ଋଭୁଗୀତା ୪୧ ॥ ଗ୍ରନ୍ଥ-ପ୍ରଶସ୍ତି ନିରୂପଣମ୍ ॥

ଋଭୁଃ -

  • ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହଃ ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସଂଶଯଃ ।
  • ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ନିତ୍ଯାତ୍ମା ଅହମେଵ ପରାତ୍ପରଃ ॥ ୧॥
  • ଚିନ୍ମାତ୍ରୋଽହଂ ନ ସନ୍ଦେହ ଇତି ନିଶ୍ଚିତ୍ଯ ତଂ ତ୍ଯଜ ।
  • ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ପୁନଃ ସତ୍ଯମାତ୍ମନୋଽନ୍ଯନ୍ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୨॥
  • ଶିଵପାଦଦ୍ଵଯଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ଵା ଵଦାମୀଦଂ ନ କିଞ୍ଚନ ।
  • ଗୁରୁପାଦଦ୍ଵଯଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ଵା ଵଦାମୀଦଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୩॥
  • ଜିହ୍ଵଯା ପରଶୁଂ ତପ୍ତଂ ଧାରଯାମି ନ ସଂଶଯଃ ।
  • ଵେଦଶାସ୍ତ୍ରାଦିକଂ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ଵା ଵଦାମୀଦଂ ଵିନିଶ୍ଚିତମ୍ ॥ ୪॥
  • ନିଶ୍ଚଯାତ୍ମନ୍ ନିଶ୍ଚଯସ୍ତ୍ଵଂ ନିଶ୍ଚଯେନ ସୁଖୀ ଭଵ ।
  • ଚିନ୍ମଯସ୍ତ୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯତ୍ଵଂ ଚିନ୍ମଯାନନ୍ଦ ଏଵ ହି ॥ ୫॥
  • ବ୍ରହ୍ମୈଵ ବ୍ରହ୍ମଭୂତାତ୍ମା ବ୍ରହ୍ମୈଵ ତ୍ଵଂ ନ ସଂଶଯଃ ।
  • ସର୍ଵମୁକ୍ତଂ ଭଗଵତା ଯୋଗିନାମପି ଦୁର୍ଲଭମ୍ ॥ ୬॥
  • ଦେଵାନାଂ ଚ ଋଷୀଣାଂ ଚ ଅତ୍ଯନ୍ତଂ ଦୁର୍ଲଭଂ ସଦା ।
  • ଐଶ୍ଵରଂ ପରମଂ ଜ୍ଞାନମୁପଦିଷ୍ଟଂ ଶିଵେନ ହି ॥ ୭॥
  • ଏତତ୍ ଜ୍ଞାନଂ ସମାନୀତଂ କୈଲାସାଚ୍ଛଙ୍କରାନ୍ତିକାତ୍ ।
  • ଦେଵାନାଂ ଦକ୍ଷିଣାମୂର୍ତିର୍ଦଶସାହସ୍ରଵତ୍ସରାନ୍ ॥ ୮॥
  • ଵିଘ୍ନେଶୋ ବହୁସାହସ୍ରଂ ଵତ୍ସରଂ ଚୋପଦିଷ୍ଟଵାନ୍ ।
  • ସାକ୍ଷାଚ୍ଛିଵୋଽପି ପାର୍ଵତ୍ଯୈ ଵତ୍ସରଂ ଚୋପଦିଷ୍ଟଵାନ୍ ॥ ୯॥
  • କ୍ଷୀରାବ୍ଧୌ ଚ ମହାଵିଷ୍ଣୁର୍ବ୍ରହ୍ମଣେ ଚୋପଦିଷ୍ଟଵାନ୍ ।
  • କଦାଚିତ୍ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ତୁ ମତ୍ପିତୁଶ୍ଚୋକ୍ତଵାନହମ୍ ॥ ୧୦॥
  • ନାରଦାଦି ଋଷୀଣାଂ ଚ ଉପଦିଷ୍ଟଂ ମହଦ୍ବହୁ ।
  • ଅଯାତଯାମଂ ଵିସ୍ତାରଂ ଗୃହୀତ୍ଵାଽହମିହାଗତଃ ॥ ୧୧॥
  • ନ ସମଂ ପାଦମେକଂ ଚ ତୀର୍ଥକୋଟିଫଲଂ ଲଭେତ୍ ।
  • ନ ସମଂ ଗ୍ରନ୍ଥମେତସ୍ଯ ଭୂମିଦାନଫଲଂ ଲଭେତ୍ ॥ ୧୨॥
  • ଏକାନୁଭଵମାତ୍ରସ୍ଯ ନ ସର୍ଵଂ ସର୍ଵଦାନକମ୍ ।
  • ଶ୍ଲୋକାର୍ଧଶ୍ରଵଣସ୍ଯାପି ନ ସମଂ କିଞ୍ଚିଦେଵ ହି ॥ ୧୩॥
  • ତାତ୍ପର୍ଯଶ୍ରଵଣାଭାଵେ ପଠଂସ୍ତୂଷ୍ଣୀଂ ସ ମୁଚ୍ଯତେ ।
  • ସର୍ଵଂ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ସତତମେତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୧୪॥
  • ସର୍ଵମନ୍ତ୍ରଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵଦେଵାଂଶ୍ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୧୫॥
  • ସର୍ଵସ୍ନାନଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵଭାଵଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୧୬॥
  • ସର୍ଵହୋମଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵଦାନଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୧୭॥
  • ସର୍ଵପୂଜାଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵଗୁହ୍ଯଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୧୮॥
  • ସର୍ଵସେଵାଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵାସ୍ତିତ୍ଵଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୧୯॥
  • ସର୍ଵପାଠଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵାଭ୍ଯାସଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୨୦॥
  • ଦେଶିକଂ ଚ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ଗୁରୁଂ ଵାପି ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୨୧॥
  • ସର୍ଵଲୋକଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵୈଶ୍ଵର୍ଯଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୨୨॥
  • ସର୍ଵସଙ୍କଲ୍ପକଂ ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ସର୍ଵପୁଣ୍ଯଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ॥ ୨୩॥
  • ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ସମଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ଅତ୍ରୈଵ ସର୍ଵଵିଜ୍ଞାନଂ ଅତ୍ରୈଵ ପରମଂ ପଦମ୍ ॥ ୨୪॥
  • ଅତ୍ରୈଵ ପରମୋ ମୋକ୍ଷ ଅତ୍ରୈଵ ପରମଂ ସୁଖମ୍ ।
  • ଅତ୍ରୈଵ ଚିତ୍ତଵିଶ୍ରାନ୍ତିରତ୍ରୈଵ ଗ୍ରନ୍ଥିଭେଦନମ୍ ॥ ୨୫॥
  • ଅତ୍ରୈଵ ଜୀଵନ୍ମୁକ୍ତିଶ୍ଚ ଅତ୍ରୈଵ ସକଲୋ ଜପଃ ।
  • ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ପଠଂସ୍ତୂଷ୍ଣୀଂ ସଦ୍ଯୋ ମୁକ୍ତିମଵାପ୍ନୁଯାତ୍ ॥ ୨୬॥
  • ସର୍ଵଶାସ୍ତ୍ରଂ ଚ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯ ଏତନ୍ମାତ୍ରଂ ସଦାଭ୍ଯସେତ୍ ।
  • ଦିନେ ଦିନେ ଚୈକଵାରଂ ପଠେଚ୍ଚେନ୍ମୁକ୍ତ ଏଵ ସଃ ॥ ୨୭॥
  • ଜନ୍ମମଧ୍ଯେ ସକୃଦ୍ଵାପି ଶ୍ରୁତଂ ଚେତ୍ ସୋଽପି ମୁଚ୍ଯତେ ।
  • ସର୍ଵଶାସ୍ତ୍ରସ୍ଯ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଂ ସର୍ଵଵେଦସ୍ଯ ସଂଗ୍ରହମ୍ ॥ ୨୮॥
  • ସାରାତ୍ ସାରତରଂ ସାରଂ ସାରାତ୍ ସାରତରଂ ମହତ୍ ।
  • ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥସ୍ଯ ନ ସମଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯେଽପି ଭଵିଷ୍ଯତି ॥ ୨୯ ॥
  • ନ ପ୍ରସିଦ୍ଧିଂ ଗତେ ଲୋକେ ନ ସ୍ଵର୍ଗେଽପି ଚ ଦୁର୍ଲଭମ୍ ।
  • ବ୍ରହ୍ମଲୋକେଷୁ ସର୍ଵେଷୁ ଶାସ୍ତ୍ରେଷ୍ଵପି ଚ ଦୁର୍ଲଭମ୍ ॥ ୩୦॥
  • ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ କଦାଚିତ୍ତୁ ଚୌର୍ଯଂ କୃତ୍ଵା ପିତାମହଃ ।
  • କ୍ଷୀରାବ୍ଧୌ ଚ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ସର୍ଵେ ମୁଞ୍ଚନ୍ତୁ ନୋ ଇତି ॥ ୩୧॥
  • ଜ୍ଞାତ୍ଵା କ୍ଷୀରସମୁଦ୍ରସ୍ଯ ତୀରେ ପ୍ରାପ୍ତଂ ଗୃହୀତଵାନ୍ ।
  • ଗୃହୀତଂ ଚାପ୍ଯସୌ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଶପଥଂ ଚ ପ୍ରଦତ୍ତଵାନ୍ ॥ ୩୨॥
  • ତତ୍ ଆରଭ୍ଯ ତଲ୍ଲୋକଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵାହମିମମାଗତଃ ।
  • ଅତ୍ଯଦ୍ଭୁତମିଦଂ ଜ୍ଞାନଂ ଗ୍ରନ୍ଥଂ ଚୈଵ ମହାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ ୩୩॥
  • ତଦ୍ ଜ୍ଞୋ ଵକ୍ତା ଚ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ଗ୍ରନ୍ଥଶ୍ରୋତା ଚ ଦୁର୍ଲଭଃ ।
  • ଆତ୍ମନିଷ୍ଠୈକଲଭ୍ଯୋଽସୌ ସଦ୍ଗୁରୁର୍ନୈଷ ଲଭ୍ଯତେ ॥ ୩୪॥
  • ଗ୍ରନ୍ଥଵନ୍ତୋ ନ ଲଭ୍ଯନ୍ତେ ତେନ ନ ଖ୍ଯାତିରାଗତା ।
  • ଭଵତେ ଦର୍ଶିତଂ ହ୍ଯେତଦ୍ଗମିଷ୍ଯାମି ଯଥାଗତମ୍ ॥ ୩୫॥
  • ଏତାଵଦୁକ୍ତମାତ୍ରେଣ ନିଦାଘ ଋଷିସତ୍ତମଃ ।
  • ପତିତ୍ଵା ପାଦଯୋସ୍ତସ୍ଯ ଆନନ୍ଦାଶ୍ରୁପରିପ୍ଲୁତଃ ॥ ୩୬॥
  • ଉଵାଚ ଵାକ୍ଯଂ ସାନନ୍ଦଂ ସାଷ୍ଟାଙ୍ଗଂ ପ୍ରଣିପତ୍ଯ ଚ ।

ନିଦାଘଃ -

  • ଅହୋ ବ୍ରହ୍ମନ୍ କୃତାର୍ଥୋଽସ୍ମି କୃତାର୍ଥୋଽସ୍ମି ନ ସଂଶଯଃ ।
  • ଭଵତାଂ ଦର୍ଶନେନୈଵ ମଜ୍ଜନ୍ମ ସଫଲଂ କୃତମ୍ ॥ ୩୭॥
  • ଏକଵାକ୍ଯସ୍ଯ ମନନେ ମୁକ୍ତୋଽହଂ ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ ।
  • ନମସ୍କରୋମି ତେ ପାଦୌ ସୋପଚାରଂ ନ ଵାସ୍ତଵୌ ॥ ୩୮॥
  • ତସ୍ଯାପି ନାଵକାଶୋଽସ୍ତି ଅହମେଵ ନ ଵାସ୍ତଵମ୍ ।
  • ତ୍ଵମେଵ ନାସ୍ତି ମେ ନାସ୍ତି ବ୍ରହ୍ମେତି ଵଚନଂ ନ ଚ ॥ ୩୯॥
  • ବ୍ରହ୍ମେତି ଵଚନଂ ନାସ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଭାଵଂ ନ କିଞ୍ଚନ ।
  • ଏତଦ୍ଗ୍ରନ୍ଥଂ ନ ମେ ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ଵିଦ୍ଯତେ ॥ ୪୦॥
  • ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ଵାକ୍ଯଂ ନ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ତଂ ନ ହି ।
  • ତଦିତି ଦ୍ଵୈତଭିନ୍ନଂ ତୁ ତ୍ଵମିତି ଦ୍ଵୈତମପ୍ଯଲମ୍ ॥ ୪୧॥
  • ଏଵଂ କିଞ୍ଚିତ୍ କ୍ଵଚିନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ଶାନ୍ତଂ ନିରାମଯମ୍ ।
  • ଏକମେଵ ଦ୍ଵଯଂ ନାସ୍ତି ଏକତ୍ଵମପି ନାସ୍ତି ହି ॥ ୪୨॥
  • ଭିନ୍ନଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵଂ ଜଗଦ୍ଦୋଷଂ ସଂସାରଦ୍ଵୈତଵୃତ୍ତିକମ୍ ।
  • ସାକ୍ଷିଵୃତ୍ତିପ୍ରପଞ୍ଚଂ ଵା ଅଖଣ୍ଡାକାରଵୃତ୍ତିକମ୍ ॥ ୪୩॥
  • ଅଖଣ୍ଡୈକରସୋ ନାସ୍ତି ଗୁରୁର୍ଵା ଶିଷ୍ଯ ଏଵ ଵା ।
  • ଭଵଦ୍ଦର୍ଶନମାତ୍ରେଣ ସର୍ଵମେଵଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୪୪॥
  • ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଯୋତିରହଂ ପ୍ରାପ୍ତୋ ଜ୍ଯୋତିଷାଂ ଜ୍ଯୋତିରସ୍ମ୍ଯହମ୍ ।
  • ନମସ୍ତେ ସୁଗୁରୋ ବ୍ରହ୍ମନ୍ ନମସ୍ତେ ଗୁରୁନନ୍ଦନ ।
  • ଏଵଂ କୃତ୍ଯ ନମସ୍କାରଂ ତୂଷ୍ଣୀମାସ୍ତେ ସୁଖୀ ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୪୫॥
  • କିଂ ଚଣ୍ଡଭାନୁକରମଣ୍ଡଲଦଣ୍ଡିତାନି
  • କାଷ୍ଠାମୁଖେଷୁ ଗଲିତାନି ନମସ୍ତତୀତି ।
  • ଯାଦୃକ୍ଚ ତାଦୃଗଥ ଶଙ୍କରଲିଙ୍ଗସଙ୍ଗ-
  • ଭଙ୍ଗୀନି ପାପକଲଶୈଲକୁଲାନି ସଦ୍ଯଃ ।
  • ଶ୍ରୀମୃତ୍ଯୁଞ୍ଜଯ ରଞ୍ଜଯ ତ୍ରିଭୁଵନାଧ୍ଯକ୍ଷ ପ୍ରଭୋ ପାହି ନଃ ॥ ୪୬॥

  • ॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ଗ୍ରନ୍ଥପ୍ରଶସ୍ତିନିରୂପଣଂ ନାମ ଏକଚତ୍ଵାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com