ଋଭୁଗୀତା ୬ ॥ ପ୍ରପଞ୍ଚସ୍ଯ ସଚ୍ଚିନ୍ମଯତ୍ଵ କଥନମ୍ ॥

ଈଶ୍ଵରଃ -

• ଵ୍ରତାନି ମିଥ୍ଯା ଭୁଵନାନି ମିଥ୍ଯା
• ଭାଵାଦି ମିଥ୍ଯା ଭଵନାନି ମିଥ୍ଯା ।
• ଭଯଂ ଚ ମିଥ୍ଯା ଭରଣାଦି ମିଥ୍ଯା
• ଭୁକ୍ତଂ ଚ ମିଥ୍ଯା ବହୁବନ୍ଧମିଥ୍ଯା ॥ ୧॥
• ଵେଦାଶ୍ଚ ମିଥ୍ଯା ଵଚନାନି ମିଥ୍ଯା
• ଵାକ୍ଯାନି ମିଥ୍ଯା ଵିଵିଧାନି ମିଥ୍ଯା ।
• ଵିତ୍ତାନି ମିଥ୍ଯା ଵିଯଦାଦି ମିଥ୍ଯା
• ଵିଧୁଶ୍ଚ ମିଥ୍ଯା ଵିଷଯାଦି ମିଥ୍ଯା ॥ ୨॥
• ଗୁରୁଶ୍ଚ ମିଥ୍ଯା ଗୁଣଦୋଷମିଥ୍ଯା
• ଗୁହ୍ଯଂ ଚ ମିଥ୍ଯା ଗଣନା ଚ ମିଥ୍ଯା ।
• ଗତିଶ୍ଚ ମିଥ୍ଯା ଗମନଂ ଚ ମିଥ୍ଯା
• ସର୍ଵଂ ଚ ମିଥ୍ଯା ଗଦିତଂ ଚ ମିଥ୍ଯା ॥ ୩॥
• ଵେଦଶାସ୍ତ୍ରପୁରାଣଂ ଚ କାର୍ଯଂ କାରଣମୀଶ୍ଵରଃ ।
• ଲୋକୋ ଭୂତଂ ଜନଂ ଚୈଵ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୪॥
• ବନ୍ଧୋ ମୋକ୍ଷଃ ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ଧ୍ଯାନଂ ଚିତ୍ତଂ ସୁରାସୁରାଃ ।
• ଗୌଣଂ ମୁଖ୍ଯଂ ପରଂ ଚାନ୍ଯତ୍ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୫॥
• ଵାଚା ଵଦତି ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ।
• ସଙ୍କଲ୍ପାତ୍ କଲ୍ପ୍ଯତେ ଯଦ୍ଯତ୍ ମନସା ଚିନ୍ତ୍ଯତେ ଚ ଯତ୍ ॥ ୬॥
• ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ନିଶ୍ଚୀଯତେ କିଞ୍ଚିତ୍ ଚିତ୍ତେନ ନୀଯତେ କ୍ଵଚିତ୍ ।
• ପ୍ରପଞ୍ଚେ ପଞ୍ଚତେ ଯଦ୍ଯତ୍ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯେତି ନିଶ୍ଚଯଃ ॥ ୭॥
• ଶ୍ରୋତ୍ରେଣ ଶ୍ରୂଯତେ ଯଦ୍ଯନ୍ନେତ୍ରେଣ ଚ ନିରୀକ୍ଷ୍ଯତେ ।
• ନେତ୍ରଂ ଶ୍ରୋତ୍ରଂ ଗାତ୍ରମେଵ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୮॥
• ଇଦମିତ୍ଯେଵ ନିର୍ଦିଷ୍ଟମିଦମିତ୍ଯେଵ କଲ୍ପିତମ୍ ।
• ଯଦ୍ଯଦ୍ଵସ୍ତୁ ପରିଜ୍ଞାତଂ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୯॥
• କୋଽହଂ କିନ୍ତଦିଦଂ ସୋଽହଂ ଅନ୍ଯୋ ଵାଚଯତେ ନହି ।
• ଯଦ୍ଯତ୍ ସଂଭାଵ୍ଯତେ ଲୋକେ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯେତି ନିଶ୍ଚଯଃ ॥ ୧୦॥
• ସର୍ଵାଭ୍ଯାସ୍ଯଂ ସର୍ଵଗୋପ୍ଯଂ ସର୍ଵକାରଣଵିଭ୍ରମଃ ।
• ସର୍ଵଭୂତେତି ଵାର୍ତା ଚ ମିଥ୍ଯେତି ଚ ଵିନିଶ୍ଚଯଃ ॥ ୧୧॥
• ସର୍ଵଭେଦପ୍ରଭେଦୋ ଵା ସର୍ଵସଂକଲ୍ପଵିଭ୍ରମଃ ।
• ସର୍ଵଦୋଷପ୍ରଭେଦଶ୍ଚ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୧୨॥
• ରକ୍ଷକୋ ଵିଷ୍ଣୁରିତ୍ଯାଦି ବ୍ରହ୍ମସୃଷ୍ଟେସ୍ତୁ କାରଣମ୍ ।
