Ribhu Gita - Siva Rahasya Purana Amsha 6

ଋଭୁଗୀତା ୮ ॥ ପ୍ରପଞ୍ଚ-ଶୂନ୍ଯତ୍ଵ-ସର୍ଵନାସ୍ତିତତ୍ଵ ନିରୂପଣମ୍ ॥

ଋଭୁଃ -

ଵକ୍ଷ୍ଯେ ପ୍ରପଞ୍ଚଶୂନ୍ଯତ୍ଵଂ ଶଶଶୃଙ୍ଗେଣ ସଂମିତମ୍ ।
ଦୁର୍ଲଭଂ ସର୍ଵଲୋକେଷୁ ସାଵଧାନମନାଃ ଶୃଣୁ ॥ ୧॥
ଇଦଂ ପ୍ରପଞ୍ଚଂ ଯତ୍ କିଞ୍ଚିଦ୍ଯଃ ଶୃଣୋତି ଚ ପଶ୍ଯତି ।
ଦୃଶ୍ଯରୂପଂ ଚ ଦୃଗ୍ରୂପଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨॥
ଭୂମିରାପୋଽନଲୋ ଵାଯୁଃ ଖଂ ମନୋ ବୁଦ୍ଧିରେଵ ଚ ।
ଅହଂକାରଶ୍ଚ ତେଜଶ୍ଚ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୩॥
ନାଶ ଜନ୍ମ ଚ ସତ୍ଯଂ ଚ ଲୋକଂ ଭୁଵନମଣ୍ଡଲମ୍ ।
ପୁଣ୍ଯଂ ପାପଂ ଜଯୋ ମୋହଃ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୪॥
କାମକ୍ରୋଧୌ ଲୋଭମୋହୌ ମଦମୋହୌ ରତିର୍ଧୃତିଃ ।
ଗୁରୁଶିଷ୍ଯୋପଦେଶାଦି ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୫॥
ଅହଂ ତ୍ଵଂ ଜଗଦିତ୍ଯାଦି ଆଦିରନ୍ତିମମଧ୍ଯମମ୍ ।
ଭୂତଂ ଭଵ୍ଯଂ ଵର୍ତମାନଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୬॥
ସ୍ଥୂଲଦେହଂ ସୂକ୍ଷ୍ମଦେହଂ କାରଣଂ କାର୍ଯମପ୍ଯଯମ୍ ।
ଦୃଶ୍ଯଂ ଚ ଦର୍ଶନଂ କିଞ୍ଚିତ୍ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୭॥
ଭୋକ୍ତା ଭୋଜ୍ଯଂ ଭୋଗରୂପଂ ଲକ୍ଷ୍ଯଲକ୍ଷଣମଦ୍ଵଯମ୍ ।
ଶମୋ ଵିଚାରଃ ସନ୍ତୋଷଃ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୮॥
ଯମଂ ଚ ନିଯମଂ ଚୈଵ ପ୍ରାଣାଯାମାଦିଭାଷଣମ୍ ।
ଗମନଂ ଚଲନଂ ଚିତ୍ତଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୯॥
ଶ୍ରୋତ୍ରଂ ନେତ୍ରଂ ଗାତ୍ରଗୋତ୍ରଂ ଗୁହ୍ଯଂ ଜାଡ୍ଯଂ ହରିଃ ଶିଵଃ ।
ଆଦିରନ୍ତୋ ମୁମୁକ୍ଷା ଚ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୦॥
ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିଯଂ ଚ ତନ୍ମାତ୍ରଂ କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିଯଗଣଂ ଚ ଯତ୍ ।
ଜାଗ୍ରତ୍ସ୍ଵପ୍ନସୁଷୁପ୍ତ୍ଯାଦି ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୧॥
ଚତୁର୍ଵିଂଶତିତତ୍ତ୍ଵଂ ଚ ସାଧନାନାଂ ଚତୁଷ୍ଟଯମ୍ ।
ସଜାତୀଯଂ ଵିଜାତୀଯଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୨॥
ସର୍ଵଲୋକଂ ସର୍ଵଭୂତଂ ସର୍ଵଧର୍ମଂ ସତତ୍ଵକମ୍ ।
ସର୍ଵାଵିଦ୍ଯା ସର୍ଵଵିଦ୍ଯା ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୩॥
ସର୍ଵଵର୍ଣଃ ସର୍ଵଜାତିଃ ସର୍ଵକ୍ଷେତ୍ରଂ ଚ ତୀର୍ଥକମ୍ ।
ସର୍ଵଵେଦଂ ସର୍ଵଶାସ୍ତ୍ରଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୪॥
ସର୍ଵବନ୍ଧଂ ସର୍ଵମୋକ୍ଷଂ ସର୍ଵଵିଜ୍ଞାନମୀଶ୍ଵରଃ ।
ସର୍ଵକାଲଂ ସର୍ଵବୋଧ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୫॥
ସର୍ଵାସ୍ତିତ୍ଵଂ ସର୍ଵକର୍ମ ସର୍ଵସଙ୍ଗଯୁତିର୍ମହାନ୍ ।
ସର୍ଵଦ୍ଵୈତମସଦ୍ଭାଵଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୬॥
ସର୍ଵଵେଦାନ୍ତସିଦ୍ଧାନ୍ତଃ ସର୍ଵଶାସ୍ତ୍ରାର୍ଥନିର୍ଣଯଃ ।
ସର୍ଵଜୀଵତ୍ଵସଦ୍ଭାଵଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୭॥
ଯଦ୍ଯତ୍ ସଂଵେଦ୍ଯତେ କିଞ୍ଚିତ୍ ଯଦ୍ଯଜ୍ଜଗତି ଦୃଶ୍ଯତେ ।
