ଋଭୁଗୀତା ୩୦ ॥ ବ୍ରହ୍ମୈକ-ରୂପତ୍ଵ ନିରୂପଣ ପ୍ରକରଣମ୍ ॥

ଋଭୁଃ -

• ଵକ୍ଷ୍ଯେ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରଂ ଜଗତ୍ସନ୍ତ୍ଯାଗପୂର୍ଵକମ୍ ।
• ସକୃଚ୍ଛ୍ରଵଣମାତ୍ରେଣ ବ୍ରହ୍ମଭାଵଂ ପରଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୧॥
• ବ୍ରହ୍ମ ବ୍ରହ୍ମପରଂ ମାତ୍ରଂ ନିର୍ଗୁଣଂ ନିତ୍ଯନିର୍ମଲମ୍ ।
• ଶାଶ୍ଵତଂ ସମମତ୍ଯନ୍ତଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋଽନ୍ଯନ୍ନ ଵିଦ୍ଯତେ ॥ ୨॥
• ଅହଂ ସତ୍ଯଃ ପରାନନ୍ଦଃ ଶୁଦ୍ଧୋ ନିତ୍ଯୋ ନିରଞ୍ଜନଃ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୩॥
• ଅଖଣ୍ଡୈକରସୈଵାସ୍ମି ପରିପୂର୍ଣୋଽସ୍ମି ସର୍ଵଦା ।
• ବ୍ରହ୍ମୈଵ ସର୍ଵଂ ନାନ୍ଯୋଽସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୪॥
• ସର୍ଵଦା କେଵଲାତ୍ମାହଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିତ୍ଯଶଃ ।
• ଆନନ୍ଦରୂପମେଵାହଂ ନାନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ ଶାଶ୍ଵତମ୍ ॥ ୫॥
• ଶୁଦ୍ଧାନନ୍ଦସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ଶୁଦ୍ଧଵିଜ୍ଞାନମାତ୍ମନଃ ।
• ଏକାକାରସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ନୈକସତ୍ତାଵିଵର୍ଜିତଃ ॥ ୬॥
• ଅନ୍ତରଜ୍ଞାନଶୁଦ୍ଧୋଽହମହମେଵ ପରାଯଣମ୍ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୭॥
• ଅନେକତତ୍ତ୍ଵହୀନୋଽହଂ ଏକତ୍ଵଂ ଚ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୮॥
• ସର୍ଵପ୍ରକାରରୂପୋଽସ୍ମି ସର୍ଵଂ ଇତ୍ଯପି ଵର୍ଜିତଃ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୯॥
• ନିର୍ମଲଜ୍ଞାନରୂପୋଽହମହମେଵ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ।
• ଶୁଦ୍ଧବ୍ରହ୍ମସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ଵିଶୁଦ୍ଧପଦଵର୍ଜିତଃ ॥ ୧୦॥
• ନିତ୍ଯାନନ୍ଦସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦମହଂ ସଦା ।
• ସୂକ୍ଷ୍ମାତ୍ ସୂକ୍ଷ୍ମତରୋଽହଂ ଵୈ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଇତ୍ଯାଦିଵର୍ଜିତଃ ॥ ୧୧॥
• ଅଖଣ୍ଡାନନ୍ଦମାତ୍ରୋଽହଂ ଅଖଣ୍ଡାନନ୍ଦଵିଗ୍ରହଃ ।
• ସଦାଽମୃତସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ସଦା କୈଵଲ୍ଯଵିଗ୍ରହଃ ॥ ୧୨॥
• ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦମିଦଂ ସର୍ଵଂ ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି କଦାଚନ ।
• ଜୀଵତ୍ଵଧର୍ମହୀନୋଽହମୀଶ୍ଵରତ୍ଵଵିଵର୍ଜିତଃ ॥ ୧୩॥