• ସଂହାରେ ଶିଵ ଇତ୍ଯେଵଂ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୧୩॥
• ସ୍ନାନଂ ଜପସ୍ତପୋ ହୋମଃ ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯୋ ଦେଵପୂଜନମ୍ ।
• ମନ୍ତ୍ରୋ ଗୋତ୍ରଂ ଚ ସତ୍ସଙ୍ଗଃ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୧୪॥
• ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ଜଗନ୍ମିଥ୍ଯା ଭୂତଂ ଭଵ୍ଯଂ ଭଵତ୍ତଥା ।
• ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ଵିଭାଵେନ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯା ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୧୫॥
• ଚିତ୍ତଭେଦୋ ଜଗଦ୍ଭେଦଃ ଅଵିଦ୍ଯାଯାଶ୍ଚ ସଂଭଵଃ ।
• ଅନେକକୋଟିବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡାଃ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୧୬॥
• ଲୋକତ୍ରଯେଷୁ ସଦ୍ଭାଵୋ ଗୁଣଦୋଷାଦିଜୃଂଭଣମ୍ ।
• ସର୍ଵଦେଶିକଵାର୍ତୋକ୍ତିଃ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୧୭॥
• ଉତ୍କୃଷ୍ଟଂ ଚ ନିକୃଷ୍ଟଂ ଚ ଉତ୍ତମଂ ମଧ୍ଯମଂ ଚ ତତ୍ ।
• ଓଂକାରଂ ଚାପ୍ଯକାରଂ ଚ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୧୮॥
• ଯଦ୍ଯଜ୍ଜଗତି ଦୃଶ୍ଯେତ ଯଦ୍ଯଜ୍ଜଗତି ଵୀକ୍ଷ୍ଯତେ ।
• ଯଦ୍ଯଜ୍ଜଗତି ଵର୍ତେତ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୧୯॥
• ଯେନ କେନାକ୍ଷରେଣୋକ୍ତଂ ଯେନ କେନାପି ସଙ୍ଗତମ୍ ।
• ଯେନ କେନାପି ନୀତଂ ତତ୍ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୨୦॥
• ଯେନ କେନାପି ଗଦିତଂ ଯେନ କେନାପି ମୋଦିତମ୍ ।
• ଯେନ କେନାପି ଚ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୨୧॥
• ଯେନ କେନାପି ଯଦ୍ଦତ୍ତଂ ଯେନ କେନାପି ଯତ୍ କୃତମ୍ ।
• ଯତ୍ର କୁତ୍ର ଜଲସ୍ନାନଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୨୨॥
• ଯତ୍ର ଯତ୍ର ଶୁଭଂ କର୍ମ ଯତ୍ର ଯତ୍ର ଚ ଦୁଷ୍କୃତମ୍ ।
• ଯଦ୍ଯତ୍ କରୋଷି ସତ୍ଯେନ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୨୩॥
• ଇଦଂ ସର୍ଵମହଂ ସର୍ଵଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ।
• ଯତ୍ କିଞ୍ଚିତ୍ ପ୍ରତିଭାତଂ ଚ ସର୍ଵଂ ମିଥ୍ଯେତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୨୪॥

