ಋಭುಗೀತಾ ೪೯ ॥ ಶಿವಸ್ಯ ಜ್ಞಾನದಾತೃತ್ವ ನಿರೂಪಣಮ್ ॥

ಸ್ಕನ್ದಃ -

• ಪುರಾ ಮಗಧದೇಶೀಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೇದಪಾರಗಃ ।
• ಉಚಥ್ಯತನಯೋ ವಾಗ್ಮೀ ವೇದಾರ್ಥಪ್ರವಣೇ ಧೃತಃ ॥ ೧॥
• ನಾಮ್ನಾ ಸುದರ್ಶನೋ ವಿಪ್ರಾನ್ ಪಾಠಯನ್ ಶಾಸ್ತ್ರಮುತ್ತಮಮ್ ।
• ವೇದಾನ್ತಪರಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ವರ್ಣಾಶ್ರಮರತಃ ಸದಾ ॥ ೨॥
• ಮೋಕ್ಷಮಿಚ್ಛೇದಪಿ ಸದಾ ವಿಪ್ರೋಽಪಿ ಚ ಜನಾರ್ದನಾತ್ ।
• ವಿಷ್ಣುಪೂಜಾಪರೋ ನಿತ್ಯಂ ವಿಷ್ಣುಕ್ಷೇತ್ರೇಷು ಸಂವಸನ್ ॥ ೩॥
• ಗೋಪೀಚನ್ದನಫಾಲೋಸೌ ತುಲಸ್ಯೈವಾರ್ಚಯದ್ಧರಿಮ್ ।
• ಉವಾಸ ನಿಯತಂ ವಿಪ್ರೋ ವಿಷ್ಣುಧ್ಯಾನಪರಾಯಣಃ ॥ ೪॥
• ದಶವರ್ಷಮಿದಂ ತಸ್ಯ ಕೃತ್ಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಜನಾರ್ದನಃ ।
• ಮೋಕ್ಷೇಚ್ಛೋರಾಜುಹಾವೈನಂ ಪುರತೋದ್ಭೂಯ ತಂ ದ್ವಿಜಮ್ ॥ ೫॥

ವಿಷ್ಣುಃ -

• ಔಚಥ್ಯ ಮುನಿಶಾರ್ದೂಲ ತಪಸ್ಯಭಿರತಃ ಸದಾ ।
• ವೃಣು ಕಾಮಂ ದದಾಮ್ಯೇವ ವಿನಾ ಜ್ಞಾನಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ ॥ ೬॥

ಸೂತಃ -

• ಇತಿ ವಿಷ್ಣೋರ್ಗಿರಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಿಪ್ರಃ ಕಿಞ್ಚಿದ್ಭಯಾನ್ವಿತಃ ।
• ಪ್ರಣಿಪತ್ಯಾಹ ತಂ ವಿಷ್ಣುಂ ಸ್ತುವನ್ನಾರಾಯಣೇತಿ ತಮ್ ॥ ೭॥

ಸುದರ್ಶನಃ -

• ವಿಷ್ಣೋ ಜಿಷ್ಣೋ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಶಙ್ಖಚಕ್ರಗದಾಧರ ।
• ತ್ವತ್ಪಾದನಲಿನಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಜ್ಞಾನಾಯಾನರ್ಹಣಃ ಕಿಮು ॥ ೮॥
• ಕಿಮನ್ಯೈರ್ಧರ್ಮಕಾಮಾರ್ಥೈರ್ನಶ್ವರೈರಿಹ ಶಙ್ಖಭೃತ್ ।
• ಇತ್ಯುಕ್ತಂ ತದ್ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಿಷ್ಣು ಪ್ರಾಹ ಸುದರ್ಶನಮ್ ॥ ೯॥