• ଵେଦଶାସ୍ତ୍ରସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ଶାସ୍ତ୍ରସ୍ମରଣକାରଣମ୍ ।
• ଜଗତ୍କାରଣକାର୍ଯଂ ଚ ବ୍ରହ୍ମଵିଷ୍ଣୁମହେଶ୍ଵରାଃ ॥ ୧୪॥
• ଵାଚ୍ଯଵାଚକଭେଦଂ ଚ ସ୍ଥୂଲସୂକ୍ଷ୍ମଶରୀରକମ୍ ।
• ଜାଗ୍ରତ୍ସ୍ଵପ୍ନସୁଷୁପ୍ତାଦ୍ଯପ୍ରାଜ୍ଞତୈଜସଵିଶ୍ଵକାଃ ॥ ୧୫॥
• ସର୍ଵଶାସ୍ତ୍ରସ୍ଵରୂପୋଽହଂ ସର୍ଵାନନ୍ଦମହଂ ସଦା ।
• ଅତୀତନାମରୂପାର୍ଥ ଅତୀତଃ ସର୍ଵକଲ୍ପନାତ୍ ॥ ୧୬॥
• ଦ୍ଵୈତାଦ୍ଵୈତଂ ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ଲାଭାଲାଭୌ ଜଯାଜଯୌ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୧୭॥
• ସାତ୍ତ୍ଵିକଂ ରାଜସଂ ଭେଦଂ ସଂଶଯଂ ହୃଦଯଂ ଫଲମ୍ ।
• ଦୃକ୍ ଦୃଷ୍ଟଂ ସର୍ଵଦ୍ରଷ୍ଟା ଚ ଭୂତଭୌତିକଦୈଵତମ୍ ॥ ୧୮॥
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
• ତୁର୍ଯରୂପମହଂ ସାକ୍ଷାତ୍ ଜ୍ଞାନରୂପମହଂ ସଦା ॥ ୧୯॥
• ଅଜ୍ଞାନଂ ଚୈଵ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ତତ୍କାର୍ଯଂ କୁତ୍ର ଵିଦ୍ଯତେ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୨୦॥
• ଚିତ୍ତଵୃତ୍ତିଵିଲାସଂ ଚ ବୁଦ୍ଧୀନାମପି ନାସ୍ତି ହି ।
• ଦେହସଙ୍କଲ୍ପହୀନୋଽହଂ ବୁଦ୍ଧିସଙ୍କଲ୍ପକଲ୍ପନା ॥ ୨୧॥
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
• ବୁଦ୍ଧିନିଶ୍ଚଯରୂପୋଽହଂ ନିଶ୍ଚଯଂ ଚ ଗଲତ୍ଯହୋ ॥ ୨୨॥
• ଅହଂକାରଂ ବହୁଵିଧଂ ଦେହୋଽହମିତି ଭାଵନମ୍ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୨୩॥
• ବ୍ରହ୍ମାହମପି କାଣୋଽହଂ ବଧିରୋଽହଂ ପରୋଽସ୍ମ୍ଯହମ୍ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୨୪॥
• ଦେହୋଽହମିତି ତାଦାତ୍ମ୍ଯଂ ଦେହସ୍ଯ ପରମାତ୍ମନଃ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୨୫॥
• ସର୍ଵୋଽହମିତି ତାଦାତ୍ମ୍ଯଂ ସର୍ଵସ୍ଯ ପରମାତ୍ମନଃ ।
• ଇତି ଭାଵଯ ଯତ୍ନେନ ବ୍ରହ୍ମୈଵାହମିତି ପ୍ରଭୋ ॥ ୨୬॥
• ଦୃଢନିଶ୍ଚଯମେଵେଦଂ ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯମହଂ ପରମ୍ ।
• ଦୃଢନିଶ୍ଚଯମେଵାତ୍ର ସଦ୍ଗୁରୋର୍ଵାକ୍ଯନିଶ୍ଚଯମ୍ ॥ ୨୭॥
• ଦୃଢନିଶ୍ଚଯସାମ୍ରାଜ୍ଯେ ତିଷ୍ଠ ତିଷ୍ଠ ସଦା ପରଃ ।
• ଅହମେଵ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଆତ୍ମାନନ୍ଦପ୍ରକାଶକଃ ॥ ୨୮॥
• ଶିଵପୂଜା ଶିଵଶ୍ଚାହଂ ଵିଷ୍ଣୁର୍ଵିଷ୍ଣୁପ୍ରପୂଜନମ୍ ।
• ଯଦ୍ଯତ୍ ସଂଵେଦ୍ଯତେ କିଞ୍ଚିତ୍ ଯଦ୍ଯନ୍ନିଶ୍ଚୀଯତେ କ୍ଵଚିତ୍ ॥ ୨୯॥
• ତଦେଵ ତ୍ଵଂ ତ୍ଵମେଵାହଂ ଇତ୍ଯେଵଂ ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚନ ।