ଋଭୁଃ -

• ପୁନର୍ଵକ୍ଷ୍ଯେ ରହସ୍ଯାନାଂ ରହସ୍ଯଂ ପରମାଦ୍ଭୁତମ୍ ।
• ଶଙ୍କରେଣ କୁମାରାଯ ପ୍ରୋକ୍ତଂ କୈଲାସ ପର୍ଵତେ ॥ ୨୫॥
• ତନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଚିନ୍ମାତ୍ରମଖଣ୍ଡୈକରସଂ ସଦା ।
• ଏକଵର୍ଜିତଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ॥ ୨୬॥
• ଇଦଂ ଚ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ।
• ଆତ୍ମାଭାସଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ॥ ୨୭॥
• ସର୍ଵଲୋକଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ।
• ତ୍ଵତ୍ତା ମତ୍ତା ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରାନ୍ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚନ ॥ ୨୮॥
• ଆକାଶୋ ଭୂର୍ଜଲଂ ଵାଯୁରଗ୍ନିର୍ବ୍ରହ୍ମା ହରିଃ ଶିଵଃ ।
• ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିଚ୍ଚ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ॥ ୨୯॥
• ଅଖଣ୍ଡୈକରସଂ ସର୍ଵଂ ଯଦ୍ଯଚ୍ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ।
• ଭୂତଂ ଭଵ୍ଯଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ॥ ୩୦॥
• ଦ୍ରଵ୍ଯଂ କାଲଶ୍ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଜ୍ଞାନଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ଚ ।
• ଜ୍ଞେଯଂ ଜ୍ଞାନଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ॥ ୩୧॥
• ସଂଭାଷଣଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଵାକ୍ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ।
• ଅସଚ୍ଚ ସଚ୍ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯମେଵ ହି ॥ ୩୨॥
• ଆଦିରନ୍ତଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଅସ୍ତି ଚେଚ୍ଚିନ୍ମଯଂ ସଦା ।
• ବ୍ରହ୍ମା ଯଦ୍ଯପି ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଵିଷ୍ଣୁଶ୍ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ॥ ୩୩॥
• ରୁଦ୍ରୋଽପି ଦେଵାଶ୍ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଅସ୍ତି ନରତିର୍ଯକ୍ସୁରାସୁରମ୍ ।
• ଗୁରୁଶିଷ୍ଯାଦି ସନ୍ମାତ୍ରଂ ଜ୍ଞାନଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ॥ ୩୪॥
• ଦୃଗ୍ଦୃଶ୍ଯଂ ଚାପି ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଜ୍ଞାତା ଜ୍ଞେଯଂ ଧ୍ରୁଵାଧ୍ରୁଵମ୍ ।
• ସର୍ଵାଶ୍ଚର୍ଯଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଦେହଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ॥ ୩୫॥
• ଲିଙ୍ଗଂ ଚାପି ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ କାରଣଂ କାର୍ଯମେଵ ଚ ।
• ମୂର୍ତାମୂର୍ତଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ପାପପୁଣ୍ଯମଥାପି ଚ ॥ ୩୬॥
• ଦ୍ଵୈତାଦ୍ଵୈତଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଵେଦଵେଦାନ୍ତମେଵ ଚ ।
• ଦିଶୋଽପି ଵିଦିଶଶ୍ଚୈଵ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ତସ୍ଯ ପାଲକାଃ ॥ ୩୭॥
• ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଵ୍ଯଵହାରାଦି ଭୂତଂ ଭଵ୍ଯଂ ଭଵତ୍ତଥା ।
• ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ନାମରୂପଂ ଚ ଭୂତାନି ଭୁଵନାନି ଚ ॥ ୩୮॥
• ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ପ୍ରାଣ ଏଵେହ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵମିନ୍ଦ୍ରିଯମ୍ ।
• ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ପଞ୍ଚକୋଶାଦି ଚିନ୍ମାତ୍ରାନନ୍ଦମୁଚ୍ଯତେ ॥ ୩୯॥
• ନିତ୍ଯାନିତ୍ଯଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ।
• ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ନାସ୍ତି ନିତ୍ଯଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ନାସ୍ତି ସତ୍ଯକମ୍ ॥ ୪୦॥
• ଚିନ୍ମାତ୍ରମପି ଵୈରାଗ୍ଯଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରକମିଦଂ କିଲ ।
• ଆଧାରାଦି ହି ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଆଧେଯଂ ଚ ମୁନୀଶ୍ଵର ॥ ୪୧॥
• ଯଚ୍ଚ ଯାଵଚ୍ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ଯଚ୍ଚ ଯାଵଚ୍ଚ ଦୃଶ୍ଯତେ ।
• ଯଚ୍ଚ ଯାଵଚ୍ଚ ଦୂରସ୍ଥଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ॥ ୪୨॥
• ଯଚ୍ଚ ଯାଵଚ୍ଚ ଭୂତାନି ଯଚ୍ଚ ଯାଵଚ୍ଚ ଵକ୍ଷ୍ଯତେ ।
• ଯଚ୍ଚ ଯାଵଚ୍ଚ ଵେଦୋକ୍ତଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ॥ ୪୩॥
• ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ନାସ୍ତି ବନ୍ଧଂ ଚ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ନାସ୍ତି ମୋକ୍ଷକମ୍ ।
• ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ସନ୍ମାତ୍ରଂ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ଶିଵଂ ସ୍ପୃଶେ ॥ ୪୪॥
• ସର୍ଵଂ ଵେଦତ୍ରଯପ୍ରୋକ୍ତଂ ସର୍ଵଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରମେଵ ହି ।
• ଶିଵପ୍ରୋକ୍ତଂ କୁମାରାଯ ତଦେତତ୍ କଥିତଂ ତ୍ଵଯି ।
• ଯଃ ଶୃଣୋତି ସକୃଦ୍ଵାପି ବ୍ରହ୍ମୈଵ ଭଵତି ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୪୫॥

