ଋଭୁଗୀତା ୪୩ ॥ ନିଦାଧାନୁଭଵ ଵର୍ଣନ ପ୍ରକରଣମ୍ ॥

ନିଦାଘଃ -

  • ନ ପଶ୍ଯାମି ଶରୀରଂ ଵା ଲିଙ୍ଗଂ କରଣମେଵ ଵା ।
  • ନ ପଶ୍ଯାମି ମନୋ ଵାପି ନ ପଶ୍ଯାମି ଜଡଂ ତତଃ ॥ ୧॥
  • ନ ପଶ୍ଯାମି ଚିଦାକାଶଂ ନ ପଶ୍ଯାମି ଜଗତ୍ କ୍ଵଚିତ୍ ।
  • ନ ପଶ୍ଯାମି ହରିଂ ଵାପି ନ ପଶ୍ଯାମି ଶିଵଂ ଚ ଵା ॥ ୨॥
  • ଆନନ୍ଦସ୍ଯାନ୍ତରେ ଲଗ୍ନଂ ତନ୍ମଯତ୍ଵାନ୍ନ ଚୋତ୍ଥିତଃ ।
  • ନ ପଶ୍ଯାମି ସଦା ଭେଦଂ ନ ଜଡଂ ନ ଜଗତ୍ କ୍ଵଚିତ୍ ॥ ୩॥
  • ନ ଦ୍ଵୈତଂ ନ ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ନ ଗୁରୁର୍ନ ପରାପରମ୍ ।
  • ନ ଗୁଣଂ ଵା ନ ତୁର୍ଯଂ ଵା ନ ବୁଦ୍ଧିର୍ନ ଚ ସଂଶଯଃ ॥ ୪॥
  • ନ ଚ କାଲଂ ନ ଚ ଭଯଂ ନ ଚ ଶୋକଂ ଶୁଭାଶୁଭମ୍ ।
  • ନ ପଶ୍ଯାମି ସନ୍ଦୀନଂ ନ ବନ୍ଧଂ ନ ଚ ସଂଭଵମ୍ ॥ ୫॥
  • ନ ଦେହେନ୍ଦ୍ରିଯସଦ୍ଭାଵୋ ନ ଚ ସଦ୍ଵସ୍ତୁ ସନ୍ମନଃ ।
  • ନ ପଶ୍ଯାମି ସଦା ସ୍ଥୂଲଂ ନ କୃଶଂ ନ ଚ କୁବ୍ଜକମ୍ ॥ ୬॥
  • ନ ଭୂମିର୍ନ ଜଲଂ ନାଗ୍ନିର୍ନ ମୋହୋ ନ ଚ ମନ୍ତ୍ରକମ୍ ।
  • ନ ଗୁରୁର୍ନ ଚ ଵାକ୍ଯଂ ଵା ନ ଦୃଢଂ ନ ଚ ସର୍ଵକମ୍ ॥ ୭॥
  • ନ ଜଗଚ୍ଛ୍ରଵଣଂ ଚୈଵ ନିଦିଧ୍ଯାସଂ ନ ଚାପରଃ ।
  • ଆନନ୍ଦସାଗରେ ମଗ୍ନସ୍ତନ୍ମଯତ୍ଵାନ୍ନ ଚୋତ୍ଥିତଃ ॥ ୮॥
  • ଆନନ୍ଦୋଽହମଶେଷୋଽହମଜୋଽହମମୃତୋସ୍ମ୍ଯହମ୍ ।
  • ନିତ୍ଯୋଽହମିତି ନିଶ୍ଚିତ୍ଯ ସଦା ପୂର୍ଣୋଽସ୍ମି ନିତ୍ଯଧୀଃ ॥ ୯॥
  • ପୂର୍ଣୋଽହଂ ପୂର୍ଣଚିତ୍ତୋଽହଂ ପୁଣ୍ଯୋଽହଂ ଜ୍ଞାନଵାନହମ୍ ।
  • ଶୁଦ୍ଧୋଽହଂ ସର୍ଵମୁକ୍ତୋଽହଂ ସର୍ଵାକାରୋଽହମଵ୍ଯଯଃ ॥ ୧୦॥
  • ଚିନ୍ମାତ୍ରୋଽହଂ ସ୍ଵଯଂ ସୋଽହଂ ତତ୍ତ୍ଵରୂପୋଽହମୀଶ୍ଵରଃ ।
  • ପରାପରୋଽହଂ ତୁର୍ଯୋଽହଂ ପ୍ରସନ୍ନୋଽହଂ ରସୋଽସ୍ମ୍ଯହମ୍ ॥ ୧୧॥
  • ବ୍ରହ୍ମାଽହଂ ସର୍ଵଲକ୍ଷ୍ଯୋଽହଂ ସଦା ପୂର୍ଣୋଽହମକ୍ଷରଃ ।
  • ମମାନୁଭଵରୂପଂ ଯତ୍ ସର୍ଵମୁକ୍ତଂ ଚ ସଦ୍ଗୁରୋ ॥ ୧୨॥
  • ନମସ୍କରୋମି ତେ ନାହଂ ସର୍ଵଂ ଚ ଗୁରୁଦକ୍ଷିଣା ।
