Ribhu Gita - Siva Rahasya Purana Amsha 6

ಋಭುಗೀತಾ ೨ ॥ ಶಿವೇನ್ ಋಭು ಪ್ರತಿ ಸೂತ್ರೋಪದೇಶ ॥

ಈಶ್ವರಃ -

ಶ್ರುಣು ಪದ್ಮಜಸಂಭೂತ ಮತ್ತಃ ಸೂತ್ರವಿಧಿಕ್ರಮಮ್ ।
ಜ್ಞಾನೋತ್ಪಾದಕಹೇತೂನಿ ಶ್ರುತಿಸಾರಾಣಿ ತತ್ತ್ವತಃ ॥ ೧॥
ವ್ಯಾಸಾ ಮನ್ವನ್ತರೇಷು ಪ್ರತಿಯುಗಜನಿತಾಃ ಶಾಂಭವಜ್ಞಾನಸಿದ್ಧ್ಯೈ
ಭಸ್ಮಾಭ್ಯಕ್ತಸಮಸ್ತಗಾತ್ರನಿವಹಾ ರುದ್ರಾಕ್ಷಮಾಲಾಧರಾಃ ।
ಕೈಲಾಸಂ ಸಮವಾಪ್ಯ ಶಙ್ಕರಪದಧ್ಯಾನೇನ ಸೂತ್ರಾಣ್ಯುಮಾ-
ಕಾನ್ತಾತ್ ಪ್ರಾಪ್ಯ ವಿತನ್ವತೇ ಸ್ವಕಧಿಯಾ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯವಾದಾನಹೋ ॥ ೨॥
ಜಿಜ್ಞಾಸ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಏವೇತ್ಯಥಪದವಿದಿತೈಃ ಸಾಧನಪ್ರಾಪ್ತ್ಯುಪಾಯೈ-
ರ್ಯೋಗೈರ್ಯೋಗಾದ್ಯುಪಾಯೈರ್ಯಮನಿಯಮಮಹಾಸಾಂಖ್ಯವೇದಾನ್ತವಾಕ್ಯೈಃ ।
ಶ್ರೋತವ್ಯೋ ಭಗವಾನ್ ನ ರೂಪಗುಣತೋ ಮನ್ತವ್ಯ ಇತ್ಯಾಹ ಹಿ
ವೇದೋದ್ಬೋಧದವಾಕ್ಯಹೇತುಕರಣೈರ್ಧ್ಯೇಯಃ ಸ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕೃತೇಃ ॥ ೩॥
ಜನ್ಮಾದ್ಯಸ್ಯ ಯತೋಽಸ್ಯ ಚಿತ್ರಜಗತೋ ಮಿಥ್ಯೈವ ತತ್ಕಾರಣಂ
ಬ್ರಹ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮನೈವ ಪ್ರಕೃತಿಪರಮದೋ ವರ್ತಮಾನಂ ವಿವರ್ತೇತ್ ।
ಶ್ರುತ್ಯಾ ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಯತೋ ವಾ ಇತಿಪದಘಟಿತೋ ಬೋಧತೋ ವಕ್ತಿ ಶಂಭುಂ
ನಾಣುಃ ಕಾಲವಿಪಾಕಕರ್ಮಜನಿತೇತ್ಯಾಚೋದನಾ ವೈ ಮೃಷಾ ॥ ೪॥
ಯೋನಿಃ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ವೇದಸ್ತದುಭಯಮನನಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾ
ನಿಃಶ್ವಾಸಾದ್ವೇದಜಾಲಂ ಶಿವವರವದನಾದ್ವೇಧಸಾ ಪ್ರಾಪ್ತಮೇತತ್ ।
ತಸ್ಮಾತ್ ತರ್ಕವಿತರ್ಕಕರ್ಕಶಧಿಯಾ ನಾತಿಕ್ರಮೇತ್ ತಾಂ ಧಿಯಂ
ಸ್ವಾಮ್ನಾಯಕ್ರಿಯಯಾ ತದಪ್ರಕರಣೇ ಯೋನಿರ್ಮಹೇಶೋ ಧ್ರುವಮ್ ॥ ೫॥
ತತ್ತ್ವಸ್ಯಾಪಿ ಸಮನ್ವಯಾತ್ ಶ್ರುತಿಗಿರಾಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರೇ ಚೋದನಾ
ಸಾ ಚಾನಿರ್ವಚನೀಯತಾಮುಪಗತಾ ವಾಚೋ ನಿವೃತ್ತಾ ಇತಿ ।
ಆತ್ಮೈವೈಷ ಇತೀವ ವಾಕ್ಯಸುವೃತಿರ್ವೃತ್ತಿಂ ವಿಧತ್ತೇ ಧಿಯಾ
ವೇದಾನ್ತಾದಿಷು ಏಕ ಏವ ಭಗವಾನುಕ್ತೋ ಮಹೇಶೋ ಧ್ರುವಮ್ ॥ ೬॥
ನಾಸದ್ವಾ ವೀಕ್ಷತೇ ಯಜ್ಜಡಮಿತಿ ಕರಣೈರ್ಗನ್ಧರೂಪಾದಿಹೀನಂ
ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶಾದಿಹೀನಂ ಜಗದನುಗತಮಪಿ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಕಿಂರೂಪಮೀಷ್ಟೇ ।
ಗೌಣಂ ಚೇದಪಿ ಶಬ್ದತೋ ಜಗದಿದಂ ಯನ್ನಾಮರೂಪಾತ್ಮಕಂ
ತಚ್ಚಾತ್ರಾವಿಶದೀಶ್ವರೋಽರ್ಥವಚಸಾ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ನಿಷ್ಠಾಕ್ರಮಃ ॥ ೭॥
ಹೇಯತ್ವಾವಚನಾಚ್ಚ ತಚ್ಛ್ರುತಿಗಿರಾಂ ಸ್ಥೂಲಂ ಪ್ರದೃಷ್ಟಂ ಭವೇ-
ದ್ರೂಪಂ ನಾರೂಪತೋಽಪಿ ಪ್ರಕರಣವಚನಂ ವಾ ವಿಕಾರಃ ಕಿಲೇದಮ್ ।
ಸ್ವಾಪ್ಯಾಯಾದಪಿ ತದ್ವದಾಪಿ ಪರಮಾನನ್ದೋ ಯದೀತ್ಥಂ ಪರಃ
ಸಾಮಾನ್ಯಾಚ್ಚ ಗತೇರಥಾಪ್ಯನುಭವೇ ವಿದ್ಯೋತತೇ ಶಙ್ಕರಃ ॥ ೮॥
ಶ್ರುತತ್ವಾದ್ವೇದಾನ್ತಪ್ರತಿಪದವಚಃ ಕಾರಣಮುಮಾ-
