ଋଭୁଗୀତା ୧୪ ॥ ଆତ୍ମାନନ୍ଦ ପ୍ରକରଣ ଵର୍ଣନମ୍ ॥

ଋଭୁଃ -

  • ଶୃଣୁଷ୍ଵ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ଶିଵଂ ଶପେ ।
  • ନିଶ୍ଚଯେନାତ୍ମଯୋଗୀନ୍ଦ୍ର ଅନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧॥
  • ଅଣୁମାତ୍ରମସଦ୍ରୂପଂ ଅଣୁମାତ୍ରମିଦଂ ଧ୍ରୁଵମ୍ ।
  • ଅଣୁମାତ୍ରଶରୀରଂ ଚ ଅନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୨॥
  • ସର୍ଵମାତ୍ମୈଵ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମଦ୍ଵଯମ୍ ।
  • ନିତ୍ଯନିର୍ମଲଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ଅନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୩॥
  • ଅଣୁମାତ୍ରେ ଵିଚିନ୍ତ୍ଯାତ୍ମା ସର୍ଵଂ ନ ହ୍ଯଣୁମାତ୍ରକମ୍ ।
  • ଅଣୁମାତ୍ରମସଂକଲ୍ପୋ ଅନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୪॥
  • ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ରଂ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ଚୈତନ୍ଯଂ ପରମଂ ପଦମ୍ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୫॥
  • ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ରମୋଂକାରଃ ଚୈତନ୍ଯଂ ସକଲଂ ସ୍ଵଯମ୍ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୬॥
  • ଆନନ୍ଦଶ୍ଚାହମେଵାସ୍ମି ଅହମେଵ ଚିଦଵ୍ଯଯଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୭॥
  • ଅହମେଵ ହି ଗୁପ୍ତାତ୍ମା ଅହମେଵ ନିରନ୍ତରମ୍ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୮॥
  • ଅହମେଵ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଅହମେଵ ଗୁରୋର୍ଗୁରୁଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୯॥
  • ଅହମେଵାଖିଲାଧାର ଅହମେଵ ସୁଖାତ୍ ସୁଖମ୍ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୦॥
  • ଅହମେଵ ପରଂ ଜ୍ଯୋତିରହମେଵାଖିଲାତ୍ମକଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୧॥
  • ଅହମେଵ ହି ତୃପ୍ତାତ୍ମା ଅହମେଵ ହି ନିର୍ଗୁଣଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୨॥
  • ଅହମେଵ ହି ପୂର୍ଣାତ୍ମା ଅହମେଵ ପୁରାତନଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୩॥
  • ଅହମେଵ ହି ଶାନ୍ତାତ୍ମା ଅହମେଵ ହି ଶାଶ୍ଵତଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୪॥
  • ଅହମେଵ ହି ସର୍ଵତ୍ର ଅହମେଵ ହି ସୁସ୍ଥିରଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୫॥
  • ଅହମେଵ ହି ଜୀଵାତ୍ମା ଅହମେଵ ପରାତ୍ପରଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୬॥
