ഋഭുഗീതാ ൫ ॥ ശിവേന കുമാരോപദേശ വര്ണനമ് ॥

നിദാഘഃ -

• ഏവം സ്ഥിതേ ഋഭോ കോ വൈ ബ്രഹ്മഭാവായ കല്പതേ ।
• തന്മേ വദ വിശേഷേണ ജ്ഞാനം ശങ്കരവാക്യജമ് ॥ ൧॥

ഋഭുഃ -

• ത്വമേവ ബ്രഹ്മ ഏവാസി ത്വമേവ പരമോ ഗുരുഃ ।
• ത്വമേവാകാശരൂപോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨॥
• ത്വമേവ സര്വഭാവോഽസി ത്വമേവാര്ഥസ്ത്വമവ്യയഃ ।
• ത്വം സര്വഹീനസ്ത്വം സാക്ഷീ സാക്ഷിഹീനോഽസി സര്വദാ ॥ ൩॥
• കാലസ്ത്വം സര്വഹീനസ്ത്വം സാക്ഷിഹീനോഽസി സര്വദാ ।
• കാലഹീനോഽസി കാലോഽസി സദാ ബ്രഹ്മാസി ചിദ്ഘനഃ ।
• സര്വതത്ത്വസ്വരൂപോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൪॥
• സത്യോഽസി സിദ്ധോഽസി സനാതനോഽസി
• മുക്തോഽസി മോക്ഷോഽസി സദാഽമൃതോഽസി ।
• ദേവോഽസി ശാന്തോഽസി നിരാമയോഽസി
• ബ്രഹ്മാസി പൂര്ണോഽസി പരാവരോഽസി ॥ ൫॥
• സമോഽസി സച്ചാസി സനാതനോഽസി
• സത്യാദിവാക്യൈഃ പ്രതിപാദിതോഽസി ।
• സര്വാങ്ഗഹീനോഽസി സദാസ്ഥിതോഽസി
• ബ്രഹ്മാസി പൂര്ണോഽസി പരാവരോഽസി ॥ ൬॥var was പരാപരോഽസി
• സര്വപ്രപഞ്ചഭ്രമവര്ജിതോഽസി സര്വേഷു ഭൂതേഷു സദോദിതോഽസി ।
• സര്വത്ര സംകല്പവിവര്ജിതോഽസി ബ്രഹ്മാസി പൂര്ണോഽസി പരാവരോഽസി ॥ ൭॥
• സര്വത്ര സന്തോഷസുഖാസനോഽസി സര്വത്ര വിദ്വേഷവിവര്ജിതോഽസി ।
• സര്വത്ര കാര്യാദിവിവര്ജിതോഽസി ബ്രഹ്മാസി പൂര്ണോഽസി പരാവരോഽസി ॥ ൮॥
• ചിദാകാരസ്വരൂപോഽസി ചിന്മാത്രോഽസി നിരങ്കുശഃ ।
• ആത്മന്യേവാവസ്ഥിതോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൯॥
• ആനന്ദോഽസി പരോഽസി ത്വം സര്വശൂന്യോഽസി നിര്ഗുണഃ ।
• ഏക ഏവാദ്വിതീയോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൦॥
• ചിദ്ഘനാനന്ദരൂപോഽസി ചിദാനന്ദോഽസി സര്വദാ ।
• പരിപൂര്ണസ്വരൂപോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൧॥
• തദസി ത്വമസി ജ്ഞോഽസി സോഽസി ജാനാസി വീക്ഷ്യസി ।
• ചിദസി ബ്രഹ്മഭൂതോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൨॥
• അമൃതോഽസി വിഭുശ്ചാസി ദേവോഽസി ത്വം മഹാനസി ।
• ചഞ്ചലോഷ്ഠകലങ്കോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൩॥
• സര്വോഽസി സര്വഹീനോഽസി ശാന്തോഽസി പരമോ ഹ്യസി ।
• കാരണം ത്വം പ്രശാന്തോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൪॥
• സത്താമാത്രസ്വരൂപോഽസി സത്താസാമാന്യകോ ഹ്യസി ।
• നിത്യശുദ്ധസ്വരൂപോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൫॥
• ഈഷണ്മാത്രവിഹീനോഽസി അണുമാത്രവിവര്ജിതഃ ।
• അസ്തിത്വവര്ജിതോഽസി ത്വം നാസ്തിത്വാദിവിവര്ജിതഃ ॥ ൧൬॥
• യോഽസി സോഽസി മഹാന്തോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൭॥
• ലക്ഷ്യലക്ഷണഹീനോഽസി ചിന്മാത്രോഽസി നിരാമയഃ ।
• അഖണ്ഡൈകരസോ നിത്യം ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൮॥
• സര്വാധാരസ്വരൂപോഽസി സര്വതേജഃ സ്വരൂപകഃ ।
• സര്വാര്ഥഭേദഹീനോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൧൯॥
• ബ്രഹ്മൈവ ഭേദശൂന്യോഽസി വിപ്ലുത്യാദിവിവര്ജിതഃ ।
• ശിവോഽസി ഭേദഹീനോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൦॥
• പ്രജ്ഞാനവാക്യഹീനോഽസി സ്വസ്വരൂപം പ്രപശ്യസി ।
• സ്വസ്വരൂപസ്ഥിതോഽസി ത്വം ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൧॥
• സ്വസ്വരൂപാവശേഷോഽസി സ്വസ്വരൂപോ മതോ ഹ്യസി ।
• സ്വാനന്ദസിന്ധുമഗ്നോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൨॥
• സ്വാത്മരാജ്യേ ത്വമേവാസി സ്വയമാത്മാനമോ ഹ്യസി ।
• സ്വയം പൂര്ണസ്വരൂപോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൩॥
• സ്വസ്മിന് സുഖേ സ്വയം ചാസി സ്വസ്മാത് കിഞ്ചിന്ന പശ്യസി ।
• സ്വാത്മന്യാകാശവദ്ഭാസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൪॥
• സ്വസ്വരൂപാന്ന ചലസി സ്വസ്വരൂപാന്ന പശ്യസി ।
• സ്വസ്വരൂപാമൃതോഽസി ത്വം ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൫॥
• സ്വസ്വരൂപേണ ഭാസി ത്വം സ്വസ്വരൂപേണ ജൃംഭസി ।
• സ്വസ്വരൂപാദനന്യോഽസി ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൬॥
• സ്വയം സ്വയം സദാഽസി ത്വം സ്വയം സര്വത്ര പശ്യസി ।
• സ്വസ്മിന് സ്വയം സ്വയം ഭുങ്ക്ഷേ ത്വം ബ്രഹ്മാസി ന സംശയഃ ॥ ൨൭॥