ಸನಾಥೋ ನಾಥಾನಾಂ ಸ ಚ ಕಿಲ ನ ಕಶ್ಚಿಜ್ಜನಿಭವಃ ।
ಸ ಏವಾನನ್ದಾತ್ಮಾ ಶ್ರುತಿಕಥಿತಕೋಶಾದಿರಹಿತೋ
ವಿಕಾರಪ್ರಾಚುರ್ಯಾನ್ನ ಹಿ ಭವತಿ ಕಾರ್ಯಂ ಚ ಕರಣಮ್ ॥ ೯॥
ತದ್ಧೇತುವ್ಯಪದೇಶತೋಽಪಿ ಶಿವ ಏವೇತಿ ಚಾನನ್ದಕೃತ್
ಮನ್ತ್ರೈರ್ವರ್ಣಕೃತಕ್ರಮೇಣ ಭಗವಾನ್ ಸತ್ಯಾದ್ಯನನ್ತೋಚ್ಯತೇ ।
ನೈರನ್ತರ್ಯಾನುಪಪತ್ತಿತೋಽಪಿ ಸುಖಿತಾ ಚಾನನ್ದಭೇದೋಽರ್ಥತಃ
ಕಾಮಾಚ್ಚಾನನುಭಾವತೋ ಹೃದಿ ಭಿದಾ ಜಾಯೇದ್ಭಯಂ ಸಂಸೃತೇಃ ॥ ೧೦॥
ಪುಚ್ಛಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೇತಿ ವಚನಾಚ್ಛೇಷೀ ಮಹೇಶೋಽವ್ಯಯಃ ।
ಆಕಾಶಾನ್ತರತೋಽಪಿ ಭೌತಿಕಹೃದಾಕಾಶಾತ್ಮತಾ ವಾಕ್ಯತೋ
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ಭೇದಕಲನೇ ಚಾಕಲ್ಪನಾ ಕಲ್ಪತಃ ॥ ೧೧॥
ಸುಷುಪ್ತ್ಯುತ್ಕ್ರಾನ್ತ್ಯೋರ್ವಾ ನ ಹಿ ಖಲು ನ ಭೇದಃ ಪರಶಿವೇ
ಅತೋತ್ಥಾನಂ ದ್ವೈತೇ ನ ಭವತಿ ಪರೇ ವೈ ವಿಲಯನೇ ।
ತದರ್ಹಂ ಯತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಜಗದಿದಮನಾಕಾರಮರಸಂ
ನ ಗನ್ಧಂ ನ ಸ್ಪರ್ಶಂ ಭವತಿ ಪರಮೇಶೇ ವಿಲಸಿತಮ್ ॥ ೧೨॥
ಅಧೀನಂ ಚಾರ್ಥಂ ತದ್ಭವತಿ ಪುನರೇವೇಕ್ಷಣಪರಂ
ಸ್ವತನ್ತ್ರೇಚ್ಛಾ ಶಂಭೋರ್ನ ಖಲು ಕರಣಂ ಕಾರ್ಯಮಪಿ ನ ॥ ೧೩॥
ಜ್ಞೇಯತ್ವಾವಚನಾಚ್ಚ ಶಙ್ಕರ ಪರಾನನ್ದೇ ಪ್ರಮೋದಾಸ್ಪದೇ
ಪ್ರಜ್ಞಾನಂ ನ ಹಿ ಕಾರಣಂ ಪ್ರಕೃತಿಕಂ ಪ್ರಶ್ನತ್ರಯಸ್ಯಾರ್ಥವತ್ ।
ನ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ದೇಹಪ್ರವಿಲಯಶತೋತ್ಥಾನಗಣನಾ
ಸ ಮೃತ್ಯೋರ್ಮೃತ್ಯುಸ್ತದ್ಭವತಿ ಕಿಲ ಭೇದೇನ ಜಗತಃ ॥ ೧೪॥
ಮಹದ್ವಚ್ಚಾಣೀಯೋ ಭವತಿ ಚ ಸಮೋ ಲೋಕಸದೃಶಾ
ತಥಾ ಜ್ಯೋತಿಸ್ತ್ವೇಕಂ ಪ್ರಕರಣಪರಂ ಕಲ್ಪಿತವತಃ ।
ನ ಸಂಖ್ಯಾಭೇದೇನ ತ್ರಿಭುವನವಿಭವಾದತಿಕರಂ
ಸ್ವಭಾವೋಽಯಂ ಶಶ್ವನ್ಮುಖರಯತಿ ಮೋದಾಯ ಜಗತಾಮ್ ॥ ೧೫॥
ಪ್ರಾಣಾದುದ್ಗತಪಞ್ಚಸಂಖ್ಯಜನಿತಾ ತದ್ವಸ್ತ್ರಿವಚ್ಚ ಶ್ರುತಂ
ತಚ್ಛ್ರೋತ್ರಂ ಮನಸೋ ನ ಸಿದ್ಧಪರಮಾನನ್ದೈಕಜನ್ಯಂ ಮಹಃ ।
ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕಾರಣದರ್ಶಿತೇ ಚ ಕರಣೇ ಸತ್ತಾ ಸದಿತ್ಯನ್ವಹಂ
ಚಾಕರ್ಷಾ ಭವತಿ ಪ್ರಕರ್ಷಜನಿತೇ ತ್ವತ್ತೀತಿ ವಾಕ್ಯೋತ್ತರಮ್ ॥ ೧೬॥
ಜಾಗ್ರತ್ತ್ವಾವಚನೇನ ಜೀವಜಗತೋರ್ಭೇದಃ ಕಥಂ ಕಥ್ಯತೇ
ಲಿಙ್ಗಂ ಪ್ರಾಣಗತಂ ನ ಚೇಶ್ವರಪರಂ ಜ್ಯೋತಿಃ ಕಿಲೈಕ್ಯಪ್ರದಮ್ ।
ಅನ್ಯಾರ್ಥತ್ವವಿವೇಕತೋಽರ್ಥಗತಿಕಂ ಚಾಕಲ್ಪಯದ್ವಾಕ್ಯತಃ ।
ಪ್ರಜ್ಞಾಮಿತ್ಯಪರಃ ಕ್ರಮಸ್ಥಿತಿರಸಾವನ್ಯೋ ವದನ್ತಂ ಮೃಷಾ ॥ ೧೭॥
ಪ್ರಕೃತ್ಯೈವಂ ಸಿದ್ಧಂ ಭವತಿ ಪರಮಾನನ್ದವಿಧುರಂ
ಅಭಿಧ್ಯೋಪಾದೇಶಾದ್ ಭವತಿ ಉಭಯಾಮ್ನಾಯವಚನೈಃ ।
ಭವತ್ಯಾತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ ಕೃತಿವಿರಹಿತೋ ಯೋನಿರಪಿ ಚ
ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ನಿಷ್ಠಾ ಚ ತ್ರಿಭುವನಗುರುಃ ಪ್ರೇಮಸದನಃ ॥ ೧೮॥
ಅಭಿಧ್ಯೋಪಾದೇಶಾತ್ ಸ ಬಹು ಭವದೀಕ್ಷಾದಿವಶತಃ
ಸಮಾಸಾಚೋಭಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಜಸಮಾಮ್ನಾಯವಚನಾತ್ ।
ಅತೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ಶುದ್ಧಃ ಪ್ರಕೃತಿಪರಿಣಾಮೇನ ಜಗತಾಂ