  • ଅହମେଵ ହି ଵାକ୍ଯାର୍ଥୋ ଅହମେଵ ହି ଶଙ୍କରଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୭॥
  • ଅହମେଵ ହି ଦୁର୍ଲକ୍ଷ୍ଯ ଅହମେଵ ପ୍ରକାଶକଃ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୧୮॥
  • ଅହମେଵାହମେଵାହଂ ଅହମେଵ ସ୍ଵଯଂ ସ୍ଵଯମ୍ ।
  • ଅହମେଵ ପରାନନ୍ଦୋଽହମେଵ ହି ଚିନ୍ମଯଃ ॥ ୧୯॥
  • ଅହମେଵ ହି ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ଅହମେଵ ହି ସନ୍ମଯଃ ।
  • ଅହମେଵ ହି ଶୂନ୍ଯାତ୍ମା ଅହମେଵ ହି ସର୍ଵଗଃ ॥ ୨୦॥
  • ଅହମେଵ ହି ଵେଦାନ୍ତଃ ଅହମେଵ ହି ଚିତ୍ପରଃ ॥ ୨୧॥
  • ଅହମେଵ ହି ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଅହମେଵ ହି ଚିନ୍ମଯଃ ।
  • ଅନ୍ଯନ୍ନ କିଞ୍ଚିତ୍ ଚିଦ୍ରୂପାଦହଂ ବାହ୍ଯଵିଵର୍ଜିତଃ ॥ ୨୨॥
  • ଅହଂ ନ କିଞ୍ଚିଦ୍ ବ୍ରହ୍ମାତ୍ମା ଅହଂ ନାନ୍ଯଦହଂ ପରମ୍ ।
  • ନିତ୍ଯଶୁଦ୍ଧଵିମୁକ୍ତୋଽହଂ ନିତ୍ଯତୃପ୍ତୋ ନିରଞ୍ଜନଃ ॥ ୨୩॥
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମାନନ୍ଦମନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ।
  • ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚିନ୍ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚିତ୍ ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚିତ୍ ପରାତ୍ପରାତ୍ ॥ ୨୪॥
  • ଆତ୍ମୈଵେଦଂ ଜଗତ୍ ସର୍ଵମାତ୍ମୈଵେଦଂ ମନୋଭଵମ୍ ।
  • ଆତ୍ମୈଵେଦଂ ସୁଖଂ ସର୍ଵଂ ଆତ୍ମୈଵେଦମିଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୨୫॥
  • ବ୍ରହ୍ମୈଵ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମୈଵ କେଵଲମ୍ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୨୬॥
  • ଦୃଶ୍ଯଂ ସର୍ଵଂ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଦୃଶ୍ଯଂ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ସର୍ଵଦା ।
  • ବ୍ରହ୍ମୈଵ ସର୍ଵସଙ୍କଲ୍ପୋ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ନ ପରଂ କ୍ଵଚିତ୍ ।
  • ଆନନ୍ଦଂ ପରମଂ ମାନଂ ଇଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୨୭॥
  • ବ୍ରହ୍ମୈଵ ବ୍ରହ୍ମ ଚିଦ୍ରୂପଂ ଚିଦେଵଂ ଚିନ୍ମଯଂ ଜଗତ୍ ।
  • ଅସଦେଵ ଜଗତ୍ସର୍ଵଂ ଅସଦେଵ ପ୍ରପଞ୍ଚକମ୍ ॥ ୨୮॥
  • ଅସଦେଵାହମେଵାସ୍ମି ଅସଦେଵ ତ୍ଵମେଵ ହି ।
  • ଅସଦେଵ ମନୋଵୃତ୍ତିରସଦେଵ ଗୁଣାଗୁଣୌ ॥ ୨୯॥
  • ଅସଦେଵ ମହୀ ସର୍ଵା ଅସଦେଵ ଜଲଂ ସଦା ।
  • ଅସଦେଵ ଜଗତ୍ଖାନି ଅସଦେଵ ଚ ତେଜକମ୍ ॥ ୩୦॥
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଵାଯୁରସଦେଵେଦମିତ୍ଯପି ।
  • ଅହଙ୍କାରମସଦ୍ବୁଦ୍ଧିର୍ବ୍ରହ୍ମୈଵ ଜଗତାଂ ଗଣଃ ॥ ୩୧॥