ଯଦ୍ଯଚ୍ଛୃଣୋତି ଗୁରୁଣା ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୮॥
ଯଦ୍ଯଦ୍ଧ୍ଯାଯତି ଚିତ୍ତେ ଚ ଯଦ୍ଯତ୍ ସଂକଲ୍ପ୍ଯତେ କ୍ଵଚିତ୍ ।
ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ନିଶ୍ଚୀଯତେ ଯଚ୍ଚ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୧୯॥
ଯଦ୍ଯଦ୍ ଵାଚା ଵ୍ଯାକରୋତି ଯଦ୍ଵାଚା ଚାର୍ଥଭାଷଣମ୍ ।
ଯଦ୍ଯତ୍ ସର୍ଵେନ୍ଦ୍ରିଯୈର୍ଭାଵ୍ଯଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୦॥
ଯଦ୍ଯତ୍ ସନ୍ତ୍ଯଜ୍ଯତେ ଵସ୍ତୁ ଯଚ୍ଛୃଣୋତି ଚ ପଶ୍ଯତି ।
ସ୍ଵକୀଯମନ୍ଯଦୀଯଂ ଚ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୧॥
ସତ୍ଯତ୍ଵେନ ଚ ଯଦ୍ଭାତି ଵସ୍ତୁତ୍ଵେନ ରସେନ ଚ ।
ଯଦ୍ଯତ୍ ସଙ୍କଲ୍ପ୍ଯତେ ଚିତ୍ତେ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୨॥
ଯଦ୍ଯଦାତ୍ମେତି ନିର୍ଣୀତଂ ଯଦ୍ଯନ୍ନିତ୍ଯମିତଂ ଵଚଃ ।
ଯଦ୍ଯଦ୍ଵିଚାର୍ଯତେ ଚିତ୍ତେ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୩॥
ଶିଵଃ ସଂହରତେ ନିତ୍ଯଂ ଵିଷ୍ଣୁଃ ପାତି ଜଗତ୍ତ୍ରଯମ୍ ।
ସ୍ରଷ୍ଟା ସୃଜତି ଲୋକାନ୍ ଵୈ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୪॥
ଜୀଵ ଇତ୍ଯପି ଯଦ୍ଯସ୍ତି ଭାଷଯତ୍ଯପି ଭାଷଣମ୍ ।
ସଂସାର ଇତି ଯା ଵାର୍ତା ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୫॥
ଯଦ୍ଯଦସ୍ତି ପୁରାଣେଷୁ ଯଦ୍ଯଦ୍ଵେଦେଷୁ ନିର୍ଣଯଃ ।
ସର୍ଵୋପନିଷଦାଂ ଭାଵଂ ସର୍ଵଂ ଶଶଵିଷାଣଵତ୍ ॥ ୨୬॥
ଶଶଶୃଙ୍ଗଵଦେଵେଦମୁକ୍ତଂ ପ୍ରକରଣଂ ତଵ ।
ଯଃ ଶୃଣୋତି ରହସ୍ଯଂ ଵୈ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ଭଵତି ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୨୭॥
ଭୂଯଃ ଶୃଣୁ ନିଦାଘ ତ୍ଵଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି ନିଶ୍ଚଯମ୍ ।
ସୁଦୁର୍ଲଭମିଦଂ ନୄଣାଂ ଦେଵାନାମପି ସତ୍ତମ ॥ ୨୮॥
ଇଦମିତ୍ଯପି ଯଦ୍ରୂପମହମିତ୍ଯପି ଯତ୍ପୁନଃ ।
ଦୃଶ୍ଯତେ ଯତ୍ତଦେଵେଦଂ ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୨୯॥
ଦେହୋଽଯମିତି ସଙ୍କଲ୍ପସ୍ତଦେଵ ଭଯମୁଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୦॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପସ୍ତଦନ୍ତଃକରଣଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୧॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପଃ ସ ହି ସଂସାର ଉଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୨॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପସ୍ତଦ୍ବନ୍ଧନମିହୋଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୩॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯଦ୍ ଜ୍ଞାନଂ ତଦେଵ ନରକଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୪॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପୋ ଜଗତ୍ ସର୍ଵମିତୀର୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୫॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପୋ ହୃଦଯଗ୍ରନ୍ଥିରୀରିତଃ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୬॥