ವಿಷ್ಣುಃ -

• ಸುದರ್ಶನ ಶೃಣುಷ್ವೈತನ್ಮತ್ತೋ ನಾನ್ಯಮನಾ ದ್ವಿಜ ।
• ವದಾಮಿ ತೇ ಹಿತಂ ಸತ್ಯಂ ಮಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಯಥಾ ತವ ॥ ೧೦॥
• ಮದರ್ಚನೇನ ಧ್ಯಾನೇನ ಮೋಕ್ಷೇಚ್ಛಾ ಜಾಯತೇ ನೃಣಾಮ್ ।
• ಮೋಕ್ಷದಾತಾ ಮಹಾದೇವೋ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನದಾಯಕಃ ॥ ೧೧॥
• ತದರ್ಚನೇನ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಂ ಮಯಾ ಪೂರ್ವಂ ಸುದರ್ಶನಮ್ ।
• ಸಹಸ್ರಾರಂ ದೈತ್ಯಹನ್ತೃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ತ್ರ್ಯಕ್ಷಪ್ರಪೂಜಯಾ ॥ ೧೨॥
• ತಮಾರಾಧಯ ಯತ್ನೇನ ಭಸ್ಮಧಾರಣಪೂರ್ವಕಮ್ ।
• ಅಗ್ನಿರಿತ್ಯಾದಿಭಿರ್ಮನ್ತ್ರೈಸ್ತ್ರಿಯಾಯುಷತ್ರಿಪುಣ್ಡ್ರಕೈಃ ॥ ೧೩॥
• ರುದ್ರಾಕ್ಷಧಾರಕೋ ನಿತ್ಯಂ ರುದ್ರಪಞ್ಚಾಕ್ಷರಾದರಃ ।
• ಶಿವಲಿಙ್ಗಂ ಬಿಲ್ವಪತ್ರೈಃ ಪೂಜಯನ್ ಜ್ಞಾನವಾನ್ ಭವ ॥ ೧೪॥
• ವಸನ್ ಕ್ಷೇತ್ರೇ ಮಹೇಶಸ್ಯ ಸ್ನಾಹಿ ತೀರ್ಥೇ ಚ ಶಾಙ್ಕರೇ ।
• ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾದಯೋ ದೇವಾಃ ಪೂಜಯೈವ ಪಿನಾಕಿನಃ ॥ ೧೫॥
• ಬಲಿನಃ ಶಿವಲಿಙ್ಗಸ್ಯ ಪೂಜಯಾ ವಿಪ್ರಸತ್ತಮ ।
• ಯಸ್ಯ ಫಾಲತಲಂ ಮೇಽದ್ಯ ತ್ರಿಪುಣ್ಡ್ರಪರಿಚಿನ್ಹಿತಮ್ ॥ ೧೬॥
• ಬ್ರಹ್ಮೇನ್ದ್ರದೇವಮುನಿಭಿಸ್ತ್ರಿಪುಣ್ಡ್ರಂ ಭಸ್ಮನಾ ಧೃತಮ್ ।
• ಪಶ್ಯ ವಕ್ಷಸಿ ಬಾಹ್ವೋರ್ಮೇ ರುದ್ರಾಕ್ಷಾಣಾಂ ಸ್ರಜಂ ಶುಭಾಮ್ ॥ ೧೭॥
• ಪಞ್ಚಾಕ್ಷರಜಪಾಸಕ್ತೋ ರುದ್ರಾಧ್ಯಾಯಪರಾಯಣಃ ।
• ತ್ರಿಕಾಲಮರ್ಚಯಾಮೀಶಂ ಬಿಲ್ವಪತ್ರೈರಹಂ ಶಿವಮ್ ॥ ೧೮॥
• ಕಮಲಾ ವಿಮಲಾ ನಿತ್ಯಂ ಕೋಮಲೈರ್ಬಿಲ್ವಪಲ್ಲವೈಃ ।
• ಪೂಜಯತ್ಯನಿಶಂ ಲಿಙ್ಗೇ ತಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಾದಯಃ ಸುರಾಃ ॥ ೧೯॥
• ಮುನಯೋ ಮನವೋಽಪ್ಯೇವಂ ತಥಾನ್ಯೇ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ ।
• ನೃಪಾಸುರಾಸ್ತಥಾ ದೈತ್ಯಾ ಬಲಿನಃ ಶಿವಪೂಜಯಾ ॥ ೨೦॥
• ಜ್ಞಾನಂ ಮೋಕ್ಷಸ್ತಥಾ ಭಾಗ್ಯಂ ಲಭ್ಯತೇ ಶಙ್ಕರಾರ್ಚನಾತ್ ।