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଚିତ୍ତମାତ୍ମୈଵେଦଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
  • ଅସଦେଵାସୁରାଃ ସର୍ଵେ ଅସଦେଵେଦଶ୍ଵରାକୃତିଃ ॥ ୩୨॥
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଵିଶ୍ଵଂ ଅସଦେଵ ସଦା ହରିଃ ।
  • ଅସଦେଵ ସଦା ବ୍ରହ୍ମା ତତ୍ସୃଷ୍ଟିରସଦେଵ ହି ॥ ୩୩॥
  • ଅସଦେଵ ମହାଦେଵଃ ଅସଦେଵ ଗଣେଶ୍ଵରଃ ।
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଚୋମା ଅସତ୍ ସ୍କନ୍ଦୋ ଗଣେଶ୍ଵରାଃ ॥ ୩୪॥
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଜୀଵ ଅସଦେଵ ହି ଦେହକମ୍ ।
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଵେଦା ଅସଦ୍ଦେହାନ୍ତମେଵ ଚ ॥ ୩୫॥
  • ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରଂ ପୁରାଣଂ ଚ ଅସତ୍ଯେ ସତ୍ଯଵିଭ୍ରମଃ ।
  • ଅସଦେଵ ହି ସର୍ଵଂ ଚ ଅସଦେଵ ପରଂପରା ॥ ୩୬॥
  • ଅସଦେଵେଦମାଦ୍ଯନ୍ତମସଦେଵ ମୁନୀଶ୍ଵରାଃ ।
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଲୋକା ଲୋକ୍ଯା ଅପ୍ଯସଦେଵ ହି ॥ ୩୭॥
  • ଅସଦେଵ ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ଅସଦେଵ ଜଯାଜଯୌ ।
  • ଅସଦେଵ ପରଂ ବନ୍ଧମସନ୍ମୁକ୍ତିରପି ଧ୍ରୁଵମ୍ ॥ ୩୮॥
  • ଅସଦେଵ ମୃତିର୍ଜନ୍ମ ଅସଦେଵ ଜଡାଜଡମ୍ ।
  • ଅସଦେଵ ଜଗତ୍ ସର୍ଵମସଦେଵାତ୍ମଭାଵନା ॥ ୩୯॥
  • ଅସଦେଵ ଚ ରୂପାଣି ଅସଦେଵ ପଦଂ ଶୁଭମ୍ ।
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଚାହମସଦେଵ ତ୍ଵମେଵ ହି ॥ ୪୦॥
  • ଅସଦେଵ ହି ସର୍ଵତ୍ର ଅସଦେଵ ଚଲାଚଲମ୍ ।
  • ଅସଚ୍ଚ ସକଲଂ ଭୂତମସତ୍ଯଂ ସକଲଂ ଫଲମ୍ ॥ ୪୧॥
  • ଅସତ୍ଯମଖିଲଂ ଵିଶ୍ଵମସତ୍ଯମଖିଲୋ ଗୁଣଃ ।
  • ଅସତ୍ଯମଖିଲଂ ଶେଷମସତ୍ଯମଖିଲଂ ଜଗତ୍ ॥ ୪୨॥
  • ଅସତ୍ଯମଖିଲଂ ପାପଂ ଅସତ୍ଯଂ ଶ୍ରଵଣତ୍ରଯମ୍ ।
  • ଅସତ୍ଯଂ ଚ ସଜାତୀଯଵିଜାତୀଯମସତ୍ ସଦା ॥ ୪୩॥
  • ଅସତ୍ଯମଧିକାରାଶ୍ଚ ଅନିତ୍ଯା ଵିଷଯାଃ ସଦା ।
  • ଅସଦେଵ ହି ଦେଵାଦ୍ଯା ଅସଦେଵ ପ୍ରଯୋଜନମ୍ ॥ ୪୪॥
  • ଅସଦେଵ ଶମଂ ନିତ୍ଯଂ ଅସଦେଵ ଶମୋଽନିଶମ୍ ।
  • ଅସଦେଵ ସସନ୍ଦେହଂ ଅସଦ୍ଯୁଦ୍ଧଂ ସୁରାସୁରମ୍ ॥ ୪୫॥var was ଅସଦେଵ ଚ ସନ୍ଦେହଂ
  • ଅସଦେଵେଶଭାଵଂ ଚାସଦେଵୋପାସ୍ଯମେଵ ହି ।
  • ଅସଚ୍ଚ କାଲଦେଶାଦି ଅସତ୍ କ୍ଷେତ୍ରାଦିଭାଵନମ୍ ॥ ୪୬॥
  • ତଜ୍ଜନ୍ଯଧର୍ମାଧର୍ମୌ ଚ ଅସଦେଵ ଵିନିର୍ଣଯଃ ।
  • ଅସଚ୍ଚ ସର୍ଵକର୍ମାଣି ଅସଦସ୍ଵପରଭ୍ରମଃ ॥ ୪୭॥
  • ଅସଚ୍ଚ ଚିତ୍ତସଦ୍ଭାଵ ଅସଚ୍ଚ ସ୍ଥୂଲଦେହକମ୍ ।
  • ଅସଚ୍ଚ ଲିଙ୍ଗଦେହଂ ଚ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ଶିଵଂ ଶପେ ॥ ୪୮॥
  • ଅସତ୍ଯଂ ସ୍ଵର୍ଗନରକଂ ଅସତ୍ଯଂ ତଦ୍ଭଵଂ ସୁଖମ୍ ।
  • ଅସଚ୍ଚ ଗ୍ରାହକଂ ସର୍ଵଂ ଅସତ୍ଯଂ ଗ୍ରାହ୍ଯରୂପକମ୍ ॥ ୪୯॥
  • ଅସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଵଦ୍ଭାଵଂ ଅସତ୍ଯଂ ତେ ଶିଵେ ଶପେ ।var was ସତ୍ଯଵଦ୍ଭାନଂ
  • ଅସତ୍ଯଂ ଵର୍ତମାନାଖ୍ଯଂ ଅସତ୍ଯଂ ଭୂତରୂପକମ୍ ॥ ୫୦॥
  • ଅସତ୍ଯଂ ହି ଭଵିଷ୍ଯାଖ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ଶିଵେ ଶପେ ।
  • ଅସତ୍ ପୂର୍ଵମସନ୍ମଧ୍ଯମସଦନ୍ତମିଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୫୧॥
  • ଅସଦେଵ ସଦା ପ୍ରାଯଂ ଅସଦେଵ ନ ସଂଶଯଃ ।
  • ଅସଦେଵ ସଦା ଜ୍ଞାନମଜ୍ଞାନଜ୍ଞେଯମେଵ ଚ ॥ ୫୨॥
  • ଅସତ୍ଯଂ ସର୍ଵଦା ଵିଶ୍ଵମସତ୍ଯଂ ସର୍ଵଦା ଜଡମ୍ ।
  • ଅସତ୍ଯଂ ସର୍ଵଦା ଦୃଶ୍ଯଂ ଭାତି ତୌ ରଙ୍ଗଶୃଙ୍ଗଵତ୍ ॥ ୫୩॥
  • ଅସତ୍ଯଂ ସର୍ଵଦା ଭାଵଃ ଅସତ୍ଯଂ କୋଶସଂଭଵମ୍ ।
  • ଅସତ୍ଯଂ ସକଲଂ ମନ୍ତ୍ରଂ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୫୪॥
  • ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯଜ୍ଜଗନ୍ନାସ୍ତି ନାସ୍ତ୍ଯନାତ୍ମମିଦଂ ସଦା ।
  • ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯନ୍ମୃଷୈଵେଦଂ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୫୫॥
  • ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯତ୍ସୁଖଂ ନାସ୍ତି ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ।
  • ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯା ଗତିର୍ନାସ୍ତି ସ୍ଥିତମାତ୍ମନି ସର୍ଵଦା ॥ ୫୬॥
  • ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯନ୍ନ ହି କ୍ଵାପି ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯତ୍ ତୃଣଂ ନ ହି ।
  • ଆତ୍ମନୋଽନ୍ଯନ୍ନ କିଞ୍ଚିଚ୍ଚ କ୍ଵଚିଦପ୍ଯାତ୍ମନୋ ନ ହି ॥ ୫୭॥
  • ଆତ୍ମାନନ୍ଦପ୍ରକରଣମେତତ୍ତେଽଭିହିତଂ ମଯା ।
  • ଯଃ ଶୃଣୋତି ସକୃଦ୍ଵିଦ୍ଵାନ୍ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ଭଵତି ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୫୮॥
  • ସକୃଚ୍ଛ୍ରଵଣମାତ୍ରେଣ ସଦ୍ଯୋବନ୍ଧଵିମୁକ୍ତିଦମ୍ ।
  • ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥାର୍ଥମାତ୍ରଂ ଵୈ ଗୃଣନ୍ ସର୍ଵୈର୍ଵିମୁଚ୍ଯତେ ॥ ୫୯॥

ସୂତଃ -

  • ପୂର୍ଣଂ ସତ୍ଯଂ ମହେଶଂ ଭଜ ନିଯତହୃଦା ଯୋଽନ୍ତରାଯୈର୍ଵିହୀନଃ
  • ସୋ ନିତ୍ଯୋ ନିର୍ଵିକଲ୍ପୋ ଭଵତି ଭୁଵି ସଦା ବ୍ରହ୍ମଭୂତୋ ଋତାତ୍ମା ।
  • ଵିଚ୍ଛିନ୍ନଗ୍ରନ୍ଥିରୀଶେ ଶିଵଵିମଲପଦେ ଵିଦ୍ଯତେ ଭାସତେଽନ୍ତଃ
  • ଆରାମୋଽନ୍ତର୍ଭଵତି ନିଯତଂ ଵିଶ୍ଵଭୂତୋ ମୃତଶ୍ଚ ॥ ୬୦॥

  • ॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ଆତ୍ମାନନ୍ଦପ୍ରକରଣଵର୍ଣନଂ ନାମ ଚତୁର୍ଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com