ଋଭୁଗୀତା ୩୪ ॥ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତୈର୍-ବ୍ରହ୍ମ-ସାଧନ ପ୍ରକରଣମ୍ ॥
ଋଭୁଃ -
- ଶୃଣୁଷ୍ଵ ବ୍ରହ୍ମ ଵିଜ୍ଞାନମଦ୍ଭୁତଂ ତ୍ଵତିଦୁର୍ଲଭମ୍ ।
- ଏକୈକଶ୍ରଵଣେନୈଵ କୈଵଲ୍ଯଂ ପରମଶ୍ନୁତେ ॥ ୧॥
- ସତ୍ଯଂ ସତ୍ଯଂ ଜଗନ୍ନାସ୍ତି ସଂକଲ୍ପକଲନାଦିକମ୍ ।
- ନିତ୍ଯାନନ୍ଦମଯଂ ବ୍ରହ୍ମଵିଜ୍ଞାନଂ ସର୍ଵଦା ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୨॥
- ଆନନ୍ଦମଵ୍ଯଯଂ ଶାନ୍ତମେକରୂପମନାମଯମ୍ ।
- ଚିତ୍ତପ୍ରପଞ୍ଚଂ ନୈଵାସ୍ତି ନାସ୍ତି କାର୍ଯଂ ଚ ତତ୍ତ୍ଵତଃ ॥ ୩॥
- ପ୍ରପଞ୍ଚଭାଵନା ନାସ୍ତି ଦୃଶ୍ଯରୂପଂ ନ କିଞ୍ଚନ ।
- ଅସତ୍ଯରୂପଂ ସଙ୍କଲ୍ପଂ ତତ୍କାର୍ଯଂ ଚ ଜଗନ୍ନ ହି ॥ ୪॥
- ସର୍ଵମିତ୍ଯେଵ ନାସ୍ତ୍ଯେଵ କାଲମିତ୍ଯେଵମୀଶ୍ଵରଃ ।
- ଵନ୍ଧ୍ଯାକୁମାରେ ଭୀତିଶ୍ଚ ତଦଧୀନମିଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୫॥
- ଗନ୍ଧର୍ଵନଗରେ ଶୃଙ୍ଗେ ମଦଗ୍ରେ ଦୃଶ୍ଯତେ ଜଗତ୍ ।
- ମୃଗତୃଷ୍ଣାଜଲଂ ପୀତ୍ଵା ତୃପ୍ତିଶ୍ଚେଦସ୍ତ୍ଵିଦଂ ଜଗତ୍ ॥ ୬॥
- ନଗେ ଶୃଙ୍ଗେ ନ ବାଣେନ ନଷ୍ଟଂ ପୁରୁଷମସ୍ତ୍ଵିଦମ୍ ।
- ଗନ୍ଧର୍ଵନଗରେ ସତ୍ଯେ ଜଗଦ୍ଭଵତୁ ସର୍ଵଦା ॥ ୭॥
- ଗଗନେ ନୀଲମାସିନ୍ଧୌ ଜଗତ୍ ସତ୍ଯଂ ଭଵିଷ୍ଯତି ।
- ଶୁକ୍ତିକାରଜତଂ ସତ୍ଯଂ ଭୂଷଣଂ ଚିଜ୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ॥ ୮॥
- ରଜ୍ଜୁସର୍ପେଣ ନଷ୍ଟଶ୍ଚେତ୍ ନରୋ ଭଵତି ସଂସୃତିଃ ।
- ଜାତିରୂପେଣ ବାଣେନ ଜ୍ଵାଲାଗ୍ନୌ ନାଶିତେ ସତି ॥ ୯॥
- ରଂଭାସ୍ତମ୍ଭେନ କାଷ୍ଠେନ ପାକସିଦ୍ଧିର୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ।
- ନିତ୍ଯାନନ୍ଦମଯଂ ବ୍ରହ୍ମ କେଵଲଂ ସର୍ଵଦା ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୧୦॥
- ସଦ୍ଯଃ କୁମାରିକାରୂପୈଃ ପାକେ ସିଦ୍ଧେ ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ।
- ନିତ୍ଯାନନ୍ଦମଯଂ ବ୍ରହ୍ମ କେଵଲଂ ସର୍ଵଦା ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୧୧॥
- ମିତ୍ଯାଟଵ୍ଯାଂ ଵାଯସାନ୍ନଂ ଅସ୍ତି ଚେଜ୍ଜଗଦୁଦ୍ଭଵମ୍ ।
- ମୂଲାରୋପଣମନ୍ତ୍ରସ୍ଯ ପ୍ରୀତିଶ୍ଚେଦ୍ଭାଷଣଂ ଜଗତ୍ ॥ ୧୨॥