ಮೃದೀವ ವ್ಯಾಪಾರೋ ಭವತಿ ಪರಿಣಾಮೇಷು ಚ ಶಿವಃ ॥ ೧೯॥
ಆನನ್ದಾಭ್ಯಾಸಯೋಗಾದ್ವಿಕೃತಜಗದಾನನ್ದಜಗತೋ
ಅತೋ ಹೇತೋರ್ಧರ್ಮೋ ನ ಭವತಿ ಶಿವಃ ಕಾರಣಪರಃ ।
ಹಿರಣ್ಯಾತ್ಮಾಽಽದಿತ್ಯೇಽಕ್ಷಿಣಿ ಉದೇತೀಹ ಭಗವಾನ್
ನತೇಶ್ಚಾಧಾರಾಣಾಂ ಶ್ರವಣವಚನೈರ್ಗೋಪಿತಧಿಯಃ ॥ ೨೦॥
ಭೇದಾದಿವ್ಯಪದೇಶತೋಽಸ್ತಿ ಭಗವಾನನ್ಯೋ ಭವೇತ್ ಕಿಂ ತತಃ
ಆಕಾಶಾದಿಶರೀರಲಿಙ್ಗನಿಯಮಾದ್ವ್ಯಾಪ್ಯಂ ಹಿ ಸರ್ವಂ ತತಃ ।
ತಜ್ಜ್ಯೋತಿಃ ಪರಮಂ ಮಹೇಶ್ವರಮುಮಾಕಾನ್ತಾಖ್ಯಶಾನ್ತಂ ಮಹೋ
ವೇದಾನ್ತೇಷು ನಿತಾನ್ತವಾಕ್ಯಕಲನೇ ಛನ್ದೋಽಭಿಧಾನಾದಪಿ ॥ ೨೧॥
ಭೂತಾದಿವ್ಯಪದೇಶತೋಽಪಿ ಭಗವತ್ಯಸ್ಮಿನ್ ಮಹೇಶೇ ಧ್ರುವಂ
ಯಸ್ಮಾದ್ಭೂತವರಾಣಿ ಜಾಯತ ಇತಿ ಶ್ರುತ್ಯಾಽಸ್ಯ ಲೇಶಾಂಶತಃ ।
ವಿಶ್ವಂ ವಿಶ್ವಪತೇರಭೂತ್ ತದುಭಯಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯತೋ ದರ್ಶನಾತ್
ಪ್ರಾಣಸ್ಯಾನುಗಮಾತ್ ಸ ಏವ ಭಗವಾನ್ ನಾನ್ಯಃ ಪಥಾ ವಿದ್ಯತೇ ॥ ೨೨॥
ನ ವಕ್ತುಶ್ಚಾತ್ಮಾ ವೈ ಸ ಖಲು ಶಿವಭೂಮಾದಿವಿಹಿತಃ
ತಥೈವಾಯುರ್ದೇಹೇ ಅರಣಿವಹವತ್ ಚಕ್ರಗಮಹೋ ।
ಅದೃಶ್ಯೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ವೈ ಸ ಹಿ ಸುದೃಶತಃ ಶಾಸ್ತ್ರನಿವಹೈಃ
ಶಿವೋ ದೇವೋ ವಾಮೋ ಮುನಿರಪಿ ಚ ಸಾರ್ವಾತ್ಮ್ಯಮಭಜತ್ ॥ ೨೩॥
ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಃ ಸರ್ವತ್ರ ಶ್ರುತಿಷು ವಿಧಿವಾಕ್ಯೈರ್ಭಗವತೋ
ಮಹಾಭೂತೈರ್ಜಾತಂ ಜಗದಿತಿ ಚ ತಜ್ಜಾದಿವಚನೈಃ ।
ಅತೋಽಣೀಯಾನ್ ಜ್ಯಾಯಾನಪಿ ದ್ವಿವಿಧಭೇದವ್ಯಪಗತಾ
ವಿವಕ್ಷಾ ನೋಽಸ್ತೀತಿ ಪ್ರಥಯತಿ ಗುಣೈರೇವ ಹಿ ಶಿವಃ ॥ ೨೪॥
ಸಂಭೋಗಪ್ರಾಪ್ತಿರೇವ ಪ್ರಕಟಜಗತಃ ಕಾರಣತಯಾ
ಸದಾ ವ್ಯೋಮೈವೇತ್ಥಂ ಭವತಿ ಹೃದಯೇ ಸರ್ವಜಗತಾಮ್ ।
ಅತೋಽತ್ತಾ ವೈ ಶರ್ವಶ್ಚರಮಚರಭೂತಂ ಜಗದಿದಂ
ಮಹಾಮೃತ್ಯುರ್ದೇಶೋ ಭವತಿ ಶಿಖರನ್ನಾದ ಇತಿ ಚ ॥ ೨೫॥
ಪ್ರಕರಣವಚನೇನ ವೇದಜಾತೇ
ಭಗವತಿ ಭವನಾಶನೇ ಮಹೇಶೇ ।
ಪ್ರವಿಶತಿ ಶಿವ ಏವ ಭೋಗಭೋಕ್ತೃ-
ನಿಯಮನದರ್ಶನತೋ ಹಿ ವಾಕ್ಯಜಾತಮ್ ॥ ೨೬॥
ವಿಶೇಷಣೈಃ ಶಙ್ಕರಮೇವ ನಿತ್ಯಂ
ದ್ವಿಧಾ ವದತ್ಯೇವಮುಪಾಧಿಯೋಗಾತ್ ।
ಅತೋಽನ್ತರಾ ವಾಕ್ಯಪದೈಃ ಸಮರ್ಥಿತಃ
ಸ್ಥಾನಾದಿಯೋಗೈರ್ಭಗವಾನುಮಾಪತಿಃ ॥ ೨೭॥
ಸುಖಾಭಿಧಾನಾತ್ ಸುಖಮೇವ ಶಂಭುಃ
ಕಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಖಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಇತಿ ಶ್ರುತೀರಿತಃ ।
ಶ್ರುತೋಪವಾಕ್ಯೋಪನಿಷತ್ಪ್ರಚೋದಿತಃ
ಗತಿಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇತ ಬುಧೋಽಪಿ ವಿದ್ಯಯಾ ॥ ೨೮॥
ಅನವಸ್ಥಿತಿತೋಽಪಿ ನೇತರೋ ಭಗವಾನೇವ ಸ ಚಕ್ಷುಷಿ ಪ್ರಬುಧ್ಯೇತ್ ।
ಭಯಭೀತಾಃ ಖಲು ಯಸ್ಯ ಸೋಮಸೂರ್ಯಾನಲವಾಯ್ವಂಬುಜಸಂಭವಾ ಭ್ರಮನ್ತಿ ॥ ೨೯॥
ಅನ್ತರ್ಯಾಮಿತಯೈವ ಲೋಕಮಖಿಲಂ ಜಾನಾತ್ಯುಮಾಯಾಃ ಪತಿಃ ।
ಭೂತೇಷ್ವನ್ತರಗೋಽಪಿ ಭೂತನಿವಹಾ ನೋ ಜಾನತೇ ಶಙ್ಕರಮ್ ॥ ೩೦॥
ನ ತತ್ಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಧರ್ಮೈರಭಿಲಷಣತೋ ಭೇದವಿಧುರಂ
ನ ಶಾರೀರಂ ಭೇದೇ ಭವತಿ ಅಗಜಾನಾಯಕವರೇ ।
ಅದೃಶ್ಯತ್ವಾದ್ಧರ್ಮೈರ್ನ ಖಲು ಭಗವಾನನ್ಯದಿತಿ ಚ
ಪರಾದಾದಿತ್ಯಂ ಚಾಮತಿರಪಿ ಚ ಭೇದಪ್ರಕಲನೇ ॥ ೩೧॥