• ଇଦଂ ଚିତ୍ତମିଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ଇତ୍ଯେଵମିତି ନାସ୍ତି ହି ॥ ୩୦॥
• ସଦସଦ୍ଭାଵଶେଷୋଽପି ତତ୍ତଦ୍ଭେଦଂ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ।
• ସୁଖରୂପମିଦଂ ସର୍ଵଂ ସୁଖରୂପମିଦଂ ନ ଚ ॥ ୩୧॥
• ଲକ୍ଷଭେଦଂ ସକୃଦ୍ଭେଦଂ ସର୍ଵଭେଦଂ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ।
• ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦୋ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୩୨॥
• ବ୍ରହ୍ମଭେଦଂ ତୁର୍ଯଭେଦଂ ଜୀଵଭେଦମଭେଦକମ୍ ।
• ଇଦମେଵ ହି ନୋତ୍ପନ୍ନଂ ସର୍ଵଦା ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚନ ॥ ୩୩॥
• ସ ଦେଵମିତି ନିର୍ଦେଶୋ ନାସ୍ତି ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ସର୍ଵଦା ।
• ଅସ୍ତି ଚେତ୍ କିଲ ଵକ୍ତଵ୍ଯଂ ନାସ୍ତି ଚେତ୍ କଥମୁଚ୍ଯତେ ॥ ୩୪॥
• ପରଂ ଵିଶେଷମେଵେତି ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚିତ୍ ସଦା ମଯି ।
• ଚଞ୍ଚଲଂ ମନଶ୍ଚୈଵ ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୩୫॥
• ଏଵମେଵ ସଦା ପୂର୍ଣୋ ନିରୀହସ୍ତିଷ୍ଠ ଶାନ୍ତଧୀଃ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମି ପୂର୍ଣୋଽସ୍ମି ଏଵଂ ଚ ନ କଦାଚନ ॥ ୩୬॥
• ଆନନ୍ଦୋଽହଂ ଵରିଷ୍ଠୋଽହଂ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ମୀତ୍ଯପି ନାସ୍ତି ହି ।
• ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦମହାନନ୍ଦମାତ୍ମାନନ୍ଦମଖଣ୍ଡିତମ୍ ॥ ୩୭॥
• ଇଦଂ ପରମହନ୍ତା ଚ ସର୍ଵଦା ନାସ୍ତି କିଞ୍ଚନ ।
• ଇଦଂ ସର୍ଵମିତି ଖ୍ଯାତି ଆନନ୍ଦଂ ନେତି ନୋ ଭ୍ରମଃ ॥ ୩୮॥
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
• ଲକ୍ଷ୍ଯଲକ୍ଷଣଭାଵଂ ଚ ଦୃଶ୍ଯଦର୍ଶନଦୃଶ୍ଯତା ॥ ୩୯॥
• ଅତ୍ଯନ୍ତାଭାଵମେଵେତି ସର୍ଵଦାନୁଭଵଂ ମହତ୍ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୪୦॥
• ଗୁହ୍ଯଂ ମନ୍ତ୍ରଂ ଗୁଣଂ ଶାସ୍ତ୍ରଂ ସତ୍ଯଂ ଶ୍ରୋତ୍ରଂ କଲେଵରମ୍ ।
• ମରଣଂ ଜନନଂ କାର୍ଯଂ କାରଣଂ ପାଵନଂ ଶୁଭମ୍ ॥ ୪୧॥
• କାମକ୍ରୋଧୌ ଲୋଭମୋହୌ ମଦୋ ମାତ୍ସର୍ଯମେଵ ହି ।
• ଦ୍ଵୈତଦୋଷଂ ଭଯଂ ଶୋକଂ ସର୍ଵଂ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ସର୍ଵଦା ॥ ୪୨॥
• ଇଦଂ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ସକଲଂ ସୁଖମ୍ ।
• ଇଦଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ମନନମହଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ଚିନ୍ତନମ୍ ॥ ୪୩॥
• ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ମନନଂ ତ୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମତ୍ଵଵିନାଶନମ୍ ।
• ସତ୍ଯତ୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମଵିଜ୍ଞାନଂ ଅସତ୍ଯତ୍ଵଂ ନ ବାଧ୍ଯତେ ॥ ୪୪॥
• ଏକ ଏଵ ପରୋ ହ୍ଯାତ୍ମା ଏକତ୍ଵଶ୍ରାନ୍ତିଵର୍ଜିତଃ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ସଦା ବ୍ରହ୍ମ ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୪୫॥
• ଜୀଵରୂପା ଜୀଵଭାଵା ଜୀଵଶବ୍ଦତ୍ରଯଂ ନ ହି ।
• ଈଶରୂପଂ ଚେଶଭାଵଂ ଈଶଶବ୍ଦଂ ଚ କଲ୍ପିତମ୍ ॥ ୪୬॥
• ନାକ୍ଷରଂ ନ ଚ ସର୍ଵଂ ଵା ନ ପଦଂ ଵାଚ୍ଯଵାଚକମ୍ ।
• ହୃଦଯଂ ମନ୍ତ୍ରତନ୍ତ୍ରଂ ଚ ଚିତ୍ତଂ ବୁଦ୍ଧିର୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୪୭॥
• ମୂଢୋ ଜ୍ଞାନୀ ଵିଵେକୀ ଵା ଶୁଦ୍ଧ ଇତ୍ଯପି ନାସ୍ତି ହି ।
• ନିଶ୍ଚଯଂ ପ୍ରଣଵଂ ତାରଂ ଆତ୍ମାଯଂ ଗୁରୁଶିଷ୍ଯକମ୍ ॥ ୪୮॥
• ତୂଷ୍ଣୀଂ ତୂଷ୍ଣୀଂ ମହାତୂଷ୍ଣୀଂ ମୌନଂ ଵା ମୌନଭାଵନମ୍ ।
• ପ୍ରକାଶନଂ ପ୍ରକାଶଂ ଚ ଆତ୍ମାନାତ୍ମଵିଵେଚନମ୍ ॥ ୪୯॥
• ଧ୍ଯାନଯୋଗଂ ରାଜଯୋଗଂ ଭୋଗମଷ୍ଟାଙ୍ଗଲକ୍ଷଣମ୍ ।
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୫୦॥
• ଅସ୍ତିତ୍ଵଭାଷଣଂ ଚାପି ନାସ୍ତିତ୍ଵସ୍ଯ ଚ ଭାଷଣମ୍ ।
• ପଞ୍ଚାଶଦ୍ଵର୍ଣରୂପୋଽହଂ ଚତୁଃଷଷ୍ଟିକଲାତ୍ମକଃ ॥ ୫୧॥
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
• ବ୍ରହ୍ମୈଵାହଂ ପ୍ରସନ୍ନାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମୈଵାହଂ ଚିଦଵ୍ଯଯଃ ॥ ୫୨॥
• ଶାସ୍ତ୍ରଜ୍ଞାନଵିଦୂରୋଽହଂ ଵେଦଜ୍ଞାନଵିଦୂରକଃ ।
• ଉକ୍ତଂ ସର୍ଵଂ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ନାସ୍ତି ସନ୍ଦେହଲେଶତଃ ॥ ୫୩॥
• ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
• ବ୍ରହ୍ମୈଵାହଂ ପ୍ରସନ୍ନାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମୈଵାହଂ ଚିଦଵ୍ଯଯଃ ॥ ୫୪॥
• ଇତ୍ଯେଵଂ ବ୍ରହ୍ମତନ୍ମାତ୍ରଂ ତତ୍ର ତୁଭ୍ଯଂ ପ୍ରିଯଂ ତତଃ ।
• ଯସ୍ତୁ ବୁଦ୍ଧ୍ଯେତ ସତତଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସଂଶଯଃ ।
• ନିତ୍ଯଂ ଶୃଣ୍ଵନ୍ତି ଯେ ମର୍ତ୍ଯାସ୍ତେ ଚିନ୍ମାତ୍ରମଯାମଲାଃ ॥ ୫୫॥
• ସନ୍ଦେହସନ୍ଦେହକରୋଽର୍ଯକାସ୍ଵକୈଃ
• କରାଦିସନ୍ଦୋହଜଗଦ୍ଵିକାରିଭିଃ ।
• ଯୋ ଵୀତମୋହଂ ନ କରୋତି ଦୁର୍ହୃଦଂ
• ଵିଦେହମୁକ୍ତିଂ ଶିଵଦୃକ୍ପ୍ରଭାଵତଃ ॥ ୫୬॥

• ॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ବ୍ରହ୍ମୈକରୂପତ୍ଵନିରୂପଣପ୍ରକରଣଂ ନାମ ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com