സൂതഃ -

• തദാ നിധാഘവചസാ തുഷ്ടോ ഋഭുരുവാച തമ് ।
• ശിവപ്രേമരസേ പാത്രം തം വീക്ഷ്യാബ്ജജനന്ദനഃ ॥ ൨൮॥

ഋഭുഃ -

• കൈലാസേ ശങ്കരഃ പുത്രം കദാചിദുപദിഷ്ടവാന് ।
• തദേവ തേ പ്രവക്ഷ്യാമി സാവധാനമനാഃ ശൃണു ॥ ൨൯॥
• അയം പ്രപഞ്ചോ നാസ്ത്യേവ നോത്പന്നോ ന സ്വതഃ ക്വചിത് ।
• ചിത്രപ്രപഞ്ച ഇത്യാഹുര്നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൦॥
• ന പ്രപഞ്ചോ ന ചിത്താദി നാഹംകാരോ ന ജീവകഃ ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൧॥
• മായകാര്യാദികം നാസ്തി മായാകാര്യഭയം നഹി ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൨॥
• കര്താ നാസ്തി ക്രിയാ നാസ്തി കരണം നാസ്തി പുത്രക ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൩॥
• ഏകം നാസ്തി ദ്വയം നാസ്തി മന്ത്രതന്ത്രാദികം ച ന ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൪॥
• ശ്രവണം മനനം നാസ്തി നിദിധ്യാസനവിഭ്രമഃ ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൫॥
• സമാധിദ്വിവിധം നാസ്തി മാതൃമാനാദി നാസ്തി ഹി ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൬॥
• അജ്ഞാനം ചാപി നാസ്ത്യേവ അവിവേകകഥാ ന ച ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൭॥
• അനുബന്ധചതുഷ്കം ച സംബന്ധത്രയമേവ ന ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൮॥
• ഭൂതം ഭവിഷ്യന്ന ക്വാപി വര്തമാനം ന വൈ ക്വചിത് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൩൯॥
• ഗങ്ഗാ ഗയാ തഥാ സേതുവ്രതം വാ നാന്യദസ്തി ഹി ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൪൦॥
• ന ഭൂമിര്ന ജലം വഹ്നിര്ന വായുര്ന ച ഖം ക്വചിത് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൪൧॥
• നൈവ ദേവാ ന ദിക്പാലാ ന പിതാ ന ഗുരുഃ ക്വചിത് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വദാ ॥ ൪൨॥
• ന ദൂരം നാന്തികം നാന്തം ന മധ്യം ന ക്വചിത് സ്ഥിതിഃ ।
• നാദ്വൈതദ്വൈതസത്യത്വമസത്യം വാ ഇദം ന ച ॥ ൪൩॥
• ന മോക്ഷോഽസ്തി ന ബന്ധോഽസ്തി ന വാര്താവസരോഽസ്തി ഹി ।