ಭೇದಾದೇಶ್ಚ ವಿಶೇಷಣಂ ಪರಶಿವೇ ರೂಪಂ ನ ನಾಮ ಪ್ರಭಾ ।
ಭಾವೋ ವಾ ಭವತಿ ಪ್ರಭಾವಿರಹಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮನಾ ಚಾಹ ತತ್ ॥ ೩೨॥
ಸ್ಮೃತಂ ಮಾನಂ ಶಂಭೌ ಭಗವತಿ ಚ ತತ್ಸಾಧನತಯಾ-
ಪ್ಯತೋ ದೈವಂ ಭೂತಂ ನ ಭವತಿ ಚ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪರಶಿವೇ ।
ಅಭಿವ್ಯಕ್ತೀ ಚಾನ್ಯಃ ಸ್ಮೃತಿಮಪಿ ತಥಾಽನ್ಯೋಽಪಿ ಮನುತೇ
ತಥಾ ಸಂಪತ್ತಿರ್ವೈ ಭುವಿ ಭವತಿ ಕಿಂ ಶಂಭುಕಲನೇ ॥ ೩೩॥
ಯಂ ಮುಕ್ತಿವ್ಯಪದೇಶತಃ ಶ್ರುತಿಶಿಖಾಶಾಖಾಶತೈಃ ಕಲ್ಪಿತೇ
ಭಿದ್ಯೇದ್ಗ್ರನ್ಥಿರಪಿ ಪ್ರಕೀರ್ಣವಚನಾತ್ ಸಾಕ್ಷ್ಯೇವ ಬಾಹ್ಯಾನ್ತರಾ ।
ಶಬ್ದೋ ಬ್ರಹ್ಮತಯೈವ ನ ಪ್ರಭವತೇ ಪ್ರಾಣಪ್ರಭೇದೇನ ಚ
ತಚ್ಚಾಪ್ಯುತ್ಕ್ರಮಣಸ್ಥಿತಿಶ್ಚ ವಿಲಯೇ ಭುಂಕ್ತ್ಯೇಽಪ್ಯಸೌ ಶಙ್ಕರಃ ॥ ೩೪॥
ತಂ ಭೂಮಾ ಸಂಪ್ರಸಾದಾಚ್ಛಿವಮಜರಮಾತ್ಮಾನಮಧುನಾ
ಶೃಣೋತೀಕ್ಷೇದ್ವಾಪಿ ಕ್ಷಣಮಪಿ ತಥಾನ್ಯಂ ನ ಮನುತೇ ।
ತಥಾ ಧರ್ಮಾಪತ್ತಿರ್ಭವತಿ ಪರಮಾಕಾಶಜನಿತಂ
ಪ್ರಶಸ್ತಂ ವ್ಯಾವೃತ್ತಂ ದಹರಮಪಿ ದಧ್ಯಾದ್ಯಪದಿಶತ್ ॥ ೩೫॥
ಅಲಿಙ್ಗಂ ಲಿಙ್ಗಸ್ಥಂ ವದತಿ ವಿಧಿವಾಕ್ಯೈಃ ಶ್ರುತಿರಿಯಂ
ಧೃತೇರಾಕಾಶಾಖ್ಯಂ ಮಹಿಮನಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧೇರ್ವಿಮೃಶತಾ ।
ಅತೋ ಮರ್ಶಾನ್ನಾಯಂ ಭವತಿ ಭವಭಾವಾತ್ಮಕತಯಾ
ಶಿವಾವಿರ್ಭಾವೋ ವಾ ಭವತಿ ಚ ನಿರೂಪೇ ಗತಧಿಯಾಮ್ ॥ ೩೬॥
ಪರಾಮರ್ಶೇ ಚಾನ್ಯದ್ಭವತಿ ದಹರಂ ಕಿಂ ಶ್ರುತಿವಚೋ
ನಿರುಕ್ತಂ ಚಾಲ್ಪಂ ಯತ್ ತ್ವನುಕೃತಿ ತದೀಯೇಽಹ್ನಿ ಮಹಸಾ ।
ವಿಭಾತೀದಂ ಶಶ್ವತ್ ಪ್ರಮತಿವರಶಬ್ದೈಃ ಶ್ರುತಿಭವೈಃ ॥ ೩೭॥
ಯೋ ವ್ಯಾಪಕೋಽಪಿ ಭಗವಾನ್ ಪುರುಷೋಽನ್ತರಾತ್ಮಾ ।
ವಾಲಾಗ್ರಮಾತ್ರಹೃದಯೇ ಕಿಮು ಸನ್ನಿವಿಷ್ಟಃ ॥ ೩೮॥
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾನುಭವಪ್ರಮಾಣಪರಮಂ ವಾಕ್ಯಂ ಕಿಲೈಕಾರ್ಥದಂ
ಮಾನೇನಾಪಿ ಚ ಸಂಭವಾಭ್ರಮಪರೋ ವರ್ಣಂ ತಥೈವಾಹ ಹಿ ।
ಶಬ್ದಂ ಚಾಪಿ ತಥೈವ ನಿತ್ಯಮಪಿ ತತ್ ಸಾಮ್ಯಾನುಪತ್ತಿಕ್ರಿಯಾ
ಮಧ್ವಾದಿಷ್ವನಧೀಕೃತೋಽಪಿ ಪುರುಷೋ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯಭಾವೋ ಭವೇತ್ ॥ ೩೯॥
ಭಾವಂ ಚಾಪಿ ಶುಗಸ್ಯ ತಚ್ಛ್ರವಣತೋ ಜಾತ್ಯನ್ತರಾಸಂಭವಾತ್
ಸಂಸ್ಕಾರಾಧಿಕೃತೋಽಪಿ ಶಙ್ಕರಪದಂ ಯೇ ವಕ್ತುಕಾಮಾ ಮನಾಕ್ ।
ಜ್ಯೋತಿರ್ದರ್ಶನತಃ ಪ್ರಸಾದಪರಮಾದಸ್ಮಾಚ್ಛರೀರಾತ್ ಪರಂ
ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚಾಭಿನಿವಿಶ್ಯ ವ್ಯೋಮ ಪರಮಾನನ್ದಂ ಪರಂ ವಿನ್ದತಿ ॥ ೪೦॥
ಸ್ಮೃತೀನಾಂ ವಾದೋಽತ್ರ ಶ್ರುತಿವಿಭವದೋಷಾನ್ಯವಚಸಾ
ಸ ಏವಾತ್ಮಾ ದೋಷೈರ್ವಿಗತಮತಿಕಾಯಃ ಪರಶಿವಃ ।
ಸ ವಿಶ್ವಂ ವಿಶ್ವಾತ್ಮಾ ಭವತಿ ಸ ಹಿ ವಿಶ್ವಾಧಿಕತಯಾ
ಸಮಸ್ತೇಷು ಪ್ರೋತೋ ಭವತಿ ಸ ಹಿ ಕಾರ್ಯೇಷು ಕರಣಮ್ ॥ ೪೧॥
ಪ್ರಧಾನಾನಾಂ ತೇಷಾಂ ಭವತಿ ಇತರೇಷಾಮನುಪಮೋ-
ಪ್ಯಲಬ್ಧೋಽಪ್ಯಾತ್ಮಾಯಂ ಶ್ರುತಿಶಿರಸಿ ಚೋಕ್ತೋಽಣುರಹಿತಃ ।
ಸ ದೃಶ್ಯೋಽಚಿನ್ತ್ಯಾತ್ಮಾ ಭವತಿ ವರಕಾರ್ಯೇಷು ಕರಣಂ
ಅಸದ್ವಾ ಸದ್ವಾ ಸೋಽಪ್ಯಸದಿತಿ ನ ದೃಷ್ಟಾನ್ತವಶಗಮ್ ॥ ೪೨॥
ಅಸಙ್ಗೋ ಲಕ್ಷಣ್ಯಃ ಸ ಭವತಿ ಹಿ ಪಞ್ಚಸ್ವಪಿ ಮುಧಾ
ಅಭೀಮಾನೋದ್ದೇಶಾದನುಗತಿರಥಾಕ್ಷಾದಿರಹಿತಃ ।