ଦେହତ୍ରଯେଽପି ଭାଵଂ ଯତ୍ ତଦ୍ଦେହଜ୍ଞାନମୁଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୭॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯଦ୍ଭାଵଂ ସଦସଦ୍ଭାଵମେଵ ଚ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୮॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପସ୍ତତ୍ପ୍ରପଞ୍ଚମିହୋଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୩୯॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପସ୍ତଦେଵାଜ୍ଞାନମୁଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୦॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିର୍ମଲିନା ଵାସନୋଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୧॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିଃ ସତ୍ଯଂ ଜୀଵଃ ସ ଏଵ ସଃ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୨॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପୋ ମହାନରକମୀରିତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୩॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିର୍ମନ ଏଵେତି ନିଶ୍ଚିତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୪॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିଃ ପରିଚ୍ଛିନ୍ନମିତୀର୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୫॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯଦ୍ ଜ୍ଞାନଂ ସର୍ଵଂ ଶୋକ ଇତୀରିତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୬॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯଦ୍ ଜ୍ଞାନଂ ସଂସ୍ପର୍ଶମିତି କଥ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୭॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିସ୍ତଦେଵ ମରଣଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୮॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିସ୍ତଦେଵାଶୋଭନଂ ସ୍ମୃତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୪୯॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିର୍ମହାପାପମିତି ସ୍ମୃତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୫୦॥
ଦେହୋଽହମିତି ଯା ବୁଦ୍ଧିଃ ତୁଷ୍ଟା ସୈଵ ହି ଚୋଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୫୧॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପଃ ସର୍ଵଦୋଷମିତି ସ୍ମୃତମ୍ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୫୨॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପସ୍ତଦେଵ ମଲମୁଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୫୩॥