• ತಸ್ಮಾತ್ ತ್ವಮಪಿ ಭಕ್ತ್ಯೈವ ಸಮಾರಾಧಯ ಶಙ್ಕರಮ್ ॥ ೨೧॥
• ಪಶವೋ ವಿಷ್ಣುವಿಧಯಸ್ತಥಾನ್ಯೇ ಮುನಯಃ ಸುರಾಃ ।
• ಸರ್ವೇಷಾಂ ಪತಿರೀಶಾನಸ್ತತ್ಪ್ರಸಾದಾದ್ವಿಮುಕ್ತಿಭಾಕ್ ॥ ೨೨॥
• ಪ್ರಸಾದಜನಕಂ ತಸ್ಯ ಭಸ್ಮಧಾರಣಮೇವ ಹಿ ।
• ಪ್ರಸಾದಜನಕಂ ತಸ್ಯ ಮುನೇ ರುದ್ರಾಕ್ಷಧಾರಣಮ್ ॥ ೨೩॥
• ಪ್ರಸಾದಜನಕಸ್ತಸ್ಯ ರುದ್ರಾಧ್ಯಾಯಜಪಃ ಸದಾ ।
• ಪ್ರಸಾದಜನಕಸ್ತಸ್ಯ ಪಞ್ಚಾಕ್ಷರಜಪೋ ದ್ವಿಜ ॥ ೨೪॥
• ಪ್ರಸಾದಜನಕಂ ತಸ್ಯ ಶಿವಲಿಙ್ಗೈಕಪೂಜನಮ್ ।
• ಪ್ರಸಾದೇ ಶಾಂಭವೇ ಜಾತೇ ಭುಕ್ತಿಮುಕ್ತೀ ಕರೇ ಸ್ಥಿತೇ ॥ ೨೫॥
• ತಸ್ಯ ಭಕ್ತ್ಯೈವ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಮೋಚನಂ ಭವಪಾಶತಃ ।
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬಿಲ್ವೈರ್ಲಿಙ್ಗಸ್ಯ ಪೂಜನಮ್ ॥ ೨೬॥
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವಕ್ಷೇತ್ರೇಷು ವರ್ತನಮ್ ।
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶಿವತೀರ್ಥನಿಷೇವಣಮ್ ॥ ೨೭॥
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಭಸ್ಮರುದ್ರಾಕ್ಷಧಾರಣಮ್ ।
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪ್ರದೋಷೇ ಶಿವಪೂಜನಮ್ ॥ ೨೮॥
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ ರುದ್ರಪಞ್ಚಾಕ್ಷರಾವೃತಿಃ ।
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾಚ್ಛಿವಭಕ್ತಜನಾರ್ಚನಮ್ ॥ ೨೯॥
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಸೋಮೇ ಸಾಯನ್ತನಾರ್ಚನಮ್ ।
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ತನ್ನಿರ್ಮಾಲ್ಯೈಕಭೋಜನಮ್ ॥ ೩೦॥
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾದ್ ಅಷ್ಟಮೀಷ್ವರ್ಚನಂ ನಿಶಿ ।
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಚತುರ್ದಶ್ಯರ್ಚನಂ ನಿಶಿ ॥ ೩೧॥