ಸ್ವಪಕ್ಷಾದೌ ದೋಷಾಶ್ರುತಿರಪಿ ನ ಈಷ್ಟೇ ಪರಮತಂ
ತ್ವನಿರ್ಮೋಕ್ಷೋ ಭೂಯಾದನುಮಿತಿಕುತರ್ಕೈರ್ನ ಹಿ ಭವೇತ್ ॥ ೪೩॥
ಭೋಕ್ತ್ರಾಪತ್ತೇರಪಿ ವಿಷಯತೋ ಲೋಕವೇದಾರ್ಥವಾದೋ
ನೈನಂ ಶಾಸ್ತಿ ಪ್ರಭುಮತಿಪರಂ ವಾಚಿ ವಾರಂಭಣೇಭ್ಯಃ ।
ಭೋಕ್ತಾ ಭೋಗವಿಲಕ್ಷಣೋ ಹಿ ಭಗವಾನ್ ಭಾವೋಽಪಿ ಲಬ್ಧೋ ಭವೇತ್
ಸತ್ತ್ವಾಚ್ಚಾಪಿ ಪರಸ್ಯ ಕಾರ್ಯವಿವಶಂ ಸದ್ವಾಕ್ಯವಾದಾನ್ವಯಾತ್ ॥ ೪೪॥
ಯುಕ್ತೇಃ ಶಬ್ದಾನ್ತರಾಚ್ಚಾಸದಿತಿ ನ ಹಿ ಕಾರ್ಯಂ ಚ ಕರಣಂ
ಪ್ರಮಾಣೈರ್ಯುಕ್ತ್ಯಾ ವಾ ನ ಭವತಿ ವಿಶೇಷೇಣ ಮನಸಾ ।
ಪರಃ ಪ್ರಾಣೋದ್ದೇಶಾದ್ಧಿತಕರಣದೋಷಾಭಿಧಧಿಯಾ
ತಥಾಶ್ಮಾದ್ಯಾ ದಿವ್ಯಾ .... ದ್ಯೋತನ್ತಿ ದೇವಾ ದಿವಿ ॥ ೪೫॥
ಪ್ರಸಕ್ತಿರ್ವಾ ಕೃತ್ಸ್ನಾ ಶ್ರುತಿವರಬಲಾದಾತ್ಮನಿ ಚಿರಂ
ಸ್ವಪಕ್ಷೇ ದೋಷಾಣಾಂ ಪ್ರಭವತಿ ಚ ಸರ್ವಾದಿಸುದೃಶಾ ।
ವಿಕಾರಾಣಾಂ ಭೇದೋ ನ ಭವತಿ ವಿಯೋಜ್ಯೋ ಗುಣಧಿಯಾಂ
ಅತೋ ಲೋಕೇ ಲೀಲಾಪರವಿಷಮನೈರ್ಘೃಣ್ಯವಿಧುರಮ್ ॥ ೪೬॥
ಸ ಕರ್ಮಾರಂಭಾದ್ವಾ ಉಪಲಭತಿ ಯದ್ಯೇತಿ ಚ ಪರಂ
ಸರ್ವೈರ್ಧರ್ಮಪದೈರಯುಕ್ತವಚನಾಪತ್ತೇಃ ಪ್ರವೃತ್ತೇರ್ಭವೇತ್ ।
ಭೂತಾನಾಂ ಗತಿಶೋಪಯುಜ್ಯಪಯಸಿ ಕ್ಷಾರಂ ಯಥಾ ನೋಪಯುಕ್
ಅವಸ್ಥಾನಂ ನೈವ ಪ್ರಭವತಿ ತೃಣೇಷೂದ್ಯತಮತೇ-
ಸ್ತಥಾಭಾವಾತ್ ಪುಂಸಿ ಪ್ರಕಟಯತಿ ಕಾರ್ಯಂ ಚ ಕರಣಮ್ ॥ ೪೭॥
ಅಙ್ಗಿತ್ವಾನುಪಪತ್ತಿತೋಽಪ್ಯನುಮಿತೋ ಶಕ್ತಿಜ್ಞಹೀನಂ ಜಗತ್
ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧೇ ಸಿದ್ಧೇ ಪ್ರಸಭಮಿತಿ ಮೌನಂ ಹಿ ಶರಣಮ್ ।
ಮಹದ್ದೀರ್ಘಂ ಹಸ್ವಂ ಉಭಯಮಪಿ ಕರ್ಮೈವ ಕರಣೇ
ತಥಾ ಸಾಮ್ಯೇ ಸ್ಥಿತ್ಯಾ ಪ್ರಭವತಿ ಸ್ವಭಾವಾಚ್ಚ ನಿಯತಮ್ ॥ ೪೮॥
ನ ಸ್ಥಾನತೋಽಪಿ ಶ್ರುತಿಲಿಙ್ಗಸಮನ್ವಯೇನ
ಪ್ರಕಾಶವೈಯರ್ಥ್ಯಮತೋ ಹಿ ಮಾತ್ರಾ ।
ಸೂರ್ಯೋಪಮಾ ಪ್ರಮವತಿತ್ವತಥಾ ಉದತ್ವಾ-
ತ್ತದ್ದರ್ಶನಾಚ್ಚ ನಿಯತಂ ಪ್ರತಿಬಿಮ್ಬರೂಪಮ್ ॥ ೪೯॥
ತದವ್ಯಕ್ತಂ ನ ತತೋ ಲಿಙ್ಗಮೇತತ್
ತಥೋಭಯವ್ಯಪದೇಶಾಚ್ಚ ತೇಜಃ ।
ಪ್ರತಿಷೇಧಾಚ್ಚ ಪರಮಃ ಸೇತುರೀಶಃ
ಸಾಮಾನ್ಯತಃ ಸ್ಥಾನವಿಶೇಷಬುದ್ಧ್ಯಾ ॥ ೫೦॥
ವಿಶೇಷತಶ್ಚೋಪಪತ್ತೇಸ್ತಥಾನ್ಯದತಃ ಫಲಂ ಚೋಪಪದ್ಯೇತ ಯಸ್ಮಾತ್ ।
ಮಹೇಶ್ವರಾಚ್ಛ್ರುತಿಭಿಶ್ಚೋದಿತಂ ಯತ್ ಧರ್ಮಂ ಪರೇ ಚೇಶ್ವರಂ ಚೇತಿ ಚಾನ್ಯೇ ।
ನ ಕರ್ಮವಚ್ಚೇಶ್ವರೇ ಭೇದಧೀರ್ನಃ ॥ ೫೧॥
ಭೇದಾನ್ನ ಚೇತಿ ಪರತಃ ಪರಮಾರ್ಥದೃಷ್ಟ್ಯಾ
ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಭೇದಾದುಪಸಂಹಾರಭೇದಃ ।
ಅಥಾನ್ಯಥಾತ್ವಂ ವಚಸೋಽಸೌ ವರೀಯಾನ್
ಸಂಜ್ಞಾತಶ್ಚೇದ್ವ್ಯಾಪ್ತಿರೇವ ಪ್ರಮಾಣಮ್ ॥ ೫೨॥
ಸರ್ವತ್ರಾಭೇದಾದನಯೋಸ್ತಥಾನ್ಯತ್
ಪ್ರಾಧಾನ್ಯಮಾನನ್ದಮಯಃ ಶಿರಸ್ತ್ವಮ್ ।
ತಥೇತರೇ ತ್ವರ್ಥಸಾಮಾನ್ಯಯೋಗಾತ್
ಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವತಯಾಽಪ್ಯಯಾಯ ತೇ ॥ ೫೩॥
ಶಬ್ದಾತ್ತಥಾ ಹ್ಯಾತ್ಮಗೃಹೀತಿರುತ್ತರಾತ್
ತಥಾನ್ವಯಾದಿತರಾಖ್ಯಾನಪೂರ್ವಮ್ ।
ಅಶಬ್ದತ್ವಾದೇವಮೇತತ್ ಸಮಾನ-
ಮೇವಂ ಚ ಸಂವಿದ್ವಚನಾವಿಶೇಷಾತ್ ॥ ೫೪॥
ತದ್ದರ್ಶನಾತ್ ಸಂಭೃತಂ ಚೈವಮೇಷೋಽನಾಮ್ನಾಯಾದ್ವೇದ್ಯಭೇದಾತ್ ಪರೇತಿ ।
ಗತೇರರ್ಥಾದುಪಪನ್ನಾರ್ಥಲೋಕೇ ಶಬ್ದಾನುಮಾನೈಃ ಸಗುಣೋಽವ್ಯಯಾತ್ಮಾ ॥ ೫೫॥
ಯಥಾಧಿಕಾರಂ ಸ್ಥಿತಿರೇವ ಚಾನ್ತರಾ
ತತ್ರೈವ ಭೇದಾದ್ವಿಶಿಷನ್ಹೀತರವತ್ ।