- ମାସାତ୍ ପୂର୍ଵଂ ମୃତୋ ମର୍ତ୍ଯ ଆଗତଶ୍ଚେଜ୍ଜଗଦ୍ ଭଵେତ୍ ।
- ତକ୍ରଂ କ୍ଷୀରସ୍ଵରୂପଂ ଚେତ୍ କିଞ୍ଚିତ୍ କିଞ୍ଚିଜ୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ॥ ୧୩॥
- ଗୋସ୍ତନାଦୁଦ୍ଭଵଂ କ୍ଷୀରଂ ପୁନରାରୋହଣଂ ଜଗତ୍ ।
- ଭୂରଜସ୍ଯାଅବ୍ଦମୁତ୍ପନ୍ନଂ ଜଗଦ୍ଭଵତୁ ସର୍ଵଦା ॥ ୧୪॥
- କୂର୍ମରୋମ୍ଣା ଗଜେ ବଦ୍ଧେ ଜଗଦସ୍ତୁ ମଦୋତ୍କଟେ ।
- ମୃଣାଲତନ୍ତୁନା ମେରୁଶ୍ଚଲିତଶ୍ଚେଜ୍ଜଗଦ୍ ଭଵେତ୍ ॥ ୧୫॥
- ତରଙ୍ଗମାଲଯା ସିନ୍ଧୁଃ ବଦ୍ଧଶ୍ଚେଦସ୍ତ୍ଵିଦଂ ଜଗତ୍ ।
- ଜ୍ଵାଲାଗ୍ନିମଣ୍ଡଲେ ପଦ୍ମଂ ଵୃଦ୍ଧଂ ଚେତ୍ ତଜ୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ॥ ୧୬॥
- ମହଚ୍ଛୈଲେନ୍ଦ୍ରନିଲଯଂ ସଂଭଵଶ୍ଚେଦିଦଂ ଭଵେତ୍ ।
- ନିତ୍ଯାନନ୍ଦମଯଂ ବ୍ରହ୍ମ କେଵଲଂ ସର୍ଵଦା ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୧୭॥
- ମୀନ ଆଗତ୍ଯ ପଦ୍ମାକ୍ଷେ ସ୍ଥିତଶ୍ଚେଦସ୍ତ୍ଵିଦଂ ଜଗତ୍ ।
- ନିଗୀର୍ଣଶ୍ଚେଦ୍ଭଙ୍ଗସୂନୁଃ ମେରୁପୁଚ୍ଛଵଦସ୍ତ୍ଵିଦମ୍ ॥ ୧୮॥
- ମଶକେନାଶିତେ ସିଂହେ ହତେ ଭଵତୁ କଲ୍ପନମ୍ ।
- ଅଣୁକୋଟରଵିସ୍ତୀର୍ଣେ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯେ ଚେଜ୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ॥ ୧୯॥
- ସ୍ଵପ୍ନେ ତିଷ୍ଠତି ଯଦ୍ଵସ୍ତୁ ଜାଗରେ ଚେଜ୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ।
- ନଦୀଵେଗୋ ନିଶ୍ଚଲଶ୍ଚେତ୍ ଜଗଦ୍ଭଵତୁ ସର୍ଵଦା ॥ ୨୦॥
- ଜାତ୍ଯନ୍ଧୈ ରତ୍ନଵିଷଯଃ ସୁଜ୍ଞାତଶ୍ଚେଜ୍ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ।
- ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ଯାଦିକଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ରାହୁଶ୍ଚେତ୍ ଦୃଶ୍ଯତେ ଜଗତ୍ ॥ ୨୧॥
- ଭ୍ରଷ୍ଟବୀଜେନ ଉତ୍ପନ୍ନେ ଵୃଦ୍ଧିଶ୍ଚେଚ୍ଚିତ୍ତସଂଭଵଃ ।
- ମହାଦରିଦ୍ରୈରାଢ୍ଯାନାଂ ସୁଖେ ଜ୍ଞାତେ ଜଗଦ୍ଭଵେତ୍ ॥ ୨୨॥
- ଦୁଗ୍ଧଂ ଦୁଗ୍ଧଗତକ୍ଷୀରଂ ପୁନରାରୋହଣଂ ପୁନଃ ।
- କେଵଲଂ ଦର୍ପଣେ ନାସ୍ତି ପ୍ରତିବିମ୍ବଂ ତଦା ଜଗତ୍ ॥ ୨୩॥
- ଯଥା ଶୂନ୍ଯଗତଂ ଵ୍ଯୋମ ପ୍ରତିବିମ୍ବେନ ଵୈ ଜଗତ୍ ।