• ತಸ್ಯ ಪ್ರೀತಿಕರಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ತನ್ನಾಮ್ನಾಂ ಸ್ಮೃತಿರೇವ ಹಿ ।
• ಏತಾವಾನೇನ ಧರ್ಮೋ ಹಿ ಶಮ್ಭೋಃ ಪ್ರಿಯಕರೋ ಮಹಾನ್ ॥ ೩೨॥
• ಅನ್ಯದಭ್ಯುದಯಂ ವಿಪ್ರ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿಷು ಕೀರ್ತಿತಮ್ ।
• ಧರ್ಮೋ ವರ್ಣಾಶ್ರಮಪ್ರೋಕ್ತೋ ಮುನಿಭಿಃ ಕಥಿತೋ ಮುನೇ ॥ ೩೩॥
• ಅವಿಮುಕ್ತೇ ವಿಶೇಷೇಣ ಶಿವೋ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಕಾಶತೇ ।
• ತಸ್ಮಾತ್ ಕಾಶೀತಿ ತತ್ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಯತೋ ಹೀಶಃ ಪ್ರಕಾಶತೇ ॥ ೩೪॥
• ತತ್ರೈವಾಮರಣಂ ತಿಷ್ಠೇದಿತಿ ಜಾಬಾಲಿಕೀ ಶ್ರುತಿಃ ।
• ತತ್ರ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರೇ ಲಿಙ್ಗೇ ನಿತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಕಾಶತೇ ॥ ೩೫॥
• ತತ್ರಾನ್ನಪೂರ್ಣಾ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಭುಕ್ತ್ಯನ್ನಂ ಸಂಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ।
• ತತ್ರಾಸ್ತಿ ಮಣಿಕರ್ಣಾಖ್ಯಂ ಮಣಿಕುಣ್ಡಂ ವಿನಿರ್ಮಿತಮ್ ॥ ೩೬॥
• ಜ್ಞಾನೋದಯೋಽಪಿ ತತ್ರಾಸ್ತಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಜ್ಞಾನದಾಯಕಃ ।
• ತತ್ರ ಯಾಹಿ ಮಯಾ ಸಾರ್ಧಂ ತತ್ರೈವ ವಸ ವೈ ಮುನೇ ॥ ೩೭॥
• ತತ್ರಾನ್ತೇ ಮೋಕ್ಷದಂ ಜ್ಞಾನಂ ದದಾತೀಶ್ವರ ಏವ ಹಿ ।
• ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತೇನ ವಿಪ್ರೇಣ ಯಯೌ ಕಾಶೀಂ ಹರಿಃ ಸ್ವಯಮ್ ॥ ೩೮॥
• ಸ್ನಾತ್ವಾ ತೀರ್ಥೇ ಚಕ್ರಸಂಜ್ಞೇ ಜ್ಞಾನವಾಪ್ಯಾಂ ಹರಿದ್ವಿಜಃ ।
• ತಂ ದ್ವಿಜಂ ಸ್ನಾಪಯಾಮಾಸ ಭಸ್ಮನಾಪಾದಮಸ್ತಕಮ್ ॥ ೩೯॥
• ಧೃತತ್ರಿಪುಣ್ಡ್ರರುದ್ರಾಕ್ಷಂ ಕೃತ್ವಾ ತಂ ಚ ಸುದರ್ಶನಮ್ ।
• ಪೂಜಯಚ್ಚಾಥ ವಿಶ್ವೇಶಂ ಪೂಜಯಾಮಾಸ ಚ ದ್ವಿಜಾನ್ ॥ ೪೦॥
• ಬಿಲ್ವೈರ್ಗನ್ಧಾಕ್ಷತೈರ್ದೀಪೈರ್ನೈವೇದ್ಯೈಶ್ಚ ಮನೋಹರೈಃ ।
• ತುಷ್ಟಾವ ಪ್ರಣಿಪತ್ಯೈವಂ ಸ ದ್ವಿಜೋ ಮಧುಸೂದನಃ ॥ ೪೧॥