ಅನ್ಯತ್ತಥಾ ಸತ್ಯಕೃತ್ಯಾ ತಥೈಕೇ
ಕಾಮಾದಿರತ್ರಾಯತನೇಷು ಚಾದರಾತ್ ॥ ೫೬॥
ಉಪಸ್ಥಿತೇ ತದ್ವಚನಾತ್ ತಥಾಗ್ನೇಃ
ಸಂಲೋಪ ಏವಾಗ್ನಿಭವಃ ಪ್ರದಾನೇ ।
ಅತೋಽನ್ಯಚಿನ್ತಾರ್ಥಭೇದಲಿಙ್ಗಂ ಬಲೀಯಃ
ಕ್ರಿಯಾ ಪರಂ ಚಾಸಮಾನಾಚ್ಚ ದೃಷ್ಟೇಃ ॥ ೫೭॥
ಶ್ರುತೇರ್ಬಲಾದನುಬನ್ಧೇಮಖೇ ವೈ
ಭಾವಾಪತ್ತಿಶ್ಚಾತ್ಮನಶ್ಚೈಕ ಏವ ।
ತದ್ಭಾವಭಾವದುಪಲಬ್ಧಿರೀಶೇ
ಸದ್ಭಾವಭಾವಾದನುಭಾವತಶ್ಚ ॥ ೫೮॥
ಅಙ್ಗಾವಬದ್ಧಾ ಹಿ ತಥೈವ ಮನ್ತ್ರತೋ
ಭೂಮ್ನಃ ಕ್ರತೋರ್ಜಾಯತೇ ದರ್ಶನೇನ ॥ ೫೯॥
ರೂಪಾದೇಶ್ಚ ವಿಪರ್ಯಯೇಣ ತು ದೃಶಾ ದೋಷೋಭಯತ್ರಾಪ್ಯಯಂ
ಅಗ್ರಾಹ್ಯಾಃ ಸಕಲಾನಪೇಕ್ಷ್ಯಕರಣಂ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯವಾದೇನ ಹಿ ।
ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಸಮುದಾಯಕೇಽಪಿ ಇತರೇ ಪ್ರತ್ಯಾಯಿಕೇನಾಪಿ ಯತ್
ವಿದ್ಯಾಽವಿದ್ಯಾ ಅಸತಿ ಬಲತೋ ಧುರ್ಯಮಾರ್ಯಾಭಿಶಂಸೀ ॥ ೬೦॥
ದೋಷೋಭಯೋರಪಿ ತದಾ ಸ್ವಗಮೋಽಭ್ಯುಪೇಯಾ ।
ಸ್ಮೃತ್ಯಾ ಸತೋ ದೃಶಿ ಉದಾಸೀನವದ್ಭಜೇತ ॥ ೬೧॥
ನಾಭಾವಾದುಪಲಬ್ಧಿತೋಽಪಿ ಭಗವದ್ವೈಧರ್ಮ್ಯಸ್ವನ್ಯಾದಿವತ್
ಭಾವೇನಾಪ್ಯುಪಲಬ್ಧಿರೀಶಿತುರಹೋ ಸಾ ವೈ ಕ್ಷಣಂ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ ।
ಸರ್ವಾರ್ಥಾನುಪಪತ್ತಿತೋಽಪಿ ಭಗವತ್ಯೇಕಾದ್ವಿತೀಯೇ ಪುನಃ ।
ಕಾರ್ತ್ಸ್ನ್ಯೇನಾತ್ಮನಿ ನೋ ವಿಕಾರಕಲನಂ ನಿತ್ಯಂ ಪತೇರ್ಧರ್ಮತಃ ॥ ೬೨॥
ಸಂಬನ್ಧಾನುಅಪಪತ್ತಿತೋಽಪಿ ಸಮಧಿಷ್ಠಾನೋಪಪತ್ತೇರಪಿ
ತಚ್ಚೈವಾಕರಣಂ ಚ ಭೋಗವಿಧುರಂ ತ್ವಂ ತತ್ತ್ವಸರ್ವಜ್ಞತಾ ।
ಉತ್ಪತ್ತೇರಪಿ ಕರ್ತುರೇವ ಕಾರಣತಯಾ ವಿಜ್ಞಾನಭಾವೋ ಯದಿ
... ನಿಷೇಧಪ್ರತಿಪತ್ತಿತೋಽಪಿ ಮರುತಶ್ಚಾಕಾಶತಃ ಪ್ರಾಣತಃ ॥ ೬೩॥
ಅಸ್ತಿತ್ವಂ ತದಪೀತಿ ಗೌಣಪರತಾ ವಾಕ್ಯೇಷು ಭಿನ್ನಾ ಕ್ರಿಯಾ
ಕಾರ್ಯದ್ರವ್ಯಸಮನ್ವಯಾಯಕರಣಂ ಶಬ್ದಾಚ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ತತ್ ।
ಶಬ್ದೇಭ್ಯೋಽಪ್ಯಮತಂ ಶ್ರುತಂ ಭವತಿ ತದ್ ಜ್ಞಾನಂ ಪರಂ ಶಾಂಭವಂ
ಯಾವಲ್ಲೋಕವಿಭಾಗಕಲ್ಪನವಶಾತ್ ಭೂತಕ್ರಮಾತ್ ಸರ್ಜತಿ ॥ ೬೪॥
ತಸ್ಯಾಸಂಭವತೋ ಭವೇಜ್ಜಗದಿದಂ ತೇಜಃಪ್ರಸೂತಂ ಶ್ರುತಿಃ
ಚಾಪಃ ಕ್ಷ್ಮಾ ಮರುದೇವ ಖಾತ್ಮಕಥಯನ್ತಲ್ಲಿಙ್ಗಸಂಜ್ಞಾನತಃ ॥ ೬೫॥
ವಿಪರ್ಯಯೇಣ ಕ್ರಮತೋಽನ್ತರಾ ಹಿ ವಿಜ್ಞಾನಮಾನಕ್ರಮತೋ ವಿಶೇಷಾತ್ ।
ನ ಚಾತ್ಮನಃ ಕಾರಣತಾವಿಪರ್ಯಶ್ಚರಾಚರವ್ಯಾಪಕತೋ ಹಿ ಭಾವೈಃ ॥ ೬೬॥
ನಾತ್ಮಾ ಶ್ರುತೋ ನಿತ್ಯತಾಶಕ್ತಿಯೋಗಾನ್ನಾನೇವ ಭಾಸತ್ಯವಿಕಲ್ಪಕೋ ಹಿ ।
ಸಂಜ್ಞಾನ ಏವಾತ್ರ ಗತಾಗತಾನಾಂ ಸ್ವಾತ್ಮಾನಂ ಚೋತ್ತರಣೇನಾಣುರೇವ ॥ ೬೭॥
ಸ್ವಶಬ್ದೋನ್ಮಾನಾಭ್ಯಾಂ ಸುಖಯತಿ ಸದಾನನ್ದನತನುಂ
ವಿರೋಧಶ್ಚಾನ್ದ್ರೋಪದ್ರವ ಇವ ಸದಾತ್ಮಾ ನಿಖಿಲಗಃ ।
ಗುಣಾದಾಲೋಕೇಷು ವ್ಯತಿಕರವತೋ ಗನ್ಧವಹತಃ
ಪರೋ ದೃಷ್ಟೋ ಹ್ಯಾತ್ಮಾ ವ್ಯಪದಿಶತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾನುಭವತಃ ॥ ೬೮॥
ಯಾವಚ್ಚಾತ್ಮಾ ನೈವಾ ದೃಶ್ಯೇತ ದೋಷೈಃ
ಪುಂಸ್ತ್ವಾದಿವತ್ತ್ವಸತೋ ವ್ಯಕ್ತಿಯೋಗಾತ್ ।
ಮನೋಽನ್ಯತ್ರಾಯದಿ ಕಾರ್ಯೇಷು ಗೌಣಂ ವಿಮುಖಃ
ಕರ್ತಾ ಶಾಶ್ವತೋ ವಿಹರತಿ ಉಪಾದಾನವಶತಃ ॥ ೬೯॥
ಅಸ್ಯಾತ್ಮವ್ಯಪದೇಶತಃ ಶ್ರುತಿರಿಯಂ ಕರ್ತೃತ್ವವಾದಂ ವದತ್
