വാ ।
• അനാത്മേതി ജഗദ്വാപി നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൧॥
• സര്വസംകല്പശൂന്യത്വാത് സര്വാകാരവിവര്ജനാത്
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൨॥
• ചിത്താഭാവേ ചിന്തനീയോ ദേഹാഭാവേ ജരാ ച ന ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൩॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• പാദാഭാവാദ്ഗതിര്നാസ്തി ഹസ്താഭാവാത് ക്രിയാ ച ന ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൪॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• ബ്രഹ്മാഭാവാജ്ജഗന്നാസ്തി തദഭാവേ ഹരിര്ന ച ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൫॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• മൃത്യുര്നാസ്തി ജരാഭാവേ ലോകവേദദുരാധികമ് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൬॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• ധര്മോ നാസ്തി ശുചിര്നാസ്തി സത്യം നാസ്തി ഭയം ന ച ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൭॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• അക്ഷരോച്ചാരണം നാസ്തി അക്ഷരത്യജഡം മമ ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൮॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• ഗുരുരിത്യപി നാസ്ത്യേവ ശിഷ്യോ നാസ്തീതി തത്ത്വതഃ ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൧൯॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• ഏകാഭാവാന്ന ദ്വിതീയം ന ദ്വിതീയാന്ന ചൈകതാ ।
• സത്യത്വമസ്തി ചേത് കിഞ്ചിദസത്യത്വം ച സംഭവേത് ॥ ൨൦॥
• അസത്യത്വം യദി ഭവേത് സത്യത്വം ച ഘടിഷ്യതി ।
• ശുഭം യദ്യശുഭം വിദ്ധി അശുഭം ശുഭമസ്തി ചേത് ॥ ൨൧॥
• ഭയം യദ്യഭയം വിദ്ധി അഭയാദ്ഭയമാപതേത് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൨൨॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• ബദ്ധത്വമസ്തി ചേന്മോക്ഷോ ബന്ധാഭാവേ ന മോക്ഷതാ ।
• മരണം യദി ചേജ്ജന്മ ജന്മാഭാവേ മൃതിര്ന ച ॥ ൨൩॥
• ത്വമിത്യപി ഭവേച്ചാഹം ത്വം നോ ചേദഹമേവ ന ।
• ഇദം യദി തദേവാപി തദഭാവേ ഇദം ന ച ॥ ൨൪॥
• അസ്തി ചേദിതി തന്നാസ്തി നാസ്തി ചേദസ്തി കിംച ന ।
• കാര്യം ചേത് കാരണം കിഞ്ചിത് കാര്യാഭാവേ ന കാരണമ് ॥ ൨൫॥
• ദ്വൈതം യദി തദാഽദ്വൈതം ദ്വൈതാഭാവേഽദ്വയം ച ന ।
• ദൃശ്യം യദി ദൃഗപ്യസ്തി ദൃശ്യാഭാവേ ദൃഗേവ ന ॥ ൨൬॥
• അന്തര്യദി ബഹിഃ സത്യമന്താഭാവേ ബഹിര്ന ച ।
• പൂര്ണത്വമസ്തി ചേത് കിംചിദപൂര്ണത്വം പ്രസജ്യതേ ॥ ൨൭॥
• കിഞ്ചിദസ്തീതി ചേച്ചിത്തേ സര്വം ഭവതി ശീഘ്രതഃ ।
• യത്കിംചിത് കിമപി ക്വാപി നാസ്തി ചേന്ന പ്രസജ്യതി ॥ ൨൮॥
• തസ്മാദേതത് ക്വചിന്നാസ്തി ത്വം നാഹം വാ ഇമേ ഇദമ് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൨൯॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• നാസ്തി ദൃഷ്ടാന്തകം ലോകേ നാസ്തി ദാര്ഷ്ടാന്തികം ക്വചിത് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മഭാവത്വാത് നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ॥ ൩൦॥var was ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത്
• പരം ബ്രഹ്മാഹമസ്മീതി സ്മരണസ്യ മനോ ന ഹി ।
• ബ്രഹ്മമാത്രം ജഗദിദം ബ്രഹ്മമാത്രത്വമപ്യ ഹി ॥ ൩൧॥
• ചിന്മാത്രം കേവലം ചാഹം നാസ്ത്യനാത്മേതി നിശ്ചിനു ।
• ഇത്യാത്മനിര്ണയം പ്രോക്തം ഭവതേ സര്വസങ്ഗ്രഹമ് ॥ ൩൨॥var was നിര്ണ്യഃ പ്രോക്തഃ
• സകൃച്ഛ്രവണമാത്രേണ ബ്രഹ്മൈവ ഭവതി സ്വയമ് ॥ ൩൩॥
• നിദാഘഃ-var was ഋഭുഃ-
• ഭഗവന് കോ ഭവാന് കോ നു വദ മേ വദതാം വര ।var was നിദാഘ
• യച്ഛ്രുത്വാ തത്ക്ഷണാന്മുച്യേന്മഹാസംസാരസംകടാത് ॥ ൩൪॥
• ഋഭുഃ-
• അഹമേവ പരം ബ്രഹ്മ അഹമേവ പരം സുഖമ് ।
• അഹമേവാഹമേവാഹമഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൩൫॥