ଦେହୋଽହମିତି ସଙ୍କଲ୍ପୋ ମହତ୍ସଂଶଯମୁଚ୍ଯତେ ।
କାଲତ୍ରଯେଽପି ତନ୍ନାସ୍ତି ସର୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମେତି କେଵଲମ୍ ॥ ୫୪॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ସ୍ମରଣଂ ଦୁଃଖଂ ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ ସ୍ମରଣଂ ଜଗତ୍ ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ସ୍ମରଣଂ କାମୋ ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ସ୍ମରଣଂ ମଲମ୍ ॥ ୫୫॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ସ୍ମରଣଂ ପାପଂ ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ସ୍ମରଣଂ ମନଃ ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ମହାରୋଗେତି କଥ୍ଯତେ ॥ ୫୬॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ମହାମୋହେତି କଥ୍ଯତେ ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ତାପତ୍ରଯମୁଦାହୃତମ୍ ॥ ୫୭॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ କାମକ୍ରୋଧଂ ଚ କଥ୍ଯତେ ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ସଂବନ୍ଧୋ ନେତରତ୍ କ୍ଵଚିତ୍ ॥ ୫୮॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ସର୍ଵଦୁଃଖେତି ନେତରତ୍ ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ଜଗତ୍ସତ୍ଯତ୍ଵଵିଭ୍ରମମ୍ ॥ ୫୯॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ମହାଦୋଷଂ ଚ ନେତରତ୍ ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ କାଲତ୍ରଯମୁଦୀରିତମ୍ ॥ ୬୦॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ନାନାରୂପମୁଦୀରିତମ୍ ।
ଯତ୍ର ଯତ୍ର ଚ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ତତ୍ର ତତ୍ର ମହଜ୍ଜଗତ୍ ॥ ୬୧॥
ଯତ୍ର ଯତ୍ର ଚ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ତଦେଵାସତ୍ଯମେଵ ହି ।
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ତଜ୍ଜଗନ୍ନାସ୍ତି ସଂଶଯଃ ॥ ୬୨॥
ଯତ୍କିଞ୍ଚିଦପି ସଙ୍କଲ୍ପଂ ତତ୍ସର୍ଵଂ ନେତି ନିଶ୍ଚଯଃ ।
ମନ ଏଵ ଜଗତ୍ସର୍ଵଂ ମନ ଏଵ ମହାରିପୁଃ ॥ ୬୩॥
ମନ ଏଵ ହି ସଂସାରୋ ମନ ଏଵ ଜଗତ୍ତ୍ରଯମ୍ ।
ମନ ଏଵ ମହାଦୁଃଖଂ ମନ ଏଵ ଜରାଦିକମ୍ ॥ ୬୪॥
ମନ ଏଵ ହି କାଲଂ ଚ ମନ ଏଵ ମଲଂ ସଦା ।
ମନ ଏଵ ହି ସଙ୍କଲ୍ପୋ ମନ ଏଵ ହି ଜୀଵକଃ ॥ ୬୫॥
ମନ ଏଵାଶୁଚିର୍ନିତ୍ଯଂ ମନ ଏଵେନ୍ଦ୍ରଜାଲକମ୍ ।
ମନ ଏଵ ସଦା ମିଥ୍ଯା ମନୋ ଵନ୍ଧ୍ଯାକୁମାରଵତ୍ ॥ ୬୬॥
ମନ ଏଵ ସଦା ନାସ୍ତି ମନ ଏଵ ଜଡଂ ସଦା ।
ମନ ଏଵ ହି ଚିତ୍ତଂ ଚ ମନୋଽହଂକାରମେଵ ଚ ॥ ୬୭॥
ମନ ଏଵ ମହଦ୍ବନ୍ଧଂ ମନୋଽନ୍ତଃକରଣଂ କ୍ଵଚିତ୍ ।
ମନ ଏଵ ହି ଭୂମିଶ୍ଚ ମନ ଏଵ ହି ତୋଯକମ୍ ॥ ୬୮॥
ମନ ଏଵ ହି ତେଜଶ୍ଚ ମନ ଏଵ ମରୁନ୍ମହାନ୍ ।
ମନ ଏଵ ହି ଚାକାଶୋ ମନ ଏଵ ହି ଶବ୍ଦକଃ ॥ ୬୯॥
ମନ ଏଵ ସ୍ପର୍ଶରୂପଂ ମନ ଏଵ ହି ରୂପକମ୍ ।
ମନ ଏଵ ରସାକାରଂ ମନୋ ଗନ୍ଧଃ ପ୍ରକୀର୍ତିତଃ ॥ ୭୦॥
ଅନ୍ନକୋଶଂ ମନୋରୂପଂ ପ୍ରାଣକୋଶଂ ମନୋମଯମ୍ ।
ମନୋକୋଶଂ ମନୋରୂପଂ ଵିଜ୍ଞାନଂ ଚ ମନୋମଯଃ ॥ ୭୧॥