ಉಪಾಲಬ್ಧುಂ ಶಕ್ತೇರ್ವಿಪರತಿ ಸಮಾಧ್ಯಾ ಕ್ಷುಭಿತಯಾ ।
ಪರಾತ್ತತ್ತು ಶ್ರುತ್ಯಾಪ್ಯನುಕೃತಿ ಸುರತ್ವಕ್ಷುಭಿತಯಾ
ಪರೋ ಮನ್ತ್ರೋ ವರ್ಣೈರ್ಭಗವತಿ ಅನುಜ್ಞಾಪರಿಹರೌ ।
ತನೋಃ ಸಂಬನ್ಧೇನ ಪ್ರವಿಶತಿ ಪರಂ ಜ್ಯೋತಿಕಲನೇ ॥ ೭೦॥
ಆಸನ್ನತೇವ್ಯತಿಕರಂ ಪರರೂಪಭೇದೇ
ಆಭಾಸ ಏವ ಸುದೃಶಾ ನಿಯತೋ ನಿಯಮ್ಯಾತ್ ।
ಆಕಾಶವತ್ ಸರ್ವಗತೋಽವ್ಯಯಾತ್ಮಾ
ಆಸನ್ಧಿಭೇದಾತ್ ಪ್ರತಿದೇಶಭಾವಾತ್ ॥ ೭೧॥
ತಥಾ ಪ್ರಾಣೋ ಗೌಣಃ ಪ್ರಕೃತಿವಿಧಿಪೂರ್ವಾರ್ಥಕಲನಾ-
ದಘಸ್ತೋಯೇ ಸೃತ್ಯಃ ಪ್ರಥಿತಗತಿಶೇಷೇಣ ಕಥಿತಃ ।
ಹಸ್ತಾದಯಸ್ತ್ವಣವಃ ಪ್ರಾಣವಾಯೋಃ
ಚಕ್ಷುಸ್ತಥಾ ಕರಣತ್ವಾನ್ನ ದೋಷಃ ॥ ೭೨॥
ಯಃ ಪಞ್ಚವೃತ್ತಿರ್ಮನವಚ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ ತಥಾಣುತೋ ಜ್ಯೋತಿರಸುಶ್ಚ ಖಾನಿ ।
ಭೇದಶ್ರುತೇರ್ಲಕ್ಷಣವಿಪ್ರಯೋಗಾದಾತ್ಮಾದಿಭೇದೇ ತು ವಿಶೇಷ ವಾದಃ ॥ ೭೩॥
ಆತ್ಮೈಕತ್ವಾತ್ ಪ್ರಾಣಗತೇಶ್ಚ ವಹ್ನೇಃ ತೇ ಜಾಗತೀವಾಶ್ರುತತ್ತ್ವಾನ್ನ ಚೇಷ್ಟಾ ।
ಭೋಕ್ತುರ್ನ ಚಾತ್ಮನ್ಯವಿದೀಕೃತಾ ಯೇ ತೇ ಧೂಮಮಾರ್ಗೇಣ ಕಿಲ ಪ್ರಯಾನ್ತಿ ॥ ೭೪॥
ಚರಣಾದಿತಿ ಚಾನ್ಯಕಲ್ಪನಾಂ ಸ್ಮರನ್ತಿ ಸಪ್ತೈವ ಗತಿಪ್ರರೋಹಾತ್ ।
ವ್ಯಾಪಾರವೈಧುರ್ಯಸಮೂಹವಿದ್ಯಾ ತೇ ಕರ್ಮಣೈವೇಹ ತೃತೀಯಲಬ್ಧಾಮ್ ॥ ೭೫॥
ತದ್ದರ್ಶನಂ ತದ್ಗದತೋಽಪ್ಯವಿದ್ಯಾ ಸವ್ಯೋಪಪತ್ತೇರುತ ದೌವಿಶೇಷಾತ್ ।
ಚಿರನ್ತಪಃ ಶುದ್ಧಿರತೋ ವಿಶೇಷಾತ್ ತೇ ಸ್ಥಾವರೇ ಚಾವಿಶೇಷಾರ್ಥವಾದಃ ॥ ೭೬॥
ಸನ್ಧ್ಯಾಂಶಸೃಷ್ಟ್ಯಾ ಕಿಲ ನಿರ್ಮಮೇ ಜಗತ್ ಪುತ್ರೇಷು ಮಾಯಾಮಯತೋಽವ್ಯಯಾತ್ಮಾ ।
ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಮಾಯಾಮಯಂ ತಜ್ಜಗದಿದಮಸತೋ ನಾಮರೂಪಂ ತು ಜಾತಮ್ ।
ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಸುಷುಪ್ತಿತೋಽಪಿ ಪರಮಾನನ್ದಂ ತಿರೋಧಾನಕೃತ್ ॥ ೭೭॥
ದೇಹಯೋಗಾತ್ ಹ್ರಸತೇ ವರ್ಧತೇ ಯಃ
ತತ್ರೈವಾನ್ಯತ್ ಪಶ್ಯತೇ ಸೋಽಥ ಬೋಧಾತ್ ।
ಸ ಶೋಶುಚಾನಸ್ಮೃತಿಶಬ್ದಬೋಧಃ ॥ ೭೮॥
ನಾನಾಶಬ್ದಾದಿಭೇದಾತ್ ಫಲವಿವಿಧಮಹಾಕರ್ಮವೈಚಿತ್ರ್ಯಯೋಗಾತ್
ಈಷ್ಟೇ ತಾಂ ಗುಣಧಾರಣಾಂ ಶ್ರುತಿಹಿತಾಂ ತದ್ದರ್ಶನೋದ್ಬೋಧತಃ ।
ತದ್ದರ್ಶನಾತ್ ಸಿದ್ಧಿತ ಏವ ಸಿದ್ಧ್ಯತೇ ಆಚಾರಯೋಗಾದೃತತಚ್ಛ್ರುತೇಶ್ಚ ॥ ೭೯॥
ವಾಚಾ ಸಮಾರಂಭಣತೋ ನಿಯಾಮತಃ
ತಸ್ಯಾಧಿಕಾಪ್ರಾತ್ವಕಸ್ಯೋಪದೇಶಾತ್ ।
ತುಲ್ಯಂ ದೃಶಾ ಸರ್ವತಃ ಸ್ಯಾದ್ವಿಭಾಗಃ
ಅಧ್ಯಾಪಯಾತ್ರಾನ್ನವಿಶೇಷತಸ್ತು ತೇ ॥ ೮೦॥
ಕಾಮೋಪಮರ್ದೇನ ತದೂರ್ಧ್ವರೇತಸಾ
ವಿಮರ್ಶತೋ ಯಾತಿ ಸ್ವತತ್ತ್ವತೋಽನ್ಯಃ ।
ಅನುಷ್ಠೇಯಂ ಚಾನ್ಯತ್ ಶ್ರುತಿಶಿರಸಿ ನಿಷ್ಠಾಭ್ರಮವಶಾತ್ ।
ವಿಧಿಸ್ತುತ್ಯಾ ಭಾವಂ ಪ್ರವದತಿ
ರಥಾಗ್ನೇರಾಧಾನಮನುವದತಿ ಜ್ಞಾನಾಙ್ಗಮಪಿ ಚ ॥ ೮೧॥
ಪ್ರಾಣಾತ್ಯಯೇ ವಾಪಿ ಸಮಂ ತಥಾನ್ನಂ
ಅಬಾಧತಃ ಸ್ಮೃತಿತಃ ಕಾಮಕಾರೇ ।
ವಿಹಿತಾಶ್ರಮಕರ್ಮತಃ ಸಹೈವ ಕಾರ್ಯಾತ್
ತಥೋಭಯೋರ್ಲಿಙ್ಗಭಙ್ಗಂ ಚ ದರ್ಶಯೇತ್ ॥ ೮೨॥
ತಥಾನ್ತರಾ ಚಾಪಿ ಸ್ಮೃತೇರ್ವಿಶೇಷತಃ
ಜ್ಯಾಯೋಽಪಿ ಲಿಙ್ಗಾಭಯಭಾವನಾಧಿಕಾ ।
ಸೈವಾಧಿಕಾರಾದರ್ಶನಾತ್ ತದುಕ್ತಂ
ಆಚಾರತಃ ಸ್ವಾಮಿನ ಈಜ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ॥ ೮೩॥
ಸ್ಮೃತೇ ಋತ್ವಿಕ್ಸಹಕಾರ್ಯಂ ಚ ಕೃತ್ಸ್ನಮ್ ।