• ക്വചിദ്വാ കിഞ്ചിദേവം വാ സദസദ്വാ സുഖാനി ച ॥ ൪൪॥
• ദ്വന്ദ്വം വാ തീര്ഥധര്മാദി ആത്മാനാത്മേതി ന ക്വചിത് ।
• ന വൃദ്ധിര്നോദയോ മൃന്യുര്ന ഗമാഗമവിഭ്രമഃ ॥ ൪൫॥
• ഇഹ നാസ്തി പരം നാസ്തി ന ഗുരുര്ന ച ശിഷ്യകഃ ।
• സദസന്നാസ്തി ഭൂര്നാസ്തി കാര്യം നാസ്തി കൃതം ച ന ॥ ൪൬॥
• ജാതിര്നാസ്തി ഗതിര്നാസ്തി വര്ണോ നാസ്തി ന ലൌകികമ് ।
• ശമാദിഷട്കം നാസ്ത്യേവ നിയമോ വാ യമോഽപി വാ ॥ ൪൭॥
• സര്വം മിഥ്യേതി നാസ്ത്യേവ ബ്രഹ്മ ഇത്യേവ നാസ്തി ഹി ।
• ചിദിത്യേവ ഹി നാസ്ത്യേവ ചിദഹം ഭാഷണം ന ഹി ॥ ൪൮॥
• അഹമിത്യേവ നാസ്ത്യേവ നിത്യോഽസ്മീതി ച ന ക്വചിത് ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് നാസ്തി നാസ്ത്യേവ സര്വഥാ ॥ ൪൯॥
• വാചാ യദുച്യതേ കിഞ്ചിന്മനസാ മനുതേ ച യത് ।
• ബുദ്ധ്യാ നിശ്ചീയതേ യച്ച ചിത്തേന ജ്ഞായതേ ഹി യത് ॥ ൫൦॥
• യോഗേന യുജ്യതേ യച്ച ഇന്ദ്രിയാദ്യൈശ്ച യത് കൃതമ് ।
• ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിം ച സ്വപ്നം വാ ന തുരീയകമ് ॥ ൫൧॥
• സര്വം നാസ്തീതി വിജ്ഞേയം യദുപാധിവിനിശ്ചിതമ് ।
• സ്നാനാച്ഛുദ്ധിര്ന ഹി ക്വാപി ധ്യാനാത് ശുദ്ധിര്ന ഹി ക്വചിത് ॥ ൫൨॥
• ഗുണത്രയം നാസ്തി കിഞ്ചിദ്ഗുണത്രയമഥാപി വാ ।
• ഏകദ്വിത്വപദം നാസ്തി ന ബഹുഭ്രമവിഭ്രമഃ ॥ ൫൩॥
• ഭ്രാന്ത്യഭ്രാന്തി ച നാസ്ത്യേവ കിഞ്ചിന്നാസ്തീതി നിശ്ചിനു ।
• കേവലം ബ്രഹ്മമാത്രത്വാത് ന കിഞ്ചിദവശിഷ്യതേ ॥ ൫൪॥
• ഇദം ശൃണോതി യഃ സമ്യക് സ ബ്രഹ്മ ഭവതി സ്വയമ് ॥ ൫൫॥

ഈശ്വരഃ -

• വാരാശ്യമ്ബുനി ബുദ്ബുദാ ഇവ ഘനാനന്ദാമ്ബുധാവപ്യുമാ-
• കാന്തേഽനന്തജഗദ്ഗതം സുരനരം ജാതം ച തിര്യങ് മുഹുഃ ।
• ഭൂതം ചാപി ഭവിഷ്യതി പ്രതിഭവം മായാമയം ചോര്മിജം
• സമ്യങ് മാമനുപശ്യതാമനുഭവൈര്നാസ്ത്യേവ തേഷാം ഭവഃ ॥ ൫൬॥
• ഹരം വിജ്ഞാതാരം നിഖിലതനുകാര്യേഷു കരണം
• ന ജാനന്തേ മോഹാദ്യമിതകരണാ അപ്യതിതരാമ് ।
• ഉമാനാഥാകാരം ഹൃദയദഹരാന്തര്ഗതസരാ
• പയോജാതേ ഭാസ്വദ്ഭവഭുജഗനാശാണ്ഡജവരമ് ॥ ൫൭॥

• ॥ഇതി ശ്രീശിവരഹസ്യേ ശങ്കരാഖ്യേ ഷഷ്ഠാംശേ ഋഭുനിദാഘസംവാദേ ശിവേന കുമാരോപദേശവര്ണനം നാമ പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com