ಸುದರ್ಶನವಿಷ್ಣೂ -

• ಭಜ ಭಜ ಭಸಿತಾನಲೋಜ್ವಲಾಕ್ಷಂ
• ಭುಜಗಾಭೋಗಭುಜಙ್ಗಸಙ್ಗಹಸ್ತಮ್ ।
• ಭವಭೀಮಮಹೋಗ್ರರುದ್ರಮೀಡ್ಯಂ
• ಭವಭರ್ಜಕತರ್ಜಕಂ ಮಹೈನಸಾಮ್ ॥ ೪೨॥
• ವೇದಘೋಷಭಟಕಾಟಕಾವಧೃಕ್ ದೇಹದಾಹದಹನಾಮಲ ಕಾಲ ।
• ಜೂಟಕೋಟಿಸುಜಟಾತಟಿದುದ್ಯದ್ರಾಗರಞ್ಜಿತಟಿನೀಶಶಿಮೌಲೇ ॥ ೪೩॥
• ಶಂಬರಾಙ್ಕವರಭೂಷ ಪಾಹಿ ಮಾಮಮ್ಬರಾನ್ತರಚರಸ್ಫುಟವಾಹ ।
• ವಾರಿಜಾದ್ಯಘನಘೋಷ ಶಙ್ಕರ ತ್ರಾಹಿ ವಾರಿಜಭವೇಡ್ಯ ಮಹೇಶ ॥ ೪೪॥
• ಮದಗಜವರಕೃತ್ತಿವಾಸ ಶಂಭೋ
• ಮಧುಮದನಾಕ್ಷಿಸರೋರುಹಾರ್ಚ್ಯಪಾದ ।
• ಯಮಮದದಮನಾನ್ಧಶಿಕ್ಷ ಶಂಭೋ
• ಪುರಹರ ಪಾಹಿ ದಯಾಕಟಾಕ್ಷಸಾರೈಃ ॥ ೪೫॥
• ಅಪಾಂ ಪುಷ್ಪಂ ಮೌಲೌ ಹಿಮಭಯಹರಃ ಫಾಲನಯನಃ
• ಜಟಾಜೂಟೇ ಗಙ್ಗಾಽಮ್ಬುಜವಿಕಸನಃ ಸವ್ಯನಯನಃ ।
• ಗರಂ ಕಣ್ಠೇ ಯಸ್ಯ ತ್ರಿಭುವನಗುರೋಃ ಶಂಬರಹರ
• ಮತಙ್ಗೋದ್ಯತ್ಕೃತ್ತೇರ್ಭವಹರಣಪಾದಾಬ್ಜಭಜನಮ್ ॥ ೪೬॥
• ಶ್ರೀಬಿಲ್ವಮೂಲಶಿತಿಕಣ್ಠಮಹೇಶಲಿಙ್ಗಂ
• ಬಿಲ್ವಾಮ್ಬುಜೋತ್ತಮವರೈಃ ಪರಿಪೂಜ್ಯ ಭಕ್ತ್ಯಾ ।
• ಸ್ತಮ್ಬೇರಮಾಙ್ಗವದನೋತ್ತಮಸಙ್ಗಭಙ್ಗ
• ರಾಜದ್ವಿಷಾಙ್ಗಪರಿಸಙ್ಗಮಹೇಶಶಾಙ್ಗಮ್ ॥ ೪೭॥
• ಯೋ ಗೌರೀರಮಣಾರ್ಚನೋದ್ಯತಮತಿರ್ಭೂಯೋ ಭವೇಚ್ಛಾಂಭವೋ
• ಭಕ್ತೋ ಜನ್ಮಪರಂಪರಾಸು ತು ಭವೇನ್ಮುಕ್ತೋಽಥ ಮುಕ್ತ್ಯಙ್ಗನಾ-
• ಕಾನ್ತಸ್ವಾನ್ತನಿತಾನ್ತಶಾನ್ತಹೃದಯೇ ಕಾರ್ತಾನ್ತವಾರ್ತೋಜ್ಝಿತಃ ।
• ವಿಷ್ಣುಬ್ರಹ್ಮಸುರೇನ್ದ್ರರಞ್ಜಿತಮುಮಾಕಾನ್ತಾಂಘ್ರಿಪಙ್ಕೇರುಹ-
• ಧ್ಯಾನಾನನ್ದನಿಮಗ್ನಸರ್ವಹೃದಯಃ ಕಿಞ್ಚಿನ್ನ ಜಾನಾತ್ಯಪಿ ॥ ೪೮॥
• ಕಾಮಾರಾತಿಪದಾಮ್ಬುಜಾರ್ಚನರತಃ ಪಾಪಾನುತಾಪಾಧಿಕ-
• ವ್ಯಾಪಾರಪ್ರವಣಪ್ರಕೀರ್ಣಮನಸಾ ಪುಣ್ಯೈರಗಣ್ಯೈರಪಿ ।
• ನೋ ದೂಯೇತ ವಿಶೇಷಸನ್ತತಿಮಹಾಸಾರಾನುಕಾರಾದರಾ-
• ದಾರಾಗ್ರಾಹಕುಮಾರಮಾರಸುಶರಾದ್ಯಾಘಾತಭೀತೈರಪಿ ॥ ೪೯॥

• ॥ ಇತಿ ಶ್ರೀಶಿವರಹಸ್ಯೇ ಶಙ್ಕರಾಖ್ಯೇ ಷಷ್ಠಾಂಶೇ ವಿಷ್ಣೂಚಥ್ಯಸಂವಾದೇ ಶಿವಸ್ಯ ಜ್ಞಾನದಾತೃತ್ವನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಏಕೋನಪಞ್ಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ॥

Special Thanks

The Sanskrit works, published by Sri Ramanasramam, have been approved to be posted on sanskritdocuments.org by permission of Sri V.S. Ramanan, President, Sri Ramanasramam.

Credits

Encoded by Anil Sharma anilandvijaya at gmail.com
Proofread by Sunder Hattangadi and Anil Sharma

https://sanskritdocuments.org

Send corrections to sanskrit at cheerful.com