ತನ್ಮೌನವಾಚಾ ವಚನೇನ ಕುರ್ವನ್ ।
ತದೈಹಿಕಂ ತದವಸ್ಥಾಧೃತೇಶ್ಚ ॥ ೮೪॥
ಆವೃತ್ತ್ಯಾಪ್ಯಸಕೃತ್ತಥೋಪದಿಶತಿ ಹ್ಯಾತ್ಮನ್ನುಪಾಗಚ್ಛತಿ
ಗ್ರಾಹಂ ಯಾತಿ ಚ ಶಾಸ್ತ್ರತೋ ಪ್ರತೀಕಕಲನಾತ್ ಸಾ ಬ್ರಹ್ಮದೃಷ್ಟಿಃ ಪ್ರಭೋಃ ।
ಆದಿತ್ಯಾದಿಕೃತೀಷು ತಥಾ ಸತೀರಪಿ ಕರ್ಮಾಙ್ಗತಾಧ್ಯಾನತಃ
ತಸ್ಮಾಚ್ಚಾಸ್ಥಿರತಾಂ ಸ್ಮರನ್ತಿ ಚ ಪುನರ್ಯತ್ರೈವ ತತ್ರ ಶ್ರುತಾ ॥ ೮೫॥
ಆಪ್ರಾಯಣಾತ್ ತತ್ರ ದೃಷ್ಟಂ ಹಿ ಯತ್ರ ತತ್ರಾಗಮಾತ್ ಪೂರ್ವಯೋಽಶ್ಲೇಷನಾಶೌ ।
ತಥೇತರಸ್ಯಾಪಿ ಪತೇದಸಂಸೃತೌ ಅನಾರಬ್ಧಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿಕಾರ್ಯೇ ॥ ೮೬॥
ಅತೋಽನ್ಯೇಷಾಮುಭಯೋರ್ಯತ್ರ ಯೋಗಾತ್
ವಿದ್ಯಾಭೋಗೇನ ವಾಙ್ಮನಸೀ ದರ್ಶನಾಚ್ಚ ।
ಸರ್ವಾಣ್ಯನುಮನಸಾ ಪ್ರಾಣ ಏವ
ಸೋಽಧ್ಯಕ್ಷೇತ ಉಪದರ್ಶೇನ ಕಚ್ಚಿತ್ ॥ ೮೭॥
ಸಮಾನವೃತ್ತ್ಯಾ ಕ್ರಮತೇ ಚಾಸು ವೃತ್ತ್ಯಾ
ಸಂಸಾರತೋ ವ್ಯಪದೇಶೋಪಪತ್ತೇಃ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮಪ್ರಮಾಣೋಪಮರ್ದೋಪಲಬ್ಧಸ್ಥಿತಿಶ್ಚ
ತಥೋಪಪತ್ತೇರೇಷ ಊಷ್ಮಾ ರಸೈಕೇ ॥ ೮೮॥
ಅತ್ರ ಸ್ಮರ್ಯನಾನುಪರತಾವಿಧಿವಾಕ್ಯಸಿದ್ಧೇ-
ರ್ವೈಯಾಸಕಿರ್ಮುನಿರೇಷೋವ್ಯಯಾತ್ಮಾ ।
ಅವಿಭಾಗೋ ವಚನಾದ್ಧಾರ್ದ ಏವ
ರಶ್ಮ್ಯನುಸಾರೀ ನಿಶಿತೋ ದಕ್ಷಿಣಾಯನೇ ।
ಯೋಗಿನಃ ಪ್ರತಿಸೃತೈಸ್ತಥಾರ್ಚಿರಾತ್
ವಾಯುಮದ್ಘಟಿತೋ ವರುಣೇನ ॥ ೮೯॥
ಅತಿವಾಹಿಕವಿಧೇಸ್ತದಲಿಙ್ಗಾತ್ ತದ್ವದತ್ರ ಉಭಯೋರಪಿ ಸಿದ್ಧಿಃ ।
ತದ್ವೈತೇನ ಗತಿರಪ್ಯುಪಾವೃತೋ ವಿಶೇಷಸಾಮೀಪ್ಯಸಕಾರ್ಯಹೇತೌ ॥ ೯೦॥
ಸ್ಮೃತಿಸ್ತಥಾಽನ್ಯೋಽಪಿ ಚ ದರ್ಶನೇನ ಕಾಯೇ ತಥಾ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಪ್ರತೀಕಃ ।
ವಿಶೇಷದೃಷ್ಟ್ಯಾ ಸಂಪದಾವಿರ್ಭವೇನ ಸ್ವೇನಾಂಶತ್ವಾನ್ಮುಕ್ತಿವಿಜ್ಞಾನತೋ ಹಿ ॥ ೯೧॥
ಆತ್ಮಪ್ರಕಾಶಾದವಿಭಾಗೇನ ದೃಷ್ಟಃ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽನ್ಯದ್ದ್ಯುತಿತನ್ಮಾತ್ರತೋಽನ್ಯಃ ।
ಉಪನ್ಯಾಸಾದನ್ಯಸಂಕಲ್ಪಭೂತ್ಯಾ ರಥವಾನ್ಯೋಽಪ್ಯುಥಾಹ ॥ ೯೨॥
ಭಾವಮನ್ಯೋ ಉಭಯಂ ನ ಸ್ವಭಾವಾ
ಭಾವೇ ಸಂಪತ್ತಿರೇವಂ ಜಗತ್ ಸ್ಯಾತ್ ।
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಣೋಪದೇಶಾತ್ ಸ್ಥಿತಿರಪಿ
ಜಗತೋ ವ್ಯಕ್ತಿಭಾವಾದುಪಾಸಾ
ಭೇದಾಭಾಸಸ್ಥಿತಿರವಿಕಾರಾವರ್ತಿರಿತಿ ಚ ॥ ೯೩॥
ತಥಾ ದೃಷ್ಟೇರ್ದ್ರಷ್ಟುರ್ವಿಪರೀತದೃಷ್ಟೇಃ ಶ್ರುತಿವಶಾತ್
ತಥಾ ಬುದ್ಧೇರ್ಬೋದ್ಧಾ ಭವತಿ ಅನುಮಾನೇನ ಹಿ ಬುಧಃ ।
ಭೋಗೇ ಸಾಮಾನ್ಯಲಿಙ್ಗಾತ್ ಶಿವಭಜನಭವೇ ಮಾನ್ಯಮನಸಾ
ಅನಾವೃತ್ತಿಃ ಶಬ್ದೋ ಭವತಿ ವಿಧಿವಾಕ್ಯೇನ ನಿಯತಮ್ ॥ ೯೪॥
ತವೋಕ್ತಃ ಸೂತ್ರಾಣಾಂ ವಿಧಿರಪಿ ಚ ಸಾಮಾನ್ಯಮುಭಯ-
ಪ್ರಕೃಷ್ಟ ಶ್ರುತ್ಯೈವ ಪ್ರಭವತಿ ಮಹಾನನ್ದಸದನೇ ॥ ೯೫॥

ಸ್ಕನ್ದಃ -

ತ್ರಿನೇತ್ರವಕ್ತ್ರಸುಚರಿತ್ರರೂಪಂ ಮನ್ತ್ರಾರ್ಥವಾದಾಮ್ಬುಜಮಿತ್ರರೂಪಾಃ ।
ಪ್ರಹೃಷ್ಟರೂಪಾ ಮುನಯೋ ವಿತೇನಿರೇ ಮತಾನುಸಾರೀಣ್ಯಥ ಸೂತ್ರಿತಾನಿ ॥ ೯೬॥
ನ ತಾನಿ ಬುದ್ಧ್ಯುದ್ಭವಬೋಧದಾನಿ ವಿಶ್ವೇಶಪಾದಾಮ್ಬುಜಭಕ್ತಿದಾನಿ ॥ ೯೭॥

॥ ಇತಿ ಶ್ರೀಶಿವರಹಸ್ಯೇ ಶಙ್ಕರಾಖ್ಯೇ ಷಷ್ಠಾಂಶೇ ಶಿವೇನ ಋಭುಂ ಪ್ರತಿ ಸೂತ್ರೋಪದೇಶೋ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com