- ଅଜକୁକ୍ଷୌ ଗଜୋ ନାସ୍ତି ଆତ୍ମକୁକ୍ଷୌ ଜଗନ୍ନ ହି ॥ ୨୪॥
- ଯଥା ତାନ୍ତ୍ରେ ସମୁତ୍ପନ୍ନେ ତଥା ବ୍ରହ୍ମମଯଂ ଜଗତ୍ ।
- କାର୍ପାସକେଽଗ୍ନିଦଗ୍ଧେନ ଭସ୍ମ ନାସ୍ତି ତଥା ଜଗତ୍ ॥ ୨୫॥
- ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ ପରଂ ଜ୍ଯୋତିଃ ପରସ୍ତାତ୍ ପରତଃ ପରଃ ।
- ସର୍ଵଦା ଭେଦକଲନଂ ଦ୍ଵୈତାଦ୍ଵୈତଂ ନ ଵିଦ୍ଯତେ ॥ ୨୬॥
- ଚିତ୍ତଵୃତ୍ତିର୍ଜଗଦ୍ଦୁଃଖଂ ଅସ୍ତି ଚେତ୍ କିଲ ନାଶନମ୍ ।
- ମନଃସଂକଲ୍ପକଂ ବନ୍ଧ ଅସ୍ତି ଚେଦ୍ବ୍ରହ୍ମଭାଵନା ॥ ୨୭॥
- ଅଵିଦ୍ଯା କାର୍ଯଦେହାଦି ଅସ୍ତି ଚେଦ୍ଦ୍ଵୈତଭାଵନମ୍ ।
- ଚିତ୍ତମେଵ ମହାରୋଗୋ ଵ୍ଯାପ୍ତଶ୍ଚେଦ୍ବ୍ରହ୍ମଭେଷଜମ୍ ॥ ୨୮॥
- ଅହଂ ଶତ୍ରୁର୍ଯଦି ଭଵେଦହଂ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ଭାଵନମ୍ ।
- ଦେହୋଽହମିତି ଦୁଖଂ ଚେଦ୍ବ୍ରହ୍ମାହମିତି ନିଶ୍ଚିନୁ ॥ ୨୯॥
- ସଂଶଯଶ୍ଚ ପିଶାଚଶ୍ଚେଦ୍ବ୍ରହ୍ମମାତ୍ରେଣ ନାଶଯ ।
- ଦ୍ଵୈତଭୂତାଵିଷ୍ଟରେଣ ଅଦ୍ଵୈତଂ ଭସ୍ମ ଆଶ୍ରଯ ॥ ୩୦॥
- ଅନାତ୍ମତ୍ଵପିଶାଚଶ୍ଚେଦାତ୍ମମନ୍ତ୍ରେଣ ବନ୍ଧଯ ।
- ନିତ୍ଯାନନ୍ଦମଯଂ ବ୍ରହ୍ମ କେଵଲଂ ସର୍ଵଦା ସ୍ଵଯମ୍ ॥ ୩୧॥
- ଚତୁଃଷଷ୍ଟିକଦୃଷ୍ଟାନ୍ତୈରେଵଂ ବ୍ରହ୍ମୈଵ ସାଧିତମ୍ ।
- ଯଃ ଶୃଣୋତି ନରୋ ନିତ୍ଯଂ ସ ମୁକ୍ତୋ ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ ୩୨॥
- କୃତାର୍ଥ ଏଵ ସତତଂ ନାତ୍ର କାର୍ଯା ଵିଚାରଣା ॥ ୩୩॥
- ମନୋଵଚୋଵିଦୂରଗଂ ତ୍ଵରୂପଗନ୍ଧଵର୍ଜିତଂ
- ହୃଦର୍ଭକୋକସନ୍ତତଂ ଵିଜାନତାଂ ମୁଦେ ସଦା ।
- ସଦାପ୍ରକାଶଦୁଜ୍ଵଲପ୍ରଭାଵିକାସସଦ୍ଯୁତି
- ପ୍ରକାଶଦଂ ମହେଶ୍ଵର ତ୍ଵଦୀଯପାଦପଙ୍କଜମ୍ ॥ ୩୪॥
- ॥ ଇତି ଶ୍ରୀଶିଵରହସ୍ଯେ ଶଙ୍କରାଖ୍ଯେ ଷଷ୍ଠାଂଶେ ଋଭୁନିଦାଘସଂଵାଦେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତୈର୍ବ୍ରହ୍ମସାଧନପ୍ରକରଣଂ ନାମ ଚତୁସ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥
Special Thanks
The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.
Credits
Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma
https://sanskritdocuments.org
Send corrections to sanskrit at cheerful.com