ସୂତଃ -

• ଈଶାଵାସ୍ଯାଦିମନ୍ତ୍ରୈର୍ଵରଗଗନତନୋଃ କ୍ଷେତ୍ରଵାସାର୍ଥଵାଦୈଃ
• ତଲ୍ଲିଙ୍ଗାଗାରମଧ୍ଯସ୍ଥିତସୁମହଦୀଶାନ ଲିଙ୍ଗେଷୁ ପୂଜା ।
• ଅକ୍ଲେଦ୍ଯେ ଚାଭିଷେକୋ ... ... ... ଦିଗ୍ଵାସସେ ଵାସଦାନଂ
• ନୋ ଗନ୍ଧଘ୍ରାଣହୀନେ ରୂପଦୃଶ୍ଯାଦ୍ଵିହୀନେ ଗନ୍ଧପୁଷ୍ପାର୍ପଣାନି ॥ ୪୬॥
• ସ୍ଵଭାସେ ଦୀପଦାନଂ ... ସର୍ଵଭକ୍ଷେ ମହେଶେ
• ନୈଵେଦ୍ଯଂ ନିତ୍ଯତୃପ୍ତେ ସକଲଭୁଵନଗେ ପ୍ରକ୍ରମୋ ଵା ନମସ୍ଯା ।
• କୁର୍ଯାଂ କେନାପି ଭାଵୈର୍ମମ ନିଗମଶିରୋଭାଵ ଏଵ ପ୍ରମାଣମ୍ ॥ ୪୭॥
• ଅଵିଚ୍ଛିନ୍ନୈଶ୍ଛିନ୍ନୈଃ ପରିକରଵରୈଃ ପୂଜନଧିଯା
• ଭଜନ୍ତ୍ଯଜ୍ଞାସ୍ତଦ୍ଜ୍ଞାଃ ଵିଧିଵିହିତବୁଦ୍ଧ୍ଯାଗତଧିଯଃ ।var was ତଦଜ୍ଞାଃ
• ତଥାପୀଶଂ ଭାଵୈର୍ଭଜତି ଭଜତାମାତ୍ମପଦଵୀଂ
• ଦଦାତୀଶୋ ଵିଶ୍ଵଂ ଭ୍ରମଯତି ଗତଜ୍ଞାଂଶ୍ଚ କୁରୁତେ ॥ ୪୮॥

• ॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ପ୍ରପଞ୍ଚସ୍ଯ ସଚ୍ଚିନ୍ମଯତ୍ଵକଥନଂ ନାମ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com