ମନ ଏଵାନନ୍ଦକୋଶଂ ମନୋ ଜାଗ୍ରଦଵସ୍ଥିତମ୍ ।
ମନ ଏଵ ହି ସ୍ଵପ୍ନଂ ଚ ମନ ଏଵ ସୁଷୁପ୍ତିକମ୍ ॥ ୭୨॥
ମନ ଏଵ ହି ଦେଵାଦି ମନ ଏଵ ଯମାଦଯଃ ।
ମନ ଏଵ ହି ଯତ୍କିଞ୍ଚିନ୍ମନ ଏଵ ମନୋମଯଃ ॥ ୭୩॥
ମନୋମଯମିଦଂ ଵିଶ୍ଵଂ ମନୋମଯମିଦଂ ପୁରମ୍ ।
ମନୋମଯମିଦଂ ଭୂତଂ ମନୋମଯମିଦଂ ଦ୍ଵଯମ୍ ॥ ୭୪॥
ମନୋମଯମିଯଂ ଜାତିର୍ମନୋମଯମଯଂ ଗୁଣଃ ।
ମନୋମଯମିଦଂ ଦୃଶ୍ଯଂ ମନୋମଯମିଦଂ ଜଡମ୍ ॥ ୭୫॥
ମନୋମଯମିଦଂ ଯଦ୍ଯନ୍ମନୋ ଜୀଵ ଇତି ସ୍ଥିତମ୍ ।
ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରମଜ୍ଞାନଂ ଭେଦଃ ସଙ୍କଲ୍ପ ଏଵ ହି ॥ ୭୬॥
ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରଂ ଵିଜ୍ଞାନଂ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵଂ ସଙ୍କଲ୍ପ ଏଵ ହି ।
ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରକାଲଂ ଚ ଦେଶଂ ସଙ୍କଲ୍ପମେଵ ହି ॥ ୭୭॥
ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରୋ ଦେହଶ୍ଚ ପ୍ରାଣଃ ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରକଃ ।
ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରଂ ମନନଂ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ଶ୍ରଵଣଂ ସଦା ॥ ୭୮॥
ସଙ୍କଲ୍ପମାତ୍ରଂ ନରକଂ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ସ୍ଵର୍ଗ ଇତ୍ଯପି ।
ସଙ୍କଲ୍ପମେଵ ଚିନ୍ମାତ୍ରଂ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ଚାତ୍ମଚିନ୍ତନମ୍ ॥ ୭୯॥
ସଙ୍କଲ୍ପଂ ଵା ମନାକ୍ତତ୍ତ୍ଵଂ ବ୍ରହ୍ମସଙ୍କଲ୍ପମେଵ ହି ।
ସଙ୍କଲ୍ପ ଏଵ ଯତ୍କିଞ୍ଚିତ୍ ତନ୍ନାସ୍ତ୍ଯେଵ କଦାଚନ ॥ ୮୦॥
ନାସ୍ତି ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ଜଗତ୍ତ୍ରଯମ୍ ।
ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ଗୁରୁର୍ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ଶିଷ୍ଯୋଽପି ଵସ୍ତୁତଃ ॥ ୮୧॥
ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ଶରୀରଂ ଚ ନାସ୍ତି ନାସ୍ତି ମନଃ କ୍ଵଚିତ୍ ।
ନାସ୍ତି ନାସ୍ତ୍ଯେଵ କିଞ୍ଚିଦ୍ଵା ନାସ୍ତି ନାସ୍ତ୍ଯଖିଲଂ ଜଗତ୍ ॥ ୮୨॥
ନାସ୍ତି ନାସ୍ତ୍ଯେଵ ଭୂତଂ ଵା ସର୍ଵଂ ନାସ୍ତି ନ ସଂଶଯଃ ।
"ସର୍ଵଂ ନାସ୍ତି" ପ୍ରକରଣଂ ମଯୋକ୍ତଂ ଚ ନିଦାଘ ତେ ।
ଯଃ ଶୃଣୋତି ସକୃଦ୍ଵାପି ବ୍ରହ୍ମୈଵ ଭଵତି ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୮୩॥
ଵେଦାନ୍ତୈରପି ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରପଦାମ୍ଭୋଜାନୁରାଗାଦରା-
ଦାରୋଦାରକୁମାରଦାରନିକରୈଃ ପ୍ରାଣୈର୍ଵନୈରୁଜ୍ଝିତଃ ।
ତ୍ଯାଗାଦ୍ଯୋ ମନସା ସକୃତ୍ ଶିଵପଦଧ୍ଯାନେନ ଯତ୍ପ୍ରାପ୍ଯତେ
ତନ୍ନୈଵାପ୍ଯତି ଶବ୍ଦତର୍କନିଵହୈଃ ଶାନ୍ତଂ ମନସ୍ତଦ୍ଭଵେତ୍ ॥ ୮୪॥
ଅଶେଷଦୃଶ୍ଯୋଜ୍ଝିତଦୃଙ୍ମଯାନାଂ
ସଙ୍କଲ୍ପଵର୍ଜେନ ସଦାସ୍ଥିତାନାମ୍ ।
ନ ଜାଗ୍ରତଃ ସ୍ଵପ୍ନସୁଷୁପ୍ତିଭାଵୋ
ନ ଜୀଵନଂ ନୋ ମରଣଂ ଚ ଚିତ୍ରମ୍ ॥ ୮୫॥

॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ପ୍ରପଞ୍ଚଶୂନ୍ଯତ୍ଵ-ସର୍ଵନାସ୍ତିତ୍ଵନିରୂପଣଂ ନାମ ଅଷ୍ଟମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com