• അഹം ചൈതന്യമേവാസ്മി ദിവ്യജ്ഞാനാത്മകോ ഹ്യഹമ് ।
• സര്വാക്ഷരവിഹീനോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൩൬॥
• അഹമര്ഥവിഹീനോഽസ്മി ഇദമര്ഥവിവര്ജിതഃ ।
• സര്വാനര്ഥവിമുക്തോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൩൭॥
• നിത്യശുദ്ധോഽസ്മി ബുദ്ധോഽസ്മി നിത്യോഽസ്മ്യത്യന്തനിര്മലഃ ।
• നിത്യാനദസ്വരൂപോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൩൮॥
• നിത്യപൂര്ണസ്വരൂപോഽസ്മി സച്ചിദാനന്ദമസ്മ്യഹമ് ।
• കേവലാദ്വൈതരൂപോഽഹമഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൩൯॥
• അനിര്ദേശ്യസ്വരൂപോഽസ്മി ആദിഹീനോഽസ്മ്യനന്തകഃ ।
• അപ്രാകൃതസ്വരൂപോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൦॥
• സ്വസ്വസംകല്പഹീനോഽഹം സര്വാവിദ്യാവിവര്ജിതഃ ।
• സര്വമസ്മി തദേവാസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൧॥
• സര്വനാമാദിഹീനോഽഹം സര്വരൂപവിവര്ജിതഃ ।
• സര്വസങ്ഗവിഹീനോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൨॥
• സര്വവാചാം വിധിശ്ചാസ്മി സര്വവേദാവധിഃ പരഃ ।
• സര്വകാലാവധിശ്ചാസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൩॥
• സര്വരൂപാവധിശ്ചാഹം സര്വനാമാവധിഃ സുഖമ് ।
• സര്വകല്പാവധിശ്ചാസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൪॥
• അഹമേവ സുഖം നാന്യദഹമേവ ചിദവ്യയഃ ।
• അഹമേവാസ്മി സര്വത്ര അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൫॥
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രാത്മാ കേവലം ശുദ്ധചിദ്ഘനഃ ।
• കേവലാഖണ്ഡോസാരോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൬॥
• കേവലം ജ്ഞാനരൂപോഽസ്മി കേവലാകാരരൂപവാന് ।
• കേവലാത്യന്തസാരോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൭॥
• സത്സ്വരൂപോഽസ്മി കൈവല്യസ്വരൂപോഽസ്മ്യഹമേവ ഹി ।
• അര്ഥാനര്ഥവിഹീനോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൮॥
• അപ്രമേയസ്വരൂപോഽസ്മി അപ്രതര്ക്യസ്വരൂപവാന് ।
• അപ്രഗൃഹ്യസ്വരൂപോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൪൯॥
• അരസസ്യുതരൂപോഽസ്മി അനുതാപവിവര്ജിതഃ ।
• അനുസ്യൂതപ്രകാശോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൫൦॥
• സര്വകര്മവിഹീനോഽഹം സര്വഭേദവിവര്ജിതഃ ।
• സര്വസന്ദേഹഹീനോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൫൧॥
• അഹംഭാവവിഹീനോഽസ്മി വിഹീനോഽസ്മീതി മേ ന ച ।
• സര്വദാ ബ്രഹ്മരൂപോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൫൨॥
• ബ്രഹ്മ ബ്രഹ്മാദിഹീനോഽസ്മി കേശവത്വാദി ന ക്വചിത് ।
• ശങ്കരാദിവിഹീനോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ॥ ൫൩॥
• തൂഷ്ണീമേവാവഭാസോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ।
• കിഞ്ചിന്നാസ്തി പരോ നാസ്തി കിംചിദസ്മി പരോഽസ്മി ച ॥ ൫൪॥
• ന ശരീരപ്രകാശോഽസ്മി ജഗദ്ഭാസകരോ ന ച ।
• ചിദ്ഘനോഽസ്മി ചിദംശോഽസ്മി സത്സ്വരൂപോഽസ്മി സര്വദാ ॥ ൫൫॥
• മുദാ മുദിതരൂപോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ।
• ന ബാലോഽസ്മി ന വൃദ്ധോഽസ്മി ന യുവാഽസ്മി പരാത് പരഃ ॥ ൫൬॥
• ന ച നാനാസ്വരൂപോഽസ്മി അഹം ബ്രഹ്മാസ്മി കേവലമ് ।
• ഇമം സ്വാനുഭവം പ്രോക്തം സര്വോപനിഷദാം പരം രസമ് ॥ ൫൭॥
• യോ വാ കോ വാ ശൃണോതീദം ബ്രഹ്മൈവ ഭവതി സ്വയമ് ॥ ൫൮॥
• ന സ്ഥൂലോഽപ്യനണുര്ന തേജമരുതാമാകാശനീരക്ഷമാ
• ഭൂതാന്തര്ഗതകോശകാശഹൃദയാദ്യാകാശമാത്രാക്രമൈഃ ।
• ഉദ്ഗ്രന്ഥശ്രുതിശാസ്ത്രസൂത്രകരണൈഃ കിഞ്ചിജ്ജ്ഞ സര്വജ്ഞതാ
• ബുദ്ധ്യാ മോഹിതമായയാ ശ്രുതിശതൈര്ഭോ ജാനതേ ശങ്കരമ് ॥ ൫൯॥

• ॥ ഇതി ശ്രീ ശിവരഹസ്യേ ശങ്കരാഖ്യേ ഷഷ്ഠാംശേ ഋഭുനിദാഘസംവാദോ നാമ ചതുര്ഥോഽധ്യായഃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com