  • ମଦ୍ଦେହଂ ତ୍ଵତ୍ପଦେ ଦତ୍ତଂ ତ୍ଵଯା ଭସ୍ମୀକୃତଂ କ୍ଷଣାତ୍ ॥ ୧୩॥
  • ମମାତ୍ମା ଚ ମଯା ଦତ୍ତଃ ସ୍ଵଯମାତ୍ମନି ପୂରିତଃ ।
  • ତ୍ଵମେଵାହମହଂ ଚ ତ୍ଵମହମେଵ ତ୍ଵମେଵ ହି ॥ ୧୪॥
  • ଐକ୍ଯାର୍ଣଵନିମଗ୍ନୋଽସ୍ମି ଐକ୍ଯଜ୍ଞାନଂ ତ୍ଵମେଵ ହି ।
  • ଏକଂ ଚୈତନ୍ଯମେଵାହଂ ତ୍ଵଯା ଗନ୍ତୁଂ ନ ଶକ୍ଯତେ ॥ ୧୫॥
  • ଗନ୍ତଵ୍ଯଦେଶୋ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ଏକାକାରଂ ନ ଚାନ୍ଯତଃ ।
  • ତ୍ଵଯା ଗନ୍ତଵ୍ଯଦେଶୋ ନ ମଯା ଗନ୍ତଵ୍ଯମସ୍ତି ନ ॥ ୧୬॥
  • ଏକଂ କାରଣମେକଂ ଚ ଏକମେଵ ଦ୍ଵଯଂ ନ ହି ।
  • ତ୍ଵଯା ଵକ୍ତଵ୍ଯକଂ ନାସ୍ତି ମଯା ଶ୍ରୋତଵ୍ଯମପ୍ଯଲମ୍ ॥ ୧୭॥
  • ତ୍ଵମେଵ ସଦ୍ଗୁରୁର୍ନାସି ଅହଂ ନାସ୍ମି ସଶିଷ୍ଯକଃ ।
  • ବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରମିଦଂ ସର୍ଵମସ୍ମିନ୍ମାନୋଽସ୍ମି ତନ୍ମଯଃ ॥ ୧୮॥
  • ଭେଦାଭେଦଂ ନ ପଶ୍ଯାମି କାର୍ଯାକାର୍ଯଂ ନ କିଞ୍ଚନ ।
  • ମମୈଵ ଚେନ୍ନମସ୍କାରୋ ନିଷ୍ପ୍ରଯୋଜନ ଏଵ ହି ॥ ୧୯॥
  • ତଵୈଵ ଚେନ୍ନମସ୍କାରୋ ଭିନ୍ନତ୍ଵାନ୍ନ ଫଲଂ ଭଵେତ୍ ।
  • ତଵ ଚେନ୍ମମ ଚେଦ୍ଭେଦଃ ଫଲାଭାଵୋ ନ ସଂଶଯଃ ॥ ୨୦॥
  • ନମସ୍କୃତୋଽହଂ ଯୁଷ୍ମାକଂ ଭଵାନଜ୍ଞୀତି ଵକ୍ଷ୍ଯତି ।
  • ମମୈଵାପକରିଷ୍ଯାମି ପରିଚ୍ଛିନ୍ନୋ ଭଵାମ୍ଯହମ୍ ॥ ୨୧॥
  • ମମୈଵ ଚେନ୍ନମସ୍କାରଃ ଫଲଂ ନାସ୍ତି ସ୍ଵତଃ ସ୍ଥିତେ ।
  • କସ୍ଯାପି ଚ ନମସ୍କାରଃ କଦାଚିଦପି ନାସ୍ତି ହି ॥ ୨୨॥
  • ସଦା ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ରତ୍ଵାତ୍ ନାହଂ ନ ତ୍ଵଂ ନ ହି ଦ୍ଵଯମ୍ ।
  • ନ ବନ୍ଧଂ ନ ପରୋ ନାନ୍ଯେ ନାହଂ ନେଦଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୨୩॥
  • ନ ଦ୍ଵଯଂ ନୈକମଦ୍ଵୈତଂ ନିଶ୍ଚିତଂ ନ ମନୋ ନ ତତ୍ ।
  • ନ ବୀଜଂ ନ ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ନାଶଂ ନିଷ୍ଠା ନ ସତ୍ସଦା ॥ ୨୪॥
  • ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ନ ସନ୍ଦେହଃ କେଵଲାତ୍ ପରମାତ୍ମନି ।
  • ନ ଜୀଵୋ ନେଶ୍ଵରୋ ନୈକୋ ନ ଚନ୍ଦ୍ରୋ ନାଗ୍ନିଲକ୍ଷଣଃ ॥ ୨୫॥
  • ନ ଵାର୍ତା ନେନ୍ଦ୍ରିଯୋ ନାହଂ ନ ମହତ୍ତ୍ଵଂ ଗୁଣାନ୍ତରମ୍ ।
  • ନ କାଲୋ ନ ଜଗନ୍ନାନ୍ଯୋ ନ ଵା କାରଣମଦ୍ଵଯମ୍ ॥ ୨୬॥
  • ନୋନ୍ନତୋଽତ୍ଯନ୍ତହୀନୋଽହଂ ନ ମୁକ୍ତସ୍ତ୍ଵତ୍ପ୍ରସାଦତଃ ।
  • ସର୍ଵଂ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମୈଵ କେଵଲମ୍ ॥ ୨୭॥
  • ଅହଂ ବ୍ରହ୍ମ ଇଦଂ ବ୍ରହ୍ମ ଆତ୍ମ ବ୍ରହ୍ମାହମେଵ ହି ।
  • ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ ସନ୍ଦେହସ୍ତ୍ଵତ୍ପ୍ରସାଦାନ୍ମହେଶ୍ଵରଃ ॥ ୨୮॥
  • ତ୍ଵମେଵ ସଦ୍ଗୁରୁର୍ବ୍ରହ୍ମ ନ ହି ସଦ୍ଗୁରୁରନ୍ଯତଃ ।
  • ଆତ୍ମୈଵ ସଦ୍ଗୁରୁର୍ବ୍ରହ୍ମ ଶିଷ୍ଯୋ ହ୍ଯାତ୍ମୈଵ ସଦ୍ଗୁରୁଃ ॥ ୨୯॥
  • ଗୁରୁଃ ପ୍ରକଲ୍ପତେ ଶିଷ୍ଯୋ ଗୁରୁହୀନୋ ନ ଶିଷ୍ଯକଃ ।
  • ଶିଷ୍ଯେ ସତି ଗୁରୁଃ କଲ୍ପ୍ଯଃ ଶିଷ୍ଯାଭାଵେ ଗୁରୁର୍ନ ହି ॥ ୩୦॥
  • ଗୁରୁଶିଷ୍ଯଵିହୀନାତ୍ମା ସର୍ଵତ୍ର ସ୍ଵଯମେଵ ହି ।
  • ଚିନ୍ମାତ୍ରାତ୍ମନି କଲ୍ପ୍ଯୋଽହଂ ଚିନ୍ମାତ୍ରାତ୍ମା ନ ଚାପରଃ ॥ ୩୧॥
  • ଚିନ୍ମାତ୍ରାତ୍ମାହମେଵୈକୋ ନାନ୍ଯତ୍ କିଞ୍ଚିନ୍ନ ଵିଦ୍ଯତେ ।
  • ସର୍ଵସ୍ଥିତୋଽହଂ ସତତଂ ନାନ୍ଯଂ ପଶ୍ଯାମି ସଦ୍ଗୁରୋଃ ॥ ୩୨॥
  • ନାନ୍ଯତ୍ ପଶ୍ଯାମି ଚିତ୍ତେନ ନାନ୍ଯତ୍ ପଶ୍ଯାମି କିଞ୍ଚନ ।
  • ସର୍ଵାଭାଵାନ୍ନ ପଶ୍ଯାମି ସର୍ଵଂ ଚେଦ୍ ଦୃଶ୍ଯତାଂ ପୃଥକ୍ ॥ ୩୩॥
  • ଏଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରପଶ୍ଯାମି ନାନ୍ଯଦସ୍ତୀତି ସର୍ଵଦା ।
  • ଅହୋ ଭେଦଂ ପ୍ରକୁପିତଂ ଅହୋ ମାଯା ନ ଵିଦ୍ଯତେ ॥ ୩୪॥
  • ଅହୋ ସଦ୍ଗୁରୁମାହାତ୍ମ୍ଯମହୋ ବ୍ରହ୍ମସୁଖଂ ମହତ୍ ।
  • ଅହୋ ଵିଜ୍ଞାନମାହାତ୍ମ୍ଯମହୋ ସଜ୍ଜନଵୈଭଵଃ ॥ ୩୫॥
  • ଅହୋ ମୋହଵିନାଶଶ୍ଚ ଅହୋ ପଶ୍ଯାମି ସତ୍ସୁଖମ୍ ।
  • ଅହୋ ଚିତ୍ତଂ ନ ପଶ୍ଯାମି ଅହୋ ସର୍ଵଂ ନ କିଞ୍ଚନ ॥ ୩୬॥
  • ଅହମେଵ ହି ନାନ୍ଯତ୍ର ଅହମାନନ୍ଦ ଏଵ ହି ।
  • ମମାନ୍ତଃକରଣେ ଯଦ୍ଯନ୍ନିଶ୍ଚିତଂ ଭଵଦୀରିତମ୍ ॥ ୩୭॥
  • ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ନ କିଞ୍ଚିଦନ୍ଯଦୈଵତମ୍ ।
  • ଏଵଂ ପଶ୍ଯାମି ସତତଂ ନାନ୍ଯତ୍ ପଶ୍ଯାମି ସଦ୍ଗୁରୋ ॥ ୩୮॥
  • ଏଵଂ ନିଶ୍ଚିତ୍ଯ ତିଷ୍ଠାମି ସ୍ଵସ୍ଵରୂପେ ମମାତ୍ମନି ॥ ୩୯॥
  • ଅଗାଧଵେଦଵାକ୍ଯତୋ ନ ଚାଧିଭେଷଜଂ ଭଵେ-
  • ଦୁମାଧଵାଙ୍ଘ୍ରିପଙ୍କଜସ୍ମୃତିଃ ପ୍ରବୋଧମୋକ୍ଷଦା ।
  • ପ୍ରବୁଦ୍ଧଭେଦଵାସନାନିରୁଦ୍ଧହୃତ୍ତମୋଭିଦେ
  • ମହାରୁଜାଘଵୈଦ୍ଯମୀଶ୍ଵରଂ ହୃଦମ୍ବୁଜେ ଭଜେ ॥ ୪୦॥
  • ଦ୍ଯତତ୍ପ୍ରଦଗ୍ଧକାମଦେହ ଦୁଗ୍ଧସନ୍ନିଭଂ ପ୍ରମୁଗ୍ଧସାମି ।
  • ସୋମଧାରିଣଂ ଶ୍ରୁତୀଡ୍ଯଗଦ୍ଯସଂସ୍ତୁତଂ ତ୍ଵଭେଦ୍ଯମେକଶଙ୍କରମ୍ ॥ ୪୧॥
  • ଵରଃ କଙ୍କଃ କାକୋ ଭଵଦୁଭଯଜାତେଷୁ ନିଯତଂ
  • ମହାଶଙ୍କାତଙ୍କୈର୍ଵିଧିଵିହିତଶାନ୍ତେନ ମନସା ।
  • ଯଦି ସ୍ଵୈରଂ ଧ୍ଯାଯନ୍ନଗପତିସୁତାନାଯକପଦଂ
  • ସ ଏଵାଯଂ ଧୁର୍ଯୋ ଭଵତି ମୁନିଜାତେଷୁ ନିଯତମ୍ ॥ ୪୨॥
  • କଃ କାଲାନ୍ତକପାଦପଦ୍ମଭଜନାଦନ୍ଯଦ୍ଧୃଦା କଷ୍ଟଦାଂ
  • ଧର୍ମାଭାସପରଂପରାଂ ପ୍ରଥଯତେ ମୂର୍ଖୋ ଖରୀଂ ତୌରଗୀମ୍ ।
  • କର୍ତୁଂ ଯତ୍ନଶତୈରଶକ୍ଯକରଣୈର୍ଵିନ୍ଦେତ ଦୁଃଖାଦିକଂvar was ଦୁଃଖାଧିକମ୍
  • ତଦ୍ଵତ୍ ସାଂବପଦାଂବୁଜାର୍ଚନରତିଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଵୃଥା ଦୁଃଖଭାକ୍ ॥ ୪୩॥

  • ॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ନିଦାଘାନୁଭଵଵର୍ଣନପ୍ରକରଣଂ ନାମ ତ୍ରିଚତ